Ewolucja sytuacji gospodarczej i pieniężnej Polski w okresie międzywojennym. Analiza krytyczna

• Autorzy: Zbigniew Klimiuk

Warianty tytułu

The Evolution of the Economic and Monetary Situation in Poland in the Interwar Period. Critical Analysis

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Wśród wszystkich krajów kapitalistycznych ówczesnej Europy Polska była jedynym krajem, w którym jako całości nastąpiło w okresie międzywojennym statystyczne obniżenie absolutnego poziomu produkcji przemysłowej. Podczas gdy światowa produkcja przemysłowa zwiększyła się między 1913 r. a 1938 r. o ponad 50%, to produkcja przemysłowa Polski osiągnęła w 1938 r. niecałe 99% poziomu z 1913 r. Nie oznaczało to jednak, że w okresach koniunktury w latach 1926-1929 i 1936-1938 nie rozwijały się niektóre gałęzie przemysłu. Rozwinął się np. przemysł chemiczny (włókna syntetyczne i nawozy sztuczne), elektrotechniczny oraz energetyczny. Ich rozwój był jednak stosunkowo nieduży i nie mógł wpłynąć na ogólne tempo wzrostu gospodarczego. Stagnacja w rozwoju przemysłu była związana z niewykorzystaniem mocy produkcyjnych, co w połączeniu ze słabym w ogóle stanem rozwoju kraju powodowało poważne bezrobocie, wpływające w sposób decydujący na obniżenie siły nabywczej społeczeństwa. (fragment tekstu)

EN

The article analyzes the development of the economic and monetary situation of Poland in the interwar period (1918-1939). Poland was the only country in which at that time there was a statistical reduction in the absolute level of industrial production. While global industrial production expanded by over 50% between 1913 and 1938, industrial production in Poland in 1938 reached less than 99% of the level recorded in 1913. Significant (dominant) causes for such a situation were the destruction, dismantling and plundering carried out on the Polish territory both during the First World War (by the partitioning powers) and subsequently in the course of the Polish-Bolshevik war. These events caused the initial level of the economic activity in 1918 to be much lower than the one recorded in 1913. Political and military events of the period 1913-1918 caused an economic activity in Poland to decline by approximately 50%. In the cyclical upswings of 1926-1929 and 1936-1938 certain industries were developing dynamically: e.g. the chemical industry (synthetic fibers and fertilizers), as well as electrotechnical and energy production. One can point out to significant achievements of Poland in the 1918-39 period, especially taking into account the serious difficulties faced in the said period and the conditions and capabilities of the economies at that time. The Polish economy managed in the interwar period - despite the initial lack of human resources, of accumulated experience and tradition - to bring about successful reconstruction of the country from the state of war-induced destruction and to unify economically and socially diverse areas of Polish territories inherited after three partitions. Economic consolidation, administrative unification, development of uniform financial system, establishment a well-working education system, as well as of quite well-developed and progressive social security system, unification of regulations, introduction of progressive social legislation, as well as a number of other important achievements of the state and of territorial self-government have contributed to the positive outcomes of the interwar period. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Gospodarka narodowa; Historia; Historia gospodarcza; Okres międzywojenny; Stagnacja gospodarcza; Inflacja; Dezinflacja

EN

National economy; History; Economic history; Inter-war period; Economic stagnation; Inflation; Disinflation

• Czasopismo: Konińskie Studia Społeczno-Ekonomiczne
• Rocznik: 2018
• Tom: 4
• Numer: nr 2
• Strony: 155--179

Twórcy

autor

Zbigniew Klimiuk

• Instytut Pracy i Spraw Socjalnych w Warszawie

Bibliografia

• Adamczewski, T. (1931). Pieniądz i problem jego wartości. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha.
• Breit, M. (1933). Stopa procentowa w Polsce. Kraków: PAU.
• Chełstowski, Z. (1936). Zagadnienie obcych kapitałów w Polsce. Warszawa: Dom Książki Polskiej.
• Czechowicz, G. (1926). Expose wygłoszone na plenarnym posiedzeniu Sejmu w dn. 13 listopada 1926 r. Warszawa.
• Dekret o stabilizacji pieniądza. (1927, 13 października). Dz.U. RP 1927 nr 88 poz. 789 i 790.
• Dekret o zmianie ustroju pieniężnego. (1927, 5 listopada). Dz.U. RP 1927 nr 97 poz. 855.
• Dekret Prezydenta Rzeczpospolitej w sprawie obrotu pieniężnego z zagranicą oraz obrotu zagranicznymi i krajowymi środkami płatniczymi. (1936, 26 kwietnia). Dz.U. RP z 1938 r. nr 86 poz. 584.
• Dekret w przedmiocie jednostki monetarnej waluty polskiej. (1919, 5 lutego). Dz.U. RP 1919 nr 14 poz. 174.
• Górecki, R. (1935). Poland and her economic development. London: Allen & Unwin.
• Grabski, W. (1929, 22 lipca). Lwowski Kurjer Poranny.
• Grabski, W. (1927). Dwa lata u podstaw państwowości naszej (1924-1925). Warszawa: Księgarnia F. Hoesicka.
• Gradowski, R. (1959). Polska 1918-1939. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Gryziewicz, S. (1951). Główne problemy rozwoju gospodarczego Polski w okresie 1919- 1939. Londyn: SNPiS.
• Kalecki, M. (1936). Mechanizm poprawy koniunktury. Warszawa: Główna Drukarnia Wojskowa.
• Karpiński, A. (1962). O gospodarce Polski. Warszawa: PWE.
• Kozioł, Z. (1970). Kapitały zagraniczne w Polsce w okresie kryzysu. Warszawa: Wydawnictwo SGPiS.
• Krynicki, J. (1958). Problemy handlu zagranicznego Polski. Warszawa: PWN.
• Kwiatkowski, E. (1938). O wielkość Rzeczypospolitej. Przemówienie wygłoszone w Sejmie 2 grudnia 1938 r. Warszawa: Tygodnik Polska Gospodarcza.
• Landau, Z. Tomaszewski, J. (1963). Zarys historii gospodarczej Polski 1918-1939. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Lipiński, E. (1936). Deflation als Mittel der Konjunkturpolitik in Polen. Jena: Gustav Fischer Verlag.
• Malinowski, W. (1932). Teoria ilościowa pieniądza w polskiej literaturze ekonomicznej (1918-1932). Próba analizy. Kraków: Towarzystwo Ekonomiczne.
• Malinowski, W. (1933). Stabilizacja waluty w Polsce w latach 1924 i 1927 w świetle literatury. Kraków: Towarzystwo Ekonomiczne.
• Malinowski, W. (1934). Struktura rozdziału kredytów bankowych w Polsce. Warszawa: GUS.
• Małecka, T. (1983). Kredyty i pożyczki Stanów Zjednoczonych Ameryki dla rządu polskiego w latach 1918- 1939. Warszawa: PWN.
• Morawski, Z. (1947). Pieniądz (Romantyczne przygody waluty). Warszawa: Wydawnictwo Eugeniusza Kuthana.
• Nowak, H. (1932). Bankowość w Polsce. Warszawa.
• Obwieszczenie Ministra Skarbu w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu statutu Banku Polskiego (1927, 28 listopada). Dz.U. 1927 nr 113 poz. 966.
• Rozporządzenie Ministra Skarbu o zmianie rozporządzenia Ministra Skarbu z dnia 24 lipca 1936 r. o obrocie pieniężnym z zagranicą oraz o obrocie zagranicznymi i krajowymi środkami płatniczymi. (1939, 20 stycznia) Dz.U. R.P. z 1939 r. nr 7 poz. 40.
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej w przedmiocie ustanowienia statutu dla banku emisyjnego. (1924, 20 stycznia). Dz.U. 1924 nr 8 poz. 75.
• Rybarski, R. (1922). Marka polska i złoty polski. Warszawa: Księgarnia i Skład Nut Perzyński, Niklewicz i S-ka.
• Stankiewicz, T. (1939). Reglamentacja dewizowo-towarowa w Polsce w okresie od 26 IV 1936 r. do 1 IV 1939 r. Warszawa: Wydawnictwo SGH.
• Szturm de Sztrem, E. (red.). (1939). Mały rocznik statystyczny1939. Warszawa: GUS.
• Szturm de Sztrem, T. (1924). Żywiołowość w opodatkowaniu. Podatek inflacyjny. Warszawa: Instytut Gospodarstwa Społecznego.
• Taylor, E. (1926). Inflacja polska. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
• Tomaszewski, J. (1961). Stabilizacja waluty w Polsce. Z badań nad polityką gospodarczą rządu polskiego przed przewrotem majowym. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Ustawa o naprawie Skarbu Państwa i reformie walutowej. (1924, 11 stycznia). Dz.U. R.P. 1924 nr 4 poz. 28.
• Ustawa o zastosowaniu stałej jednostki do obliczania danin, niektórych innych dochodów publicznych oraz kredytów, udzielanych przez instytucje państwowe i samorządowe. (1923, 6 grudnia). Dz.U. 1923 nr 127 poz. 1044.
• Ustawa Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej (PKKP). (1918, 7 grudnia). Dz.U. z 14 grudnia 1918 nr 19 poz. 56.
• Ustawa w przedmiocie uzupełnienia art. 1 ustawy z dnia 28 lutego 1919 r. w sprawie nazwy monety polskiej. (1922, 26 września). Dz.U. 1922 nr 83 poz. 740.
• Weinfeld, I. (1931). Skarbowość polska. Warszawa: Biblioteka Prawnicza.
• Wellisz, L. (1938). Foreign capital in Poland. London: Allen & Unwin.
• Zdziechowski, J. (1937). Mit złotej waluty. Warszawa: Biblioteka Polska.
• Zweig, F. (1944). Poland between two wars. A critical study of social and economic changes. London: Secker & Warburg.

Identyfikatory

DOI

10.30438/ksse.2018.4.2.5