Kryterium prawdziwości wypowiedzi a ochrona dóbr osobistych

• Autorzy: Krystyna Święcka

Warianty tytułu

The Criterion of Press Releases Authenticity and Personal Interests Protection

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Wypowiedzi prasowe mogą występować w dwóch postaciach. Pierwsza z nich to wypowiedzi opisowe, sprowadzające się do stwierdzenia faktów. Druga z nich to wypowiedzi ocenne, czyli rozważania o charakterze subiektywnym na temat postępowania lub działalności osób poddanych krytyce (komentarz). Fakty podlegają sprawdzeniu w kategoriach fałszu i prawdy, natomiast w wypowiedziach ocennych zarzut nie musi być dowodzony, komentarz zaś musi być wyraźnie odróżniony od faktów, co winno być łatwe do zauważenia dla odbiorców. Prawdziwość zarzutu z reguły stanowi przesłankę do wyłączenia odpowiedzialności prawnej dziennikarza (redaktora). Dodatkowo jednak należy podnieść, że w grę wchodzi cel informacyjny o istotnych dla społeczeństwa sprawach (tak zwana użyteczność społeczna informacji), jak również forma publikacji. Istnieją jednak wypowiedzi, w wypadku których znaczenie prawdziwości maleje, a nawet w ogólne powinna być pominięte, na przykład w sprawach o ochronę życia prywatnego. Gdyby wiadomość okazała się nieprawdziwą, istnieje możliwość zastosowania okoliczności wyłączającej bezprawność, w sytuacji udowodnienia przez dziennikarza, że w danym przypadku upewnił się o prawdziwości wiadomości podlegającej opublikowaniu. Unika się zatem odpowiedzialności, zastępując dowód prawdziwości wiadomości obowiązkiem skrupulatnej jej weryfikacji, to jest dochowania zasady szczególnej staranności. Należy jednak podkreślić, że gdyby wiadomość okazała się nieprawdziwa, redaktor naczelny ma obowiązek opublikowania sprostowania (art. 31 pkt 1 pr.pras.). (abstrakt oryginalny)

EN

Press coverage may take two forms. One includes descriptions that are limited to the stating of facts, the other contains opinions i.e. subjective considerations on the conduct, or the activity of people who are subjected to criticism (the commentary). Facts come under verification in the categories of the falseness and the truth, whereas accusations do not have to be proved in the case of press releases taking the form of opinions. The commentary, on the other hand, must be explicitly differentiated from the facts, which should be express and easy to spot. The factual basis for an allegation is generally a necessary prerequisite to exclude the legal liability of a journalist (editor). Nevertheless, it should be remembered that what comes into play here is the informative purpose of the socially important matters (so called social usefulness of reported information) as well as the form of a particular publication. On the other hand, there are releases whose significance of authenticity becomes less essential, or even should be completely eliminated, e.g. in matters concerning the protection of private life. If a piece of news has proved to be untrue, one may rely on the circumstances that exclude unlawfulness, on condition, however, that the journalist proves that the authenticity of the news was ascertained prior to its publication. The liability is then avoided and the requirement of a proof of the truthfulness of the news is replaced with the obligation of its scrupulous verification (preservation of the principle of special care). (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Dziennikarstwo; Odpowiedzialność; Prawo prasowe; Ochrona dóbr osobistych; Wolność słowa; Krytyka polityki; Dobra osobiste

EN

Journalism; Responsibility; Press law; Protection of personal goods; Freedom of speech; Criticism of policy; Personal rights

• Czasopismo: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
• Rocznik: 2011
• Numer: nr 4
• Strony: 53--69

Twórcy

autor

Krystyna Święcka

• Uniwersytet w Białymstoku

Bibliografia

• A. Bodnar, D. Bychawska-Siniarska (red.), Fakty vs. opinia. Materiały z konferencji zorganizowanej przez Obserwatorium Wolności Mediów w Polsce w dniu 26 marca 2009 roku, Warszawa 2010.
• A. Cisek, Dobra osobiste i ich niemajątkowa ochrona w kodeksie cywilnym, Wrocław 1989.
• A. Goszczyński, Oręż w ręku obywatela, "Rzeczpospolita" z 6 kwietnia 2001 r.
• A. Kopff, Koncepcja prawa do intymności i do prywatności życia osobistego (zagadnienia konstrukcyjne), "Studia Cywilistyczne", t. XX, 1972.
• A. Szpunar, Zadośćuczynienie za szkodę niemajątkową, Bydgoszcz 1999.
• B. Kordasiewicz, Jednostka wobec środków masowego przekazu, Wrocław-Warszawa-Kraków 1991.
• B. Lewaszkiewicz-Petrykowska, Wina jako przesłanka odpowiedzialności z tytułu czynów niedozwolonych, "Studia Prawno-Ekonomiczne", t. II, UŁ, Łódź 1969.
• B. Michalski, Ochrona praw osobistych a wolność krytyki, "Jurysta" 1996, nr 1.
• B. Michalski, Podstawowe problemy prawa prasowego, Warszawa 1998.
• B. Ruthers, Konflikt między wolnością mediów a ochroną dóbr osobistych. Doświadczenia i zasady w wykładni prawa Republiki Federalnej Niemiec, w: J. Krukowski, O. Theisen (red.), Kultura i Prawo, KUL, Lublin 2002.
• I.C. Kamiński, Swoboda wypowiedzi w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu, Zakamycze, Kraków 2006.
• J. Sadomski, Naruszenie dóbr przez media. Analiza praktyki sądowej, Warszawa 2003.
• J. Sobczak, Glosa do wyroku SN z 10 września 1999 r. III CKN 939/98, OSP 2000, nr 6, poz. 94.
• J. Wierciński, Niemajątkowa ochrona czci, Warszawa 2002.
• K. Mekhuzla, Demokratyczne działania rewolucyjnego rządu Gruzji: czy reformy legislacyjne są wystarczające, by zapewnić wolność wyrażania opinii?, "Obserwatorium Wolności Mediów" 2009, nr 5.
• K. Skubisz-Kępka, Sprostowanie i odpowiedź w prasie. Studium z zakresu prawa polskiego na tle prawnoporównawczym, Warszawa 2009.
• K. Święcka, Kryterium społecznie uzasadnionego interesu w ramach dozwolonej krytyki, "Przegląd Sądowy" 2008, nr 5.
• K. Święcka, Okoliczności usprawiedliwiające publikację danych ze sfery prywatności, "Studia Prawnicze" 2011, z. 2.
• K. Święcka, Okoliczności wyłączające bezprawność naruszenia dóbr osobistych przez prasę, Warszawa 2010.
• K. Święcka, Prasowe instrumenty informacyjne, "Studia Medioznawcze" 2006, nr 1.
• Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z 4 listopada 1950 r. (Dz. U. 1993, Nr 61, poz. 284 ze zm.).
• L. Schurmann, P. Nobel, Medienrecht, Bern 1993.
• Ustawa z 11 kwietnia 1990 r. o uchyleniu kontroli publikacji i widowisk, zniesieniu organów tej kontroli oraz zmianie ustawy - Prawo prasowe, Dz. U. Nr 29, poz. 173.
• Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.
• Ustawa z 26 stycznia 1984 r. - Prawo prasowe, Dz. U. Nr 5, poz. 24 ze zm.
• W.-D. Dressler, Majątkowa ochrona dóbr osobistych w prawie niemieckim, "Przegląd Sądowy" 1997, nr 10.
• Z. Radwański, Koncepcja praw podmiotowych osobistych, "Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny" 1988, z. 2.