Przeobrażenia morfologiczne wsi w strefie podmiejskiej Wrocławia

• Autorzy: Robert Szmytkie , Bartosz Nowak

Warianty tytułu

Morphological Transformations of Rural Settlements in the Suburban Zone of the Wrocław City

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Zasadniczym celem opracowania jest identyfikacja głównych kierunków przeobrażeń morfologicznych, jakim podlegają miejscowości leżące w strefie podmiejskiej Wrocławia. Stwierdzono, że głównymi skutkami intensywnego ruchu budowlanego na tym obszarze są: transformacja pierwotnych układów przestrzennych podmiejskich wsi, zmiany fizjonomiczne związane z wprowadzeniem na obszary podmiejskie nowej, odmiennej dla wsi zabudowy i powstanie nowego typu krajobrazu - krajobrazu podmiejskiego. (abstrakt oryginalny)

EN

The aim of this paper is to identify morphological transformation trends undergoing currently in rural settlements located in the Wrocław suburban zone. The article focuses on changes in original spatial layouts of rural settlements caused by intensive building activities, leaving out the physiognomic aspect of those processes. Considering the aim of the paper, the following research questions seem justified: (1) whether it is possible to describe morphological transformations in rural settlements according to a clearly defined scheme, as well as (2) whether intensive building activity in the vicinity of a city leads to unification of spatial layouts o f suburban rural settlements. A detailed analysis was conducted in 34 settlements, which, during the post-war period, were subject to the most intensive morphological transformations. In order to analyze morphological changes, graph theory was applied. Basing on the analysis of layout changes in settlements located in the Wrocław suburban zone, the following conclusions can be drawn:The first stage of suburbanization, commenced in the second half 19th century, was considerably inhibited by the changes in the political- -economic situation after 1945. During this period, the intensity of morphological transformations decreased, while their spatial scope was limited only to single settlements. The second stage of intensive suburbanization began with the socio-economic transformation after 1989. It contributed to significant changes in the suburban landscape, caused by intensive building activity. Simple settlement forms, typical for rural areas, were transformed into complex forms, different from those of characteristic rural landscape, which are typical for the outskirts of big cities. Morphological transformations of rural settlements located in the suburban areas are heavily diverse in the scope of the character and intensity of changes. Considerable development of spatial layout in some rural settlements resulted in its complication (as a result of a significant increase in the number of urban blocks). In other rural settlements, the value of graph development index considerably decreased, which is a sign of a gradual dispersion of development in those areas. Nevertheless, the introduction on similar urban models in suburban areas did not result in unification of spatial layouts of rural settlements. The main factors differentiating the character and dynamics of spatial changes in the Wrocław suburban zone are: distance from the city and location in the vicinity of transport routes, which influence their communication accessibility and time necessary for the commute to the city. What is also important, is the original morphogenetic type of particular settlements and topographic determinants, which influence the possibility of further development of their spatial layouts. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Suburbanizacja; Strefy podmiejskie; Rozwój obszarów wiejskich

EN

Suburbanization; Suburban areas; Rural development

• Czasopismo: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica
• Rocznik: 2017
• Numer: nr 29 Studia regionalne 2
• Strony: 47--64

Twórcy

autor

Robert Szmytkie

• Uniwersytet Wrocławski

autor

Bartosz Nowak

• Uniwersytet Wrocławski

Bibliografia

• Bagińska J., Szmytkie R., 2009, Zmiany ludnościowe w strefach podmiejskich dużych miast Polski, [w:] Kamińska W., Mularczyk M. (red.), Współczesne procesy urbanizacji obszarów wiejskich, Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy Jana Kochanowskiego w Kielcach, Kielce: 9-17.
• Bański J., 2008a, Strefa podmiejska - już nie miasto, jeszcze nie wieś, [w:] Jezierska-Thole A., Kozłowski L. (red.), Gospodarka przestrzenna w strefie kontinuum miejsko-wiejskiego w Polsce, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Toruń: 29-44. Przeobrażenia morfologiczne wsi w strefie podmiejskiej Wrocławia 61
• Bański J., 2008b, Wiejskie obszary sukcesu gospodarczego, "Studia Obszarów Wiejskich", 14, Polskie Towarzystwo Geograficzne, Warszawa.
• Bański J., 2012, Problematyka definicji i zasięgu przestrzennego obszarów wiejskich i stref podmiejskich, "Acta Scientiarum Polonorum. Administratio Locorum", 11/3: 5-15.
• Batty M., Chin N., Besussi E., 2002, State of the Art Review of Urban Sprawl Impacts and Measurement Techniques, Deliverable Report D1, SCATTER, European Commission, www.casa.ucl.ac.uk/scatter/download/Scatter_D1.pdf.
• Drobek W., 1999, Rola miast zdegradowanych w sieci osadniczej Śląska, Wydawnictwo Instytut Śląski w Opolu, Opole.
• Dymitrow M., 2012, The Hidden Face of Urbanity. Morphological Differentiation of Degraded and Restituted Towns in Poland in the Context of the Efficacy of the National Administrative System, Degree Project for Master of Science, University of Gothenburg, Gothenburg.
• Gonda-Soroczyńska E., 2009, Przemiany strefy podmiejskiej Wrocławia w ostatnim dziesięcioleciu, "Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich", 4: 149-165.
• Kajdanek K., 2011, Pomiędzy miastem a wsią. Suburbanizacja na przykładzie osiedli podmiejskich Wrocławia, Wydawnictwo Nomos, Kraków.
• Kansky K.J., 1963, Structure of Transport Networks: Relationships between Network Geometry and Regional Characteristics, University of Chicago, Department of Geography, Research Papers 84, Chicago.
• Lisowski A., Grochowski M., 2009, Procesy suburbanizacji. Uwarunkowania, formy, konsekwencje, [w:] Ekspertyzy do Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2008-2033, 1, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa: 221-280.
• Maleszka W., Szmytkie R., 2009, Zmiany ludnościowe w strefie podmiejskiej Wrocławia, [w:] Kamińska W., Mularczyk M. (red.), Współczesne procesy urbanizacji obszarów wiejskich, Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy Jana Kochanowskiego w Kielcach, Kielce: 19-34.
• Mayer M., Szmytkie R., 2014, Kształtowanie się stref podmiejskich wokół miast średniej wielkości (studia przypadków z regionu południowo-zachodniego), [w:] Jezierska- -Thöle A., Biczkowski M. (red.), Zintegrowany rozwój obszarów wiejskich w świetle polityki Unii Europejskiej, t. 2: Wielofunkcyjność obszarów wiejskich, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń: 21-152.
• Miszewska B., 1985, Przemiany morfologiczne osadnictwa wiejskiego w strefie podmiejskiej Wrocławia. Metoda analizy, "Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica", 5: 103-122.
• Miszewska B., 1995, Strefa miejska i peryferie w powiększającym się terytorialnie Wrocławiu, VIII Konwersatorium Wiedzy o Mieście, Uniwersytet Łódzki, Łódź: 17-23.
• Miszewska B., 1996, Struktura morfologiczna peryferyjnych osiedli Wrocławia, "Prace Instytutu Geograficznego. Seria B: Geografia Społeczna i Ekonomiczna", 14, "Acta Universitatis Wratislaviensis", 1904: 53-61.
• Miszewska B., 2001, Współczesne osiedla willowe wrocławian - kontynuacja procesu, zmienność formy, [w:] Jażdżewska I. (red.), Miasto postsocjalistyczne - organizacja przestrzeni miejskiej i jej przemiany (cz. 2), XIV Konwersatorium Wiedzy o Mieście, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź: 187-198.
• Miszewska B., 2002, Wsie jako jądra genetyczne osiedli wrocławskich, "Rocznik Wrocławski", 8: 107-119.
• Namyślak B., Sikorski D., 2010, Wybrane cechy zasobów mieszkaniowych we Wrocławiu w aglomeracji wrocławskiej, [w:] Słodczyk J., Dembicka-Niemiec A. (red.), Funkcje miast jako czynnik kształtowania przestrzeni miejskiej, "Studia Miejskie", 2: 181-192.
• Öre O., 1966, Wstęp do teorii grafów, PWN, Warszawa.
• Soule D.C. (red.), 2006, Urban Sprawl - a Comprehensive Reference Guide, Greenwood Press, London.
• Straszewicz L., 1985, Strefa podmiejska. Pojęcia i definicje, "Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica", 5: 7-16.
• Sudra P., 2016, Zastosowanie wskaźników koncentracji przestrzennej w badaniu procesów urban sprawl, "Przegląd Geograficzny", 88 (2): 247-272.
• Szmytkie R., 2009, Miasta-zlepieńce na Śląsku Dolnym i Opolskim, "Rozprawy Naukowe Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego", 6, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław.
• Szmytkie R., 2011, Osiedla wiejskie w granicach administracyjnych dużego miasta (przykład Wrocławia), [w:] Słodczyk J. (red.), Procesy suburbanizacji w wybranych miastach Polski, "Studia Miejskie", 3: 159-186.
• Szmytkie R., 2014, Metody analizy morfologii i fizjonomii jednostek osadniczych, "Rozprawy Naukowe Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego", 35, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław.
• Szulc H., 1963, Osiedla podwrocławskie na początku XIX wieku, Monografie Śląskie, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław.
• Tinkler K.J., 1977, An Introduction to Graph Theoretical Methods in Geography, Concepts and Techniques in Modern Geography, 14.
• Wesołowska M., 2006, Rozwój budownictwa mieszkaniowego a przemiany przestrzenne wsi województwa lubelskiego, "Studia Obszarów Wiejskich", 10, Warszawa.
• Więcław-Michniewska J., 2006, Krakowskie suburbia i ich społeczność, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
• Wójcik M., 2006, Przemiany siedlisk wsi pod wpływem urbanizacji we wschodnim paśmie aglomeracji łódzkiej (koluszkowsko-brzezińskim), "Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica", 7: 201-213.
• Zagożdżon A., 1970, Metody grafowe w badaniach osadniczych ze szczególnym uwzględnieniem morfologii siedlisk, "Przegląd Geograficzny", 42 (2): 335-348.
• Zagożdżon A., 1977, Wykorzystanie metod i technik grafowych w analizie struktur przestrzennych, [w:] Chojnicki Z. (red.), Metody ilościowe i modele w geografii, PWN, Warszawa: 158-169.
• Zathey M., 2002, Struktura przestrzenna i mieszkańcy osiedli podwrocławskich, [w:] Jażdżewska I. (red.), Współczesne formy osadnictwa miejskiego i ich przemiany, XV Konwersatorium Wiedzy o Mieście, Łódź: 165-174.

Identyfikatory

DOI

10.18778/1508-1117.29.03