Adekwatność emerytur w świetle zmian polskiego systemu emerytalnego

• Autorzy: Kamila Bielawska

Warianty tytułu

Adequacy of Pensions in the Light of Reforms of Polish Pension System

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule podjęto problematykę oceny adekwatności emerytur obecnie i w przyszłości z publicznego systemu emerytalnego w Polsce. Analizę przeprowadzono, bazując na miarach adekwatności dochodowej, tj. oceniając zastępowalność dochodów emeryturą oraz ryzyko zagrożenia ubóstwem wśród gospodarstw domowych emerytów. Stwierdzono, że pomimo prób stworzenia innych miar oceny adekwatności świadczeń nie zbudowano dotychczas na ich podstawie standardów, które mogłyby służyć do alternatywnej oceny adekwatności emerytur. Jednak w przyszłości należy oczekiwać kontynuacji prac badawczych w tym obszarze. Z analizy przeprowadzonej w artykule wynika, że dotychczasowy poziom świadczeń wypłacanych z publicznego systemu emerytalnego zapewnia adekwatność dochodową, mierzoną relacją przeciętnej emerytury brutto do przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. Stopa zastąpienia utrzymuje się na poziomie około 60%, co należy uznać za wartość spełniającą obecne standardy w tym zakresie. Skuteczność systemu emerytalnego ma również odzwierciedlenie w relatywnie niskich wartościach wskaźnika zagrożenia ubóstwem wśród emeryckich gospodarstw domowych. Jednak obecne standardy zabezpieczenia emerytalnego nie odzwierciedlają jeszcze skutków reformy emerytalnej z 1999 roku. Zgodnie z prognozami Komisji Europejskiej w perspektywie lat 2050-2060 należy oczekiwać znacznego spadku teoretycznych stóp zastąpienia (TRR) o około połowę w porównaniu do obecnych wartości. Pomimo podwyższenia wieku emerytalnego do 67 lat w perspektywie 2040 roku, przy 40-letnim okresie zatrudnienia TRR może wynieść około 35%. Przy krótszym okresie pracy (30 lat), wysokość emerytury brutto w relacji do wynagrodzenia może osiągnąć niespełna 28%. Powrót do niższego wieku emerytalnego będzie dodatkowym wyzwaniem w kontekście adekwatności dochodowej systemu emerytalnego w Polsce. Konieczne będzie podjęcie działań zapobiegających oczekiwanemu wzrostowi ubóstwa w gospodarstwach domowych emerytów, a zwłaszcza w tych, w których głową rodziny jest kobieta. (abstrakt oryginalny)

EN

The article discusses the problem of assessing the current and projected adequacy of pensions in the public pension system in Poland. The analysis was conducted basing on measures of income adequacy, such as replacement ratios and at-the-poverty-risk ratio among households of retirees. The author notes that, despite attempts to create other measures for assessing the adequacy of benefits, any standards, which could serve as an alternative to assessing the adequacy of pensions has been yet proposed. The research on this issue is expected to develop. The analysis carried out in the article confirms that the current level of benefits paid out of the public pension system provides income adequacy, measured by the ratio of the average gross pension to average wage in the national economy. The replacement rate has remained at about 60%, which should be considered a value that meets the current standards in this area. The efficiency of the pension system is also reflected in the relatively low values of the indicator of poverty risk among retirees households. However, the current standard of retirement security do not yet reflect the impact of the pension reform of 1999. According to the projections of the European Commission, in the perspective of years 2050-2060 the theoretical replacement rates (TRR) are expected to decrease by about half compared to the current value. Despite the increase in the retirement age to 67 in the perspective of 2040, at 40 years of employment TRR could be about 35%. A shorter employment period (30 years), can provide gross replacement rate of nearly 28%. Taking into account the planned decrease in retirement age since October 2017, Polish pension system will face an additional challenge in the context of the adequacy of the retirement income. An extra action will be needed to prevent the growth of poverty in the households of retirees, especially those run by women. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Adekwatność kapitałowa; System emerytalny; Reforma systemu emerytalnego

EN

Capital adequacy; Pension schemes; Pension system reform

• Czasopismo: Zarządzanie i Finanse
• Rocznik: 14 (2016)
• Numer: nr 4
• Strony: 31--44

Twórcy

autor

Kamila Bielawska

• Uniwersytet Gdański

Bibliografia

• Barr N., Diamond P. (2014), Reformy system emerytalnego. Krótki przewodnik, PWE, Warszawa.
• Bezpieczeństwo dzięki różnorodności. Reforma systemu emerytalno-rentowego w Polsce (1997), Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Reformy Zabezpieczenia Społecznego, Warszawa.
• Bielawska K., Chłoń-Domińczak A., Stańko D. (2015), Retreatfrom mandatory pensionfunds in the countries ofEastern and Central Europe in result offinancial andfiscal crisis: Causes, effects and recommendations for fiscal rules, doi: 10.13140/RG.2.1.3704.1688, Szkoła Główna Handlowa, Warszawa.
• Bielawska K., Łyskawa K. (2016), Teorie starości a sytuacja materialna gospodarstw domowych emerytów, prezentacja na Konferencji Naukowej Zabezpieczenie Emerytalne, Wrocław, http://zabezpieczenie-emery-talne.prawo.uni.wroc.pl/Prezentacja_WR_Bielawska_ yskawa_show.pdf.
• Błędowski P. (2012), Potrzeby opiekuńcze osób starszych, w: Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne starzenia się ludzi w Polsce, Mossakowska M., Więcek A., Błędowski P. (red.), Termedia Wydawnictwa Medyczne, Poznań.
• Chłoń-Domińczak A. (2016), Impact of changes in multi-pillar pension systems in CEE countries on individual pension wealth, "Journal of Pension Economics and Finance", doi:10.1017/S1474747216000238.
• Chybalski F. (2012), Skuteczność i efektywność systemu emerytalnego. Koncepcja analizy i próba pomiaru, Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej, Łódź.
• Chybalski F., Marcinkiewicz E. (2016), The Replacement Rate: An Imperfect Indicator of Pension Adequacy in Cross-Country Analysis, "Social Indicators Research", Vol. 126, No. 1.
• Cole C. R., Liebenberg A. P. (2008), An Examination of Retirement Income Adequacy Measures and factors affecting retirement preparedness, https://ssrn.com/abstractM272067, dostęp dnia 30.11.2016.
• European Commission (2010), Progress and key challenges in the delivery of adequate and sustainable pensions in Europe, European Economy Occasional Papers 71, Bruksela.
• European Commission (2012), Pension Adequacy in the European Union 2010-2050, Bruksela.
• European Commission (2015), The 2015 Ageing Report: Economic and budgetary projections for the 28 EU Member States (2013-2060), "European Economy", No. 3.
• European Commission (2015a), The 2015 Pension Adequacy Report: current and future income adequacy in old age in the EU, Vol. 1, Bruksela.
• European Commission (2015b), The 2015 Pension Adequacy Report: current and future income adequacy in old age in the EU, Country Profiles, Vol. 2, Bruksela.
• Eurostat (2016), At-risk-of-poverty rate for pensioners - EU-SILC survey, http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=ilc_pns6&lang=en, dostęp dnia 30.11.2016.
• Góra M. (2003), System emerytalny, PWE, Warszawa.
• Grech A. G. (2010), Assessing the sustainability of pension reforms in Europe, CASE paper 140, Centre for Analysis of Social Exclusion, London.
• Grech A. G. (2013), How best to measure pension adequacy, CASE paper 172, Centre for Analysis of Social Exclusion, London.
• Szczepański M. (2016), Controversies surrounding the statutory retirement age in the Polish pension system, presentation at the ENRSP Conference, Sopot, http://arch.wzr.pl/enrsp/17/files/Szczepanski.pdf, dostęp dnia 30.11.2016.
• Uścińska G. (2005), Świadczenia z zabezpieczenia społecznego w regulacjach międzynarodowych i polskich. Studium porównawcze, IPiSS, Warszawa.
• Whitehouse E., D'Addio A., Chomik R., Reilly A. (2009), Two Decades of Pension Reform: What has been Achieved and What Remains to be Done? "Geneva Papers", No. 34.
• Zakład Ubezpieczeń Społecznych (2014), Ważniejsze informacje z zakresu ubezpieczeń społecznych, Warszawa.
• Zakład Ubezpieczeń Społecznych (2016), Emerytury i renty w 2015, Warszawa.
• Zaidi A., Grech A. G. (2007), Pension policy in EU25 and its impact on pension benefits, "Benefits: The Journal of Poverty and Social Justice", Vol. 15, No. 3.