Strajk jako narzędzie przywrócenia pokoju społecznego

• Autorzy: Marcin Wujczyk

Warianty tytułu

Strike as a Means of Restoring Social Peace

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Fundamentem zbiorowych stosunków pracy jest zachowanie tzw. pokoju społecznego. Sprzeczność interesów stron zbiorowych stosunków pracy naturalnie prowadzi do powstawania pomiędzy nimi konfliktów. W celu ich uniknięcia lub eliminacji wprowadza się różne rozwiązania na poziomie zarówno ustawowym, jak i układowym. Na gruncie polskiego ustawodawstwa regulacją mającą być gwarantem pokoju społecznego jest ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r., poz. 295, ze zm.; dalej: u.r.s.z.). Ustawodawca wprowadził wielostopniowy mechanizm rozwiązywania konfliktów zaistniałych między pracodawcą a pracownikami. Instytucje tego aktu mają doprowadzić do rozwiązywania sporu w sposób jak najbardziej ugodowy. Celowi temu służy m.in. wymóg przeprowadzenia rokowań oraz mediacji, a także możliwość przeprowadzenia procedury arbitrażu. W przypadku gdy strony sporu zbiorowego nie dojdą do porozumienia w ramach tzw. metod polubownych, dla pracowników otwiera się droga do przeprowadzenia strajku. Powstaje w tym miejscu pytanie, czy strajk można traktować jako środek mający przywrócić pokój społeczny, czy też należy go raczej postrzegać jako przeciwieństwo pokoju społecznego. A jeśli strajk można traktować jako narzędzie mające zagwarantować pokój społeczny, to warto również odpowiedzieć na pytanie, czy zasady wszczynania i prowadzenia strajku zostały uregulowane w taki sposób, że sprzyjają one przywróceniu pokoju społecznego w zbiorowych stosunkach pracy. (fragment tekstu)

EN

The paper provides an analysis of the issue of the right to strike in the light of the concept of social peace. The Author argues that strike may be treated as an institution that contributes to restoring social peace. The study presents various interpretations of social peace; however the one that defines social peace as a state where disputes are settled according to rules set by legal regulations is considered the most accurate. The article also contains an analysis of individual stages and elements of the institution of strike in terms of the attempt to maintain social peace. The Author focuses in particular on the pre-strike referendum procedure and on the principles of conducting a strike. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Zbiorowe stosunki pracy; Strajki; Rozwiązywanie konfliktów

EN

Collective labour relations; Strikes; Solving conflicts

• Czasopismo: Gdańsko-Łódzkie Roczniki Prawa Pracy i Prawa Socjalnego
• Rocznik: 2017
• Numer: nr 7
• Strony: 195--232

Twórcy

autor

Marcin Wujczyk

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Bibliografia

• Z. Hajn, Strajk w orzecznictwie Sądu Najwyższego [w:] Księga pamiątkowa w piątą rocznicę śmierci Profesora Andrzeja Kijowskiego, red. Z. Niedbała, Warszawa, 2010, s. 59-60
• W. Masewicz, Strajk - studium prawno-socjologiczne, Warszawa 1986, s. 246-249.
• B. Cudowski, Spory zbiorowe w polskim prawie pracy, Białystok 1998, s. 126
• B. Cudowski, Pozastrajkowe środki prowadzenia sporów zbiorowych, "Monitor Prawa Pracy" 2009, nr 4, s. 173
• A. Świątkowski, Strajk - synteza zjawiska, "Monitor Prawa Pracy" 2011, nr 2, s. 68.
• P. Korus, Strajk nielegalny, "Studia z Zakresu Prawa Pracy i Polityki Społecznej" 1997/1998, s. 160
• K.W. Baran, Zbiorowe prawo pracy. Komentarz, Warszawa 2007, s. 409.
• J. Piątkowski, Uprawnienia zakładowej organizacji związkowej, Toruń 2005, s. 293-294.
• M. Kurzynoga, Warunki legalności strajku, Warszawa 2011, s. 55-64.
• J. Żołyński, Strajk i inne rodzaje akcji protestacyjnych jako metoda rozwiązywania sporów zbiorowych, Warszawa 2013, s. 346.
• T. Zieliński, Prawo do pracy. Zarys systemu, cz. 3, Warszawa-Kraków 1986, s. 136-140.
• K.W. Baran, Zbiorowe prawo pracy. Komentarz, Warszawa 2010, s. 410.
• T. Liszcz, Prawo pracy, Warszawa 2016 s. 510
• A. Świątkowski, Kompetencje związków zawodowych w sporach zbiorowych pracy, Warszawa-Kraków 1984, s. 356.
• B. Wypychło, Idea zachowania pokoju społecznego w zbiorowych stosunkach pracy - w Polsce i krajach demokracji zachodniej, "Studia z Zakresu Prawa Pracy i Polityki Społecznej" 2014, s. 358
• B. Wypychło, Prawne uregulowania w przedmiocie sporów zbiorowych pracy a zasada zachowania pokoju społecznego, "Studia z Zakresu Prawa Pracy i Polityki Społecznej" 1996, s. 21-30.
• A.M. Świątkowski, Gwarancje prawne pokoju społecznego w stosunkach pracy, Warszawa 2013, s. 5.
• W. Sanetra, Dialog społeczny jako element ustroju społecznego i politycznego w świetle Konstytucji RP [w:] Zbiorowe prawo pracy w XXI wieku, red. A. Wypych-Żywieka, M. Tomaszewska, J. Stelina, Gdańsk 2010, s. 58
• J. Gardawski, Na dwudziestolecie dialogu społecznego w Polsce [w:] Zbiorowe prawo pracy w XXI wieku, red. A. Wypych-Żywieka, M. Tomaszewska, J. Stelina, Gdańsk 2010, s. 145.
• A. Sobczyk, A. Daszczyńska, Dialog społeczny jako narzędzie zbiorowego prawa pracy [w:] Dialog społeczny w praktyce przedsiębiorstw, Gdańsk 2010, s. 13.
• P. Grzebyk, Uzasadnienie istnienia prawa do strajku - od rządów siły do rządów prawa, "Praca i Zabezpieczenie Społeczne" 2015, nr 6, s. 9.
• M. Gładoch, Dialog społeczny w zbiorowym prawie pracy, Toruń 2014, s. 210.
• M. Seweryński, Problemy statusu prawnego związków zawodowych [w:] Zbiorowe prawo pracy w społecznej gospodarce rynkowej, red. G. Goździewicz, Toruń 2005, s. 120-121
• B. Cudowski, Reprezentacja praw i interesów pracowniczych w sporach zbiorowych [w:] Reprezentacja praw i interesów pracowniczych, red. G. Goździewicz, Toruń 2001, s. 314-315.
• T. Wrocławska, Prawo do strajku w prawie pracy państw bałtyckich w świetle prawa międzynarodowego, Poznań 2007, s. 74-77
• A.M. Świątkowski, Europejska Karta Społeczna, Warszawa 2006, s. 345
• B. Paździor, Strajk w orzecznictwie organów kontrolnych Międzynarodowej Organizacji Pracy, "Państwo i Prawo" 2002, z. 1, s. 45-52.
• M. Kurzynoga, Prawo do wszczęcia sporu zbiorowego oraz prawo do akcji zbiorowych osób zarobkowo wykonujących pracę niebędących pracownikami, "Monitor Prawa Pracy" 2004, nr 12, s. 624-626.
• D. Książek, K.W Baran, Zbiorowe prawo pracy, red. K.W. Baran, Warszawa 2016, s. 445-446.
• M. Kurzynoga, Zapewnienie usług minimalnych w czasie strajku - uwagi de legeferenda [w:] Przyszłość prawa pracy. Liber Amicorum. W pięćdziesięciolecie pracy naukowej Profesora Michała Seweryńskiego, red. Z. Hajn, D. Skupień, Łódź 2015, s. 539-555.
• W. Masewicz, Ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych. Komentarz, Warszawa 1992, s. 55
• J. Żołyński, Aksjologiczne podstawy wyłączenia prawa do strajku [w:] Prawa człowieka. Współczesne zjawiska, wyzwania, zagrożenia, t. 2, red. A. Kalisz, Sosnowiec 2015, s. 202.
• B. Cudowski, Spory zbiorowe w polskim prawie pracy, Białystok 1996, s. 134.
• A.M. Świątkowski [w:] Zbiorowe prawo pracy. Komentarz, red. J. Wratny, K. Walczak, Warszawa 2010, s. 405-406
• L. Florek, Niektóre problemy prawa do strajku w ujęciu porównawczym, "Państwo i Prawo" 1980, z. 10, s. 31.
• B. Cudowski, Model rozwiązywanie sporów zbiorowych [w:] Zbiorowe prawo pracy w społecznej gospodarce rynkowej, red. G. Goździewicz, Toruń 2000, s. 249.
• H. Lewandowski, Komentarz do ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych [w:] Prawo pracy, t. 3, red. Z. Salwa, Warszawa 1998, s. II1/E/158-157.
• H. Lewandowski, Opinia prawna w sprawie niektórych warunków legalności strajku lekarzy z 22 maja 2006.
• K.W. Baran, Zbiorowe prawo pracy, Kraków 2002, s. 309
• E. Wronikowska, Problemy prawnej regulacji rozwiązywania sporów zbiorowych na tle praktyki [w:] Jedność w różnorodności. Studia z zakresu pracy, zabezpieczenia społecznego i polityki społecznej. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Wojciechowi Muszalskiemu, Warszawa 2009, s. 289.
• Z. Salwa, Uprawnienia związków zawodowych, Bydgoszcz 1998, s. 152.
• B. Cudowski, Glosa do wyroku SN z dnia 17 lutego 2005, OSP 2006, nr 3, poz. 28.
• M. Kurzynoga, Referendum strajkowe jako przesłanka legalnego strajku, "Praca i Zabezpieczenie Społeczne" 2008, nr 10, s. 20 i nn.
• M. Sękara, Wybrane aspekty pojęcia strajku i wolności strajkowej w systemie prawa polskiego, "Studia z Zakresu Prawa Pracy" 2005, s. 171.
• W. Masewicz, Ustawa o związkach zawodowych. Ustawa o rozwiązywaniu sporów zbiorowych, Warszawa 1998, s. 169.
• Z. Góral [w:] I. Boruta, Z. Góral, Z. Hajn, Komentarz do ustawy: o związkach zawodowych, organizacjach pracodawców, rozwiązywaniu sporów zbiorowych, Łódź 1991, s. 132-133
• J. Żołyński, Ustawa o rozwiązywaniu sporów zbiorowych. Komentarz. Wzory pism, Warszawa 2012, s. 130.
• J. Żołyński, Obowiązki uczestników i organizatorów strajku, "Monitor Prawa Pracy" 2011, nr 8, s. 397-402.
• A.M. Świątkowski, Rozwiązywanie sporów zbiorowych pracy, "Studia z Zakresu Prawa Pracy i Polityki Społecznej" 1994, s. 321.
• K.W. Baran, Zbiorowe prawo pracy. Zarys wykładu z kazusami, Gdańsk-Kraków 1998, s. 158.
• A.M. Świątkowski, M. Wujczyk, Polskie regulacje z zakresu rozwiązywania sporów zbiorowych w świetle standardów europejskich na przykładzie prawa do strajku [w:] Zbiorowe prawo pracy w XXI wieku, red. A. Wypych-Żywieka, M. Tomaszewska, J. Stelina, Gdańsk 2010, s. 284
• B. Cudowski, Podstawowe problemy zbiorowych stosunków pracy z udziałem pracowników tymczasowych, "Monitor Prawa Pracy" 2005, nr 4, s. 96.
• J. Żołyński, Status prawny strajku okupacyjnego, "Monitor Prawa Pracy" 2012, nr 5, s. 235-237.
• J. Żołyński, Zasada ekwiwalentności ekonomicznej i racjonalności żądań w sporze zbiorowym, "Monitor Prawa Pracy" 2012, nr 8, s. 404-409.
• H. Lewandowski, Spory zbiorowe pracy. Pojęcie, przedmiot i strony sporu zbiorowego, "Studia z Zakresu Prawa Pracy i Polityki Społecznej" 1997/1998, s. 142-144
• E. Korus, Strajk nielegalny, "Studia z Zakresu Prawa Pracy i Polityki Społecznej" 1997/1998, s. 145-158.
• B. Cudowski, Spory zbiorowe pracy w Polsce (w dwudziestolecie obowiązywania ustawy z 1991 roku) [w:] Aktualne problemy zbiorowego prawa pracy w Polsce i Niemczech, red. G. Goździewicz, Toruń 2012, s. 107.
• W. Masewicz, Prawna regulacja sposobów rozwiązywania sporów zbiorowych pracy w świetle praktyki. Doświadczenia polskie, "Praca i Zabezpieczenie Społeczne" 1994, nr 2, s. 12.
• J. Żołyński, Aksjologiczne, normatywne i społeczne podstawy prawa rozwiązywania sporów zbiorowych pracy, Gdańsk 2016, s. 277.
• B. Wagner, Pakiet socjalny, "Praca i Zabezpieczenie Społeczne" 2006, nr 9, s. 5.
• J. Wratny, Porozumienie zbiorowe - czy dekompozycja prawotwórstwa zakładowego?, "Praca i Zabezpieczenie Społeczne" 2011, nr 7, s. 5
• K.W Baran, Porozumienie zawierane w sporach zbiorowych jako źródło prawa pracy, "Monitor Prawa Pracy" 2008, nr 9, s. 452.
• Z. Salwa, Kodeks pracy po nowelizacji. Komentarz, Warszawa 1996, s. 322.
• A. Świątkowski, Rozwiązywanie sporów zbiorowych pracy, "Studia z Zakresu Prawa Pracy" 1994, s. 341.
• A.M. Świątkowski, Lokaut (studium stosunków przemysłowych), "Studia z Zakresu Prawa Pracy i Polityki Społecznej" 1996, s. 61
• R. Birk, Industrial Conflict: The law of Strikes and Lock-outs [w:] Comparative Labour Law and Industrial Relations, ed. R. Blainpan, Deventer 1985, s. 411 i nn.
• W. Masewicz, Lokaut jako pojęcie i instytucja prawna, "Praca i Zabezpieczenie Społeczne" 1992, nr 12, s. 20
• A. Świątkowski, Swoboda podejmowania akcji zbiorowych a prawa obywatelskie i socjalne regulowane prawem pracy, "Studia z Zakresu Prawa Pracy i Polityki Społecznej" 1995, s. 142-170.
• M. Kurzynoga, Prawo pracodawcy do wystąpienia z powództwem o ustalenie nielegalności strajku i wnioskiem o zabezpieczenie roszczenia w drodze zakazu zorganizowania strajku, "Praca i Zabezpieczenie Społeczne" 2014, nr 5, s. 5, 22.