Analiza i ocena proponowanych zmian ustawowego wieku emerytalnego w Polsce

• Autorzy: Marek Szczepański

Warianty tytułu

Analysis and Evaluation of the Proposed Changes in Statutory Retirement Age in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem poznawczym niniejszego opracowania jest analiza i ocena przedłożonego przez prezydenta RP Andrzeja Dudę projektu zmian w ustawowym wieku emerytalnym, zakładającego przywrócenie obowiązującego do końca 2012 roku ustawowego wieku 65 lat dla mężczyzn oraz 60 lat dla kobiet w powszechnym pracowniczym systemie emerytalnym (administrowanym przez ZUS) oraz w systemie ubezpieczeń społecznych rolników (KRUS), z możliwością kontynuacji pracy, jeżeli uczestnik systemu emerytalnego wyrazi taką wolę. W artykule zastosowano metodę analizy aktów prawnych, metodę porównawczą (w odniesieniu do wybranych parametrów w polskim systemie emerytalnym oraz systemach emerytalnych innych państw Unii Europejskiej), metodę opisu oraz wyjaśniania (eksplanacji). Analizę możliwych skutków wprowadzenia zmian w powszechnym wieku emerytalnym przeprowadzono zarówno w perspektywie mikroekonomicznej (oceny użyteczności tego typu rozwiązania dla uczestnika systemu emerytalnego), jak i w makroekonomicznej (wpływu zmian w systemie zabezpieczenia emerytalnego na finanse publiczne i na rynek pracy). Z przeprowadzonej analizy wynika, że w perspektywie makroekonomicznej wprowadzenie powszechnego wieku emerytalnego dla kobiet na poziomie 60 lat, a dla mężczyzn 65 lat nie znajduje uzasadnienia i znacząco pogłębi zarówno deficyt Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz pogorszy stan finansów publicznych w krótkiej, średniej (do 2020 r.) i dłuższej perspektywie (do 2060 r.). Może także wpłynąć na dezaktywizację zawodową osób starszych, zdolnych jeszcze do pracy. Z punktu widzenia uczestnika systemu ocena jest bardziej skomplikowana, gdyż zależy od indywidualnej sytuacji życiowej i preferencji. Autor proponuje obudowanie propozycji zmian ustawowego wieku emerytalnego rozwiązaniami prawnymi uniemożliwiającymi pracodawcom zwalnianie pracowników tylko ze względu na osiągnięcie ustawowego wieku emerytalnego, jeśli będą mogli i chcieli pracować dłużej, a także silniejszymi niż do tej pory zachętami do uczestnictwa w dodatkowych, dobrowolnych systemach emerytalnych. (abstrakt oryginalny)

EN

The aim of this study is the analysis and presentation and assessment of changes in the statutory retirement age in Poland, proposed by the president A. Duda. The article presents results of research in which the following methods has been used: critical analysis of legal acts, comparative method (in relation to the selected parameters in the Polish pension system and pension systems of other EU countries), description and explanation. Analysis of the possible effects of changes in the statutory retirement age was carried out in both the macro- as well as microeconomic perspective. The analysis shows that the introduction of a universal retirement age for women at 60 years and for men 65 years is not justified form macroeconomic point of view. Such a solution will significantly deep both the deficit of the Social Insurance Fund and undermine sustainability of the state of public finances in the short, medium (2020) and the long term (until 2060). It can also affect the professional deactivation of older people, able to work yet. From the point of view of a participant of pension system the evaluation of proper statutory retirement age is more complicated, because it depends on the individual circumstances and preferences. The author proposes to enclose proposals for legal solutions that prevent employers from dismissing employees only due to reach retirement age, if they can and want to work longer, and stronger incentives to participate in additional voluntary pension schemes in Poland. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

System emerytalny; Reforma systemu emerytalnego; Wiek emerytalny; Starzenie się społeczeństw; Programy emerytalne

EN

Pension schemes; Pension system reform; Retirement age; Ageing of the population; Retirement programs

• Czasopismo: Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia
• Rocznik: 2016
• Numer: nr 1 (79) Rynek kapitałowy i zarządzanie wartością
• Strony: 739--751

Twórcy

autor

Marek Szczepański

• Politechnika Poznańska

Bibliografia

• Allianz Global Investors ( 2011), 2011 Pension Sustainability Index, International Pension Papers no. 4.
• Barr N., Diamond P. (2006), The economics of pensions, "Oxford Review of Economics Policy" vol. 22, no. 1, s. 15-39.
• Bielawska K. (2015), Skutki finansowe odwrotu od reform emerytalnej z 1999 roku dla Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w: Dylematy teorii i praktyki ubezpieczeń, red. W. Sułkowska, G. Strupczewski, Poltext, Warszawa.
• Blake D. (2006), Pension Economics, John Wiley & Sons, West Sussex.
• Eurostat (2013), Healthy life years statistics, Eurostat Statistics Explained, c.europa.eu/eurostat/statistics-explained/ extensions/EurostatPDFGenerator/getfile.php?file=109.173.156.94_1455218851_38.pdf (10.02.2016).
• Góra M. (2003), System emerytalny, PWE, Warszawa.
• Góra M. (2008), Dezaktywizacja zawodowa osób ubezpieczonych w ZUS w nowym systemie, w: Dezaktywizacja osób w wieku okołoemerytalnym. Raport z badań, Departament Analiz Ekonomicznych i Prognoz. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa.
• Góra M., Rutecka J. (2013), Elastyczny system emerytalny a obecne i przyszłe potrzeby jego uczestników, "Ekonomista" nr 6.
• Murkowski R. (2013), Wiek emerytalny w Polsce w kontekście przemian struktury ludności według wieku, w: Współczesne zabezpieczenie emerytalne. Wybrane aspekty ekonomiczne, finansowe i demograficzne, red. F. Chybalski, E. Marcinkiewicz, Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej, Łódź.
• OECD (1998), Maintaining Prosperity In an Ageing Society, OECD, Paris.
• OECD (2015), Pensions at a Glance, OECD, Paris.
• Projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, wniesiony przez prezydenta RP Andrzeja Dudę do Sejmu w dniu 21.09.2015, http://www.prezydent. pl/prawo/ustawy/zgloszone/art,1,wierze-ze-wiek-emerytalny-w-polsce-zostanie-obnizony.html (9.02.2016).
• Prognoza wpływów i wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na lata 2016-2020 (2014), ZUS, Warszawa.
• Prognoza wpływów i wydatków funduszu emerytalnego do 2060 roku (2013), ZUS, Departament Statystyki i Prognoz Aktuarialnych, Warszawa, maj.
• Dodatkowy system emerytalny w Polsce - diagnoza i rekomendacje zmian (2014), red. J. Rutecka, Raport dla Kancelarii Prezydenta RP opracowany przez zespół w składzie: K. Bielawska, R. Petru, S. Pieńkowska-Kamieniecka, M. Szczepański, M. Żukowski, Towarzystwo Ekonomistów Polskich, Warszawa.
• Statystyka społeczna (2007), red. T. Panek, PWE, Warszawa.
• Szumlicz T. (2006), Ubezpieczenie społeczne. Teoria dla praktyki, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz-Warszawa.
• Szczepański M. (2013), "Bezpieczeństwo dzięki zrównoważeniu" - wstępna ocena proponowanych zmian, w: Reformowanie systemów emerytalnych - porównania i oceny. Pension reforms - comparison and evaluation, Publishing House of Poznań University of Technology, Poznań, s. 147-175.
• UN Population Division (2011), United Nations. Departemanet of Economic and social Affairs, http://www.un.org/ en/development/desa/population (2.02.2016).
• World Report on Aging and Health (2015), World Health Organization, New York.
• ZUS (2013), Prognoza demograficzna, w: Prognoza wpływów i wydatków funduszu emerytalnego do 2060 roku, ZUS, Departament Statystyki i Prognoz Aktuarialnych, Warszawa, maj.

Identyfikatory

DOI

10.18276/frfu.2016.79-58