Przekształcenia zabytkowych zajezdni komunikacji miejskiej we Wrocławiu w obiekty kulturalno-turystyczne

• Autorzy: Krzysztof Kołodziejczyk

Warianty tytułu

Transformations of Historical Public Transport Depots in Wroclaw into Cultural and Tourist Facilities

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Wśród obiektów o charakterze przemysłowym i technicznym, które w ostatnich latach przekształcane są na cele kulturalne, społeczne lub turystyczne, specyficzną grupę stanowią dawne zajezdnie komunikacji zbiorowej. W związku z polityką władz miejskich lub samych przewoźników niektóre z nich są wycofywane z eksploatacji. Ich specyficzny charakter jako dalszy sposób użytkowania nasuwa przekształcenie w miejsce stacjonowania zabytkowego taboru, który istnieje w prawie każdym większym mieście, najlepiej w połączeniu z wystawą dotyczącą rozwoju komunikacji zbiorowej. Takie rozwiązanie wybrano np. w Krakowie i Szczecinie, dodatkowo poszerzając ofertę o zagadnienia związane z motoryzacją czy techniką miejską w ogólności. Inne podejście zastosowano we Wrocławiu, przekształcając zajezdnię tramwajową w Centrum Kultury Akademickiej i Inicjatyw Lokalnych, zaś zajezdnię autobusową w Centrum Historii Zajezdnia, muzeum prezentujące wydarzenia po 1945 roku. W obu przypadkach nawiązania do dotychczasowego sposobu wykorzystania obiektów są zauważalne, ale znacznie ograniczone względem sytuacji w wyżej wymienionych miastach. Celem artykułu jest ocena tych przekształceń, biorąc pod uwagę stopień zachowania tkanki historycznej i charakteru miejsca oraz atrakcyjność turystyczną nowych instytucji. (abstrakt oryginalny)

EN

Among industrial and technical buildings which in recent years were transformed for cultural, social and tourist aims former public transport depots are a specific group. Because of policies of city's authorities or transport companies themselves some of them were closed. Their specific character forces an idea to use them as a place to store historical rolling stock (which exists in almost every bigger city), especially together with an exhibition presenting the development of public transport. Such solutions were chosen for example in Cracow and Szczecin, however the offer there was extended and includes issues connected with motorisation and urban technique in general. Different approach was chosen in Wroclaw, where a tram depot was transformed into the Centre of Academic Culture and Local Initiatives and a bus depot - into the Centre of History Zajezdnia (Depot), a museum presenting history after 1945. In both cases references to the hitherto way of using those building are visible, but very limited comparing to the situation in above-mentioned cities. The aim of the article is to evaluate those transformations taking into account to what extent the historical structures and a character of the place were preserved as well as assessing the tourist attractiveness of those new institutions. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rewitalizacja; Komunikacja miejska; Rekonstrukcja historycznych obiektów

EN

Revitalization; Municipal transport; Reconstruction of historic object

• Czasopismo: Turystyka Kulturowa
• Rocznik: 2016
• Numer: nr 6
• Strony: 51--78

Twórcy

autor

Krzysztof Kołodziejczyk

• Uniwersytet Wrocławski

Bibliografia

• Brzoskwinia W., 2010, Zajezdnia na Wawrzyńca - zabytek techniki, [w:] E. Wyka (red.), Biuletyn Muzeum Inżynierii Miejskiej w Krakowie, zeszyt 3, Muzeum Inżynierii Miejskiej w Krakowie, Kraków, s. 7- 40
• Bufe S. (red.), 1992, Strassenbahnen in Schlesien, Bufe-Fachbuch-Verlag, Egglham
• Dylewski A., 2005, Niezwykły świat techniki. Najciekawsze zabytki w Polsce, Świat Książki, Bertelsmann Media Sp. z o.o., Warszawa
• Eysymont R., Ilkosz J., Tomaszewicz A., Urbanik J. (red.), 2011, Leksykon architektury Wrocławia, Gmina Wrocław, Wydawnictwo Via Nova, Wrocław
• Golonka M., Pochwała S., 2010, Rewaloryzacja i adaptacja zajezdni na cele muzealne w ramach projektu "Kwartał św. Wawrzyńca - budowa centrum kulturowego na krakowskim Kazimierzu", [w:] E. Wyka (red.), Biuletyn Muzeum Inżynierii Miejskiej w Krakowie, zeszyt 3, Muzeum Inżynierii Miejskiej w Krakowie, Kraków, s. 58-70
• Ilkosz J., 2011, Zajezdnia tramwajowa ul. Zygmunta Wróblewskiego 38, [w:] R. Eysymont, J. Ilkosz, A. Tomaszewicz, J. Urbanik (red.), Leksykon architektury Wrocławia, Gmina Wrocław, Wydawnictwo Via Nova, Wrocław, s. 915
• Jerczyński M., 2001a, Z wizytą w Muzeum Komunikacji Miejskiej we Wrocławiu, "Świat Kolei", 3/2001, s. 38-39
• Jerczyński M., 2001b, Wrocławskie wagony tramwajowe typu standard, "Świat Kolei", 6/2001, s. 44-48
• Kołodziejczyk K., 2011, Historia, stan i perspektywy wykorzystania w turystyce dziedzictwa wrocławskiej komunikacji tramwajowej, [w:] K. Widawski (red.), Turystyka kulturowa na Dolnym Śląsku - wybrane aspekty. Tom 2, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław, s. 119-150
• Kołodziejczyk K., w druku, Industrial and technical heritage of Wrocław - wasted potential? (rozdział w monografii)
• Koncepcja utworzenia i prowadzenia Centrum Kultury Akademickiej i Inicjatyw Lokalnych przez zagospodarowanie nieruchomości stanowiącej własność Gminy Wrocław, 2015, Stowarzyszenie "Tratwa", Wrocław (maszynopis)
• Kucharski J., Kikin A., 2010, Działania na rzecz ochrony historycznego taboru tramwajowego w Krakowie, [w:] E. Wyka (red.), Biuletyn Muzeum Inżynierii Miejskiej w Krakowie, zeszyt 3, Muzeum Inżynierii Miejskiej w Krakowie, Kraków, s. 41-47
• Kulak T., 2000, Wrocław: przewodnik historyczny, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław
• Lewandowski K., Molecki B. (red.), 2006, Tramwaje we Wrocławiu 1877-2006, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław
• Lisowska A., 2016, Stara Kopalnia Centrum Nauki i Sztuki w Wałbrzychu - przykład rewitalizacji obiektów przemysłowych na cele kulturowe, "Turystyka Kulturowa" (www.turystykakulturowa.org), nr 4/2016 (lipiec-sierpień 2016), s. 6-20
• Maciejewski J., 2004, O wrocławskich tramwajach, Oficyna Wydawnicza Oddziału Wrocławskiego PTTK "Sudety", Wrocław
• Pukowiec K., Kurda W., 2015, Potencjał turystyczny wybranych dworców kolejowych w Polsce, "Turystyka Kulturowa" (www.turystykakulturowa.org), nr 10/2015 (październik 2015), s. 6-20
• Sielicki T., 2010, Wrocławska Zajezdnia II Ołbin 1910-2010, "Świat Kolei", 6/2010, s. 46-53
• Sielicki T., 2011, Tramwaje konne na Przedmieściu Mikołajskim we Wrocławiu, [w:] H. Okólska (red.), Przedmieście Mikołajskie we Wrocławiu, Muzeum Miejskie Wrocławia, Wydawnictwo Gajt 1991 s.c., Wrocław
• Sielicki T., 2012a, Przez wrocławskich ulic sto... Historia tramwajów we Wrocławiu, Muzeum Miejskie Wrocławia, Wrocław
• Sielicki T., 2012b, Przez Sępolno, Zalesie i Krzyki - historia wrocławskich tramwajów, [w:] M. Derwich (red.), O historii Wrocławia inaczej 1, Wrocławskie Towarzystwo Miłośników Historii, Wrocław, s. 81-105
• Sielicki T., 2014, Prywatna i miejska - dwie zajezdnie tramwajowe na Przedmieściu Odrzańskim, [w:] H. Okólska, T. Głowiński (red.), Przedmieście Odrzańskie we Wrocławiu, Muzeum Miejskie Wrocławia, Wydawnictwo Gajt 1991 s.c., Wrocław, s. 102-128
• Sierecka-Nowakowska B., 2011, Wartości przyrodniczo-kulturowe jako podstawa przekształceń strukturalnych miasta przemysłowego, "Architektura Krajobrazu", nr 3/2011, s. 93-100
• Sikorski D., 2008, Proces sukcesji funkcjonalnej na wybranych terenach przemysłowych we Wrocławiu, [w:] J. Słodczyk, M. Śmigielska (red.), Współczesne kierunki i wymiary procesów urbanizacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole, s. 285-296
• Sikorski D., 2011, Proces sukcesji funkcjonalnej na terenach przemysłowych na przykładzie Dolnego Śląska, [w:] K. Fortuniak, J. Jędruszkiewicz, M. Zieliński (red.), Przestrzeń w badaniach geograficznych, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 167-174
• Sikorski D., 2012, Zmiany funkcjonalne terenów przemysłowych i poprzemysłowych we Wrocławiu po 1989 roku, [w:] B. Namyślak, R. Szmytkie (red.), Przekształcenia przestrzeni miejskiej Wrocławia. Ujęcie geograficzne - vol. 1, Rozprawy Naukowe Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego 24, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław, s. 33-53
• Skupin W., 2015, Wrocław: Gdzie się podziała zajezdnia przy ul. Grabiszyńskiej?, "Gazeta Wrocławska", http://www.gazetawroclawska.pl/artykul/3877967,wroclaw-gdzie-sie-podziala-zajezdnia-przy-ul-grabiszynskiej,id,t.html, 14.09.2016
• Urbanik J., 1998, WUWA - wzorcowe osiedle wrocławskiej wystawy "Mieszkanie i Miejsce Pracy", 1929 (Wohnung und Werkraum Ausstellung), [w:] S. Lose (red.), Ten wspaniały wrocławski modernizm, Wydawnictwo VIA, Wrocław, s. 133-154
• Urbanik J., 2011, Wystawa WuWA, [w:] R. Eysymont, J. Ilkosz, A. Tomaszewicz, J. Urbanik (red.), Leksykon architektury Wrocławia, Gmina Wrocław, Wydawnictwo Via Nova, Wrocław, s. 910-914
• Ustawa z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach, Dz.U. 1997 Nr 5 poz. 24
• Ustawa z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji, Dz.U. 2015 poz. 1777
• Widawski K., Duda-Seifert M. (red.), 2014, Turystyka przemysłowa w kontekście rozwoju zrównoważonego, Rozprawy Naukowe Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego 32, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław
• Wojcieszak J., 1993, 100 lat tramwajów elektrycznych we Wrocławiu, Poznański Klub Modelarzy Kolejowych, Poznań
• Wycichowska B., 2010, Zanikający krajobraz Łodzi przemysłowej w XXI w., [w:] D. Chylińska, J. Łach (red.), Studia krajobrazowe a ginące krajobrazy, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław, s. 127-136
• Wycichowska B., 2014, Konflikty w krajobrazie - stygmaty współczesnego miasta. Przykład Łodzi, [w:] K. Kołodziejczyk, D. Chylińska, A. Zaręba (red.), Studia krajobrazowe t. 4B: Krajobraz jako nośnik idei. Ujęcia analityczne, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław, s. 21-36
• http://kultura.poznan.pl/mim/kultura/muzea-w-poznaniu,poi,202,12/muzeum-komunikacji-miejskiej-mpk-poznan,36225.html, 12.09.2016
• http://muzeumtechniki.eu/o-muzeum/urodziny-w-muzeum/, 12.09.2016
• http://muzeumtechniki.eu/wystawy-aktualne/stale/, 12.09.2016
• http://muzeumtechniki.eu/wystawy-aktualne/stale/historia-szczecinskiej-komunikacji/, 12.09.2016
• https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Komunikacji_Miejskiej_w_Poznaniu, 12.09.2016
• www.mimk.com.pl/muzeum-1, 12.09.2016
• www.mimk.com.pl/zajezdnia, 12.09.2016
• www.mimk.com.pl/zbiory-muzealne, 12.09.2016
• www.tratwa.org, 13.09.2016
• www.zajezdnia.org, 19.09.2016
• www.zajezdnia.org/centrum-historii-zajezdnia-zakonczenie-projektu-eog/, 12.09.2016
• www.zajezdnia.org/everyday-theme/aktualny-stan/, 12.09.2016
• www.zajezdnia.org/everyday-theme/centrum-historii-zajezdnia/, 12.09.2016
• www.zajezdnia.org/everyday-theme/partnerzy/, 12.09.2016
• www.zajezdnia.org/everyday-theme/zrodla-finansowania/, 12.09.2016
• www.zajezdnia.org/krzyz-powrocil-na-zajezdnie/, 12.09.2016