Źródła i poczucie stresu organizacyjnego pielęgniarek i kobiet lekarzy oraz ich sposoby radzenia sobie

• Autorzy: Michał Bajko

Warianty tytułu

Nurses and female doctors occupational stress sources and their coping methods

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Stres jest obecny w życiu każdego człowieka, w różnych jego wymiarach (np. życiu rodzinnym lub zawodowym). Istnieje wiele teorii stresu, takich jak teorie psychologiczne, teorie biologiczne lub teorie stresu zawodowego, które próbują wyjaśniać istotę stresu, będącego bardzo złożonym zjawiskiem. Istnieje wiele źródeł stresu zawodowego zwanego również organizacyjnym. Pracownicy Służby Zdrowia, czyli między innymi lekarze i pielęgniarki, narażeni są w znacznym stopniu na kontakt z negatywnymi i stresogennymi czynnikami. Do źródeł stresu zawodowego w Służbie Zdrowia należą: środowisko pracy, struktura organizacyjna oraz czynniki stresogenne pracy lekarzy i pielęgniarek. Mówiąc o stresie należy również wspomnieć o sposobach radzenia sobie z nim. Są one ważnym elementem życia człowieka i pozwalają zachować równowagę psychiczną, a także przeciwdziałać negatywnemu wpływowi stresu. Prezentowane badania mają na celu przedstawienie źródeł i poczucia stresu organizacyjnego lekarek i pielęgniarek oraz sposoby, dzięki którym radzą sobie one z doświadczanym stresem zawodowym, a także różnice między tymi dwiema grupami. (abstrakt oryginalny)

EN

Stress is present in every human life in its various dimensions(e.g. family or professional life). There are many theories of stress such as psychological theories, biological theories, or occupational stress theories, that try to explain the essence of stress, which is a very complex phenomenon. There are many sources of occupational stress, called also organizational stress. Health Care workers - among others female doctors and nurses - are exposed to a large extent to the contact with negative and stressful factors. The sources of occupational stress in Health Care are: work environment, organizational structure and stressors in the work of doctors and nurses. Speaking of stress, the ways of coping with it should be also mentioned. They are important element of human life, and allow one to maintain mental balance and counteract the negative effects of stress. The present study aims to present the sources of organizational stress and the sense of stress of female doctors and nurses, and the ways in which they cope with experienced occupational stress, as well as the differences between the two groups. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Praca w stresie; Stres zawodowy; Personel medyczny; Patologie społeczne

EN

Work under pressure; Occupational stress; Medical staff; Social pathologies

• Czasopismo: Pieniądze i Więź
• Rocznik: 2015
• Numer: nr 3(68)
• Strony: 131--150

Twórcy

autor

Michał Bajko

• Uniwersytet Gdański

Bibliografia

• Antonowsky A., Health, Stress and Coping, Joey-Bass Inc Pub, San Francisco 1979.
• Bańka A., Psychopatologia w pracy, Gemini, Poznań 2001.
• Bańka A., Zawodoznawstwo, doradztwo zawodowe, pośrednictwo pracy: psychologiczne metody i strategie pomocy bezrobotnym, Print-B, Poznań 1995.
• Blake R.L., Vandiver, T.A., "The association of health with stressful life changes, social supports, and coping, "Family Practice Research Journal" 1988,7.
• Bortkiewicz A., E. Gadzicka, T. Makowiec-Dąbrowska, J. Siedlecka, Choroby układu krążenia w aspekcie pracy zawodowej - poradnik dla lekarzy, A. Bortkiewicz (red.), Oficyna Wydawnicza Instytutu Medycyny Pracy, Łódź 2011.
• Borucki Z., Stres organizacyjny, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 1988.
• Brzeska H., Czynniki związane z stresem pielęgniarek oddziałowych, "Antidotum" 1998, 9.
• Dudek B., Zaburzenia po stresie traumatycznym, GWP, Gdańsk 2003.
• Dudek B., Z. Makowska, Skale do pomiaru psychicznego obciążenia pracą, "Przegląd Psychologiczny" 1986, t. 29 nr 2.
• Dollard M., et al., Unique Aspects of Stress in Human Service Work, "Australian Psycholo- gist"2003 Volume 38, Issue 2.
• Fąfrowicz M., Stres organizacyjny - próba reinterpretacji w kontekście Veronskiego Modelu Stresu, [w:] J. Chłopecki (red.) Fundament fachowych kompetencji. Nauki społeczne w kształceniu menedżerów, Wyd. Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania, Rzeszów l999.
• Hartley M., Stres w pracy, Wydawnictwo Jedność, Kielce 2005.
• Heszen-Niejodek I., Teoria stresu psychologicznego i radzenie sobie, [w:] J. Strelau (red.) Psychologia, GWP, Gdańsk 2005.
• Heszen-Niejodek I., Z. Ratajczak (red.), Człowiek w sytuacji stresu. Problemy teoretyczne i metodologiczne, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1996.
• Hobfoll S., Stres, kultura i społeczność. Psychologia i filozofia stresu, GWP, Gdańsk 2006.
• Hobfoll S., Zachowanie zasobów. Nowa próba konceptualizacji stresu, "Nowiny Psychologiczne "1989 nr 5.
• Jawor M., E. Kuleta, E. Wilczek-Różyczka, Znacznie sił twórczych osobowości w profilaktyce wypalenia zawodowego pielęgniarek. Materiały pokonferencyjne na XX-lecie Wydziału Pielęgniarskiego CM UJ, Kraków 1995.
• Juczyński Z., Ogińska-Bulik N., Narzędzia pomiaru stresu i radzenia sobie ze stresem, Pracownia Testów Psychologicznych, Warszawa 2009.
• Kitajew-Smyk L.A., Psychologia stresu, Ossolineum, Wrocław 1989.
• Klonowicz T., R. Cieślak, Neurotyczność i radzenie sobie ze stresem w sytuacji zagrożenia, [w:] J. Strealu, (red), Osobowość a ekstremalny stres, GWP, Gdańsk 2004.
• Kozłowski S., Granice przystosowania, Wiedza Powszechna, Warszawa 1986.
• Koźmiński A. K. (red.), Współczesne teorie organizacji, PWN, Warszawa 1983.
• Lazarus R. S., Coping theory and research: Past, present, and future, "Psychosomatik Medicine " 1993.
• Lazarus R. S., S. Folkman, Stress, appraisal and coping, New York 1984.
• Łosiak W., Stres i emocje w naszym życiu, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2009.
• Majewska M., C. Noworol, Stres organizacyjny, Kraków 1995.
• Maslach C., M. P. Leiter, Pokonać wypalenie Zawodowe. Sześć strategii poprawienia relacji z pracą, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2010.
• Maslach C., M, P. Leiter, Prawda o wypaleniu Zawodowym. Co zrobić ze stresem w organizacji, PWN, Warszawa 2011.
• Mattin J. A., E. Wethington, R. C. Kessler, Situational determinants of coping and coping effectiveness, "Journal of Health and Social Behavior" 1990.
• Ogińska-Bulik N., M. Kaflik-Pieróg, Stres zawodowy w służbach ratowniczych, Wyd. Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej, Łódź 2009.
• Oginska-Bulik N., Stres zawodowy w zawodach usług społecznych, Diffin, Warszawa 2006.
• Oniszczenko W., I. Heszen-Niejodek, Stres to bardzo groźne, WT Żak, Warszawa 2005.
• Parker J. D. A., N. S. Endler, Coping and coping assessment. A critical review, " European Journal of Personality" 1992,6.
• Ratajczak Z., Stres, radzenie sobie, koszty psychologiczne, Katowice 2000.
• Reykowski J., funkcjonowanie osobowości w warunkach stresu psychologicznego, PWN, Warszawa 1966.
• Rogala-Pawelczyk G., J. Parkitna, Zespół wypalenia zawodowego w pracy pielęgniarek pediatrycznych, "Pielęgniarka i Położna" 2003.
• Selye H., Stres okiełznany, PIW, Warszawa 1979.
• Selye H., Stres życia, Państwowy Zakład Wyd. Lekarskich, Warszawa 1960.
• Spielberger C., Stress and Emotion: Anxiety, Anger and Curiosity, "Roudedge" 2007, Volume 17.
• Stanton A.L., P. Snider, Coping with a breast cancer diagnosis: A prospective study, "Health Psychology" 1993.
• Strelau J.(red.), Osobowość a ekstremalny stres, GWP, Gdańsk 2004.
• Strelau J., People under extreme stress, T. Klonowicz (red.), Nova Science Publisher, New York 2006.
• Terelak J., Człowiek i stres: koncepcje, źródła, reakcje, radzenie sobie, modyfikatory, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz 2008.
• Terelak J., Psychologia stresu, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz 2001.
• Terelak J., Stres psychologiczny, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz 1995.
• Terelak J. (red. nauk.), Stres zawodowy: charakterystyka psychologiczna wybranych zawodów stresowych, Wyd. UKSW, Warszawa 2007.
• Terelak J., Źródła stresu; teorie i badania, Wyd. ATK, Warszawa 1999.
• Thomas S. F., Marks D. F., The measurement of coping in breast cancer patients, "Psycho-Oncology" 1995.
• Titkow A., Stres i życie społeczne: polskie doświadczenia, PIW, Warszawa 1993.
• Tomaszewski T., O sytuacjach trudnych, Warszawa 1984.
• Tomaszewski T., Wstęp do psychologii, PWN, Warszawa 1963.
• Tyszkowa M., Problemy psychicznej odporności dzieci i młodzieży, Nasza Księgarnia, Warszawa 1972.
• Zbyrad T., Stres i wypalenie zawodowe pielęgniarek, pracowników socjalnych i policjantów. Raport Z badań, KUL, Lublin 2009.
• Zieleniewski T., Organizacje zespołów ludzkich, PWN, Warszawa 1978.
• http://www.cdc.gov/niosh/docs/99-101/(Publication No. 99-101 was prepared by a NIOSHworking group:Steven Sauter - Lawrence Murphy - Michael Colligan - Naomi Swanson - Joseph Hurrell, Jr. - Frederick Scharf, Jr. - Raymond Sinclair Paula Grubb - Linda Goldenhar - Toni Alterman - Janet Johnston - Anne Hamilton - Julie Tisdale).