Miasta podzielone w Europie

• Autorzy: Katarzyna Kulczyńska

Warianty tytułu

Divided Towns in Europe

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Miasta podzielone w Europie mają długą historię, choć dopiero po roku 1990 wzrosło zainteresowanie tego typu miastami wśród badaczy. Powstały one jako efekt zmian przebiegu granic państwowych wywołanych przede wszystkim dwoma wojnami światowymi czy też rozpadem niektórych państw. Miasta podzielone są charakterystyczne dla Europy Środkowo-Wschodniej i Południowo-Wschodniej, cechującej się największą płynnością granic i zmianą zasięgu terytorialnego państw. Opracowanie stanowi ogólną charakterystykę miast podzielonych w Europie, koncentrując się na zagadnieniach związanych z genezą ich powstania, typologią miast podzielonych oraz syntetyczną charakterystyką w oparciu o kryteria wielkościowe miast. (abstrakt oryginalny)

EN

Divided towns have got a long history in Europe, although it was only after 1990 that researchers started to show greater interest in this type of settlements. They have appeared as a result of changes in the course of state boundaries, largely caused by the two world wars or by the disintegration of some states. Divided towns are characteristic of East-Central and South-Eastern Europe, where the fluidity of boundaries and changes in the territorial ranges of states have been the greatest. This paper describes general features of the divided towns in Europe, focusing on their genesis, typology, and synthetic characterisation based on size criteria. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Miasto; Tożsamość miasta; Granice państwa; Region przygraniczny

EN

City; Identity of the city; State boundaries; Border areas

• Czasopismo: Studia Miejskie
• Rocznik: 2014
• Numer: nr 15
• Strony: 101--120

Twórcy

autor

Katarzyna Kulczyńska

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Bibliografia

• Bański J., 2008, Polska i Europa Środkowo-Wschodnia w koncepcjach podziału Europy, "Prace Geograficzne" 218.
• Barbag J., 1987, Geografia polityczna ogólna, Państwowe Wydaw. Naukowe, Warszawa.
• Bielawska A., 2009, Polsko-niemiecka uniwersytecka współpraca transgraniczna w regionie Brandenburgia-Lubuskie na przykładzie Collegium Polonicum, [w:] Pogranicze polsko-niemieckie po roku 2004. Nowa jakość sąsiedztwa?, red. J. Jańczak, M. Musiał-Karg, Wydaw. Adam Marszałek, Toruń, s. 187-213.
• Bierwiaczonek K., 2008, Percepcja i waloryzacja przestrzeni miasta. Studium porównawcze z socjologii przestrzeni na przykładzie Będzina, Cieszyna, Mikołowa i Żywca, Wydaw. Górnośląskiej WSP, Mysłowice.
• Billert A., 2007, Rewitalizacja dawnego Starego Miasta w Frankfurt (Oder), [w:] Odbudowa i rewitalizacja starych miast w Głogowie, Lubaniu, Polkowicach, Frankfurt (Oder), Görlitz i Kamenz, red. A. Billert, Gmina Miejska Lubań, Lubań, s. 79-99.
• Bohdanowicz J., Dzięcielski M., 2003, Zarys geografii historycznej i politycznej cywilizacji, Wydaw. Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
• Borusiak B., Małkowska M., Mikołajczyk J., Sławińska M., 2003, Strategie marketingowe w handlu detalicznym i ich oddziaływanie na zachowania nabywców - analiza porównawcza Polska-Niemcy, [w:] Rozwój gospodarczy i rozwój przedsiębiorstw na pograniczu polsko-niemieckim w procesie integracji Polski z Unią Europejską, red. R. Barczyk, Akademia Ekonomiczna, Poznań, s. 250-315.
• Brańka T., 2009, Tornio-Haparanda. A unique result of neighboring town's collaboration, [w:] Conflict and cooperation in divided cities, red. J. Jańczak, Logos Verlag, Berlin, s. 191-204.
• Brol R., 2004, Zgorzelec / Görlitz - miasto transgraniczne w Unii Europejskiej, [w:] Rozwój miast i zarządzanie gospodarką miejską, red. J. Słodczyk, Wydaw. Uniwersytetu Opolskiego, Opole, s. 115-124.
• Buursink J., 2001, The binational reality of border-crossing cities, "GeoJournal" 54.
• Ciok S., Dołzbłasz S., Leśniak M., Raczyk A., 2008, Polska - Niemcy. Współpraca i konkurencja na pograniczu, "Studia Geograficzne" 81, Wydaw. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• Czarniecka-Markindorf L., 2002. Tereny powojskowe - szansa czy zagrożenie?, [w:] Recycling przestrzeni. Zagospodarowanie terenów poprzemysłowych i powojskowych, red. J. Gleisenstein, J. Hess, M. Kalinowska, K. Kowala-Stamm, Collegium Polonicum, Słubice, s. 20-25.
• Dolata M., 2004, Funkcjonowanie Europejskiego Uniwersytetu Viadrina i Collegium Polonicum oraz ich rola w rozwoju społeczno-gospodarczym Frankfurtu nad Odrą i Słubic, [w:] Regionalny wymiar integracji europejskiej. Przekształcenia regionalnych struktur funkcjonalno-przestrzennych, red. S. Ciok, D. Ilnicki, Rozprawy Naukowe Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego VIII/1, Wrocław, s. 255-268.
• Dreszer K., 2006, Słubfurt jako przykład integracji miast granicznych Słubic i Frankfurtu, [w:] Rozwój miast i regionów w procesie integracji europejskiej, red. Z. Przygodzki, Wydaw. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 199-204.
• Foucher M., 1991, Fronts et frontières. Un tour du monde géopolitique, Fayard, Paris.
• Garand M., Kowala-Stamm K., 2003, Percepcja przestrzenna granicy i obszaru przygranicznego na przykładzie Słubfurtu, [w:] Grenze - Granica. Prace interdyscyplinarne o podobieństwach, barierach i horyzontach myślowych z perspektywy polsko-niemieckiej, red. B. Breysach, A. Paszek, A. Tölle, Logos Verlag, Berlin, s. 375-387.
• Graff J., 2006, Einzelhandel ohne Grenzen? Konsumentenverhalten und Angebotsstrukturen in der Doppelstadt Frankfurt (Oder) - Słubice, Freie Universität Berlin, maszynopis pracy dyplomowej.
• Grimm F.D., Weigel O., 1995, Siedlungsstruktur und Zentrensysteme westlich von Oder und Neiβe. Historischer Hintergrund und Entwicklungstrend, "Beiträge zur Regionalen Geographie" 38.
• Grykień S., Waack Ch., 1998, The impact of changes in political system on connection between Görlitz and Zgorzelec inhabitants, [w:] Przekształcenia regionalnych struktur funkcjonalno-przestrzennych, red.S. Ciok, J. Łoboda, Studia Geograficzne 69, Wydaw. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s. 273-280.
• Jajeśniak-Quast D., Stokłosa K., 2000, Geteilte Städte an der Oder und Neiße. Frankfurt (Oder) - Słubice, Guben - Gubin und Görlitz - Zgorzelec 1945-1995, Berlin Verlag Arno Spitz, Berlin.
• Jańczak J., 2009a, Cross-border governance jako koncepcja wspólnego zarządzania miastem podzielonym. Efektywność w warunkach członkostwa w UE, [w:] Pogranicze polsko-niemieckie po 2004 roku. Nowa jakość sąsiedztwa?, red. J. Jańczak, M. Musiał-Karg, Wydaw. Adam Marszałek, Toruń, s. 214-237.
• Jańczak J., 2009b, Gorizia - Nova Gorica. Between unification and reunification, [w:] Conflict and cooperation in divided cities, red. J. Jańczak, Logos Verlag, Berlin, s. 122-132.
• Kaczmarek J., 2011, Gubin i Guben - miasta na pograniczu. Socjologiczne studium sąsiedztwa, Wydaw.Naukowe UAM, Poznań.
• Kaczmarek T., 1999, Frankfurt nad Odrą i Słubice - formy symbiozy miast przygranicznych, [w:] Przestrzeń miejska, jej organizacja i przemiany, XII Konwersatorium Wiedzy o Mieście, Wydaw. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 133-141.
• Kaczmarek T., 2005, Struktury terytorialno-administracyjne i ich reformy w krajach europejskich, Wydaw. Naukowe UAM, Poznań.
• Kłosowski F., 2001, Usługi w miastach granicznych Cieszyn i Czeski Cieszyn, [w:] Problemy społeczno-demograficzne pogranicza polsko-czeskiego na przykładzie Śląska Cieszyńskiego, red. J. Runge, F. Kłosowski, Wydaw. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 189-213.
• Kłosowski F., Runge J., 1999, Usługi w przestrzeni miejskiej na przykładzie Cieszyna, [w:] Przestrzeń miejska. Jej organizacja i przemiany. XII Konwersatorium Wiedzy o Mieście, Wydaw. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 21-29.
• Konecka B., Weltrowska J., 1997, Funkcje handlowe Cieszyna i Cieszyna Czeskiego, [w:] Geografia osadnictwa, ludności i turyzmu wobec transformacji systemowej, red. M. Maik, D. Sokołowski, Wydaw. Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń, s. 223-226.
• Konflikty współczesnego świata, 2008, Wydaw. Naukowe PWN, Warszawa.
• Kopka A., 2010, Rola jednostek akademickich w procesie polsko-niemieckiej integracji w rejonach przygranicznych na przykładzie Słubic i Frankfurtu nad Odrą, [w:] Pogranicze polsko-niemieckie na tle granic i pograniczy europejskich, red. J. Jańczak, M. Musiał-Karg, L. Wojnicz, Wydaw. Naukowe WNPiD UAM, Poznań, s. 57-70.
• Krätke S., 1996, Where East meets West: the German-Polish border region in transformation, "European Planning Studies" 4, 6.
• Kulczyńska K., 2004, Funkcjonowanie i oddziaływanie Collegium Polonicum w Słubicach jako ośrodka akademickiego, [w:] Badania geograficzne w poznawaniu środowiska, red. Z. Michalczyk, Wydaw. Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 553-558.
• Kulczyńska K., 2006, Tereny powojskowe - nowe funkcje starych przestrzeni miejskich (przykład Słubic), [w:] Nowe przestrzenie, ich organizacja i funkcje, red. I. Jażdżewska, XIX Konwersatorium Wiedzy o Mieście, Wydaw. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 141-151.
• Kulczyńska K., 2008, Rozmieszczenie i funkcjonowanie usług w mieście przygranicznym Słubice, [w:] Mechanizmy i uwarunkowania budowania konkurencyjności miast, red. J. Słodczyk, E. Szafranek, Wydaw. Uniwersytetu Opolskiego, Opole, s. 203-212.
• Kulczyńska K., 2010a, The Gubin-Guben transborder urban complex as an arena of consumer behaviour, "Bulletin of Geography (Socio-Economic Series)" 14.
• Kulczyńska K., 2010b, Usługi jako czynnik kształtujący przestrzeń podzielonych miast pogranicza, [w:] Obszary metropolitalne we współczesnym środowisku geograficznym, red. M. Barwiński, Oddział Łódzki PTG, Łódź, s. 127-135.
• Kulczyńska K., 2011a, Nowe formy zagospodarowania przestrzeni miejskiej jako wyznacznik przemian społeczno-gospodarczych i sukcesji w miastach przygranicznych, [w:] Lokalne i regionalne problemy gospodarki przestrzennej, red. W. Gulczyński, Wydaw. Wyższej szkoły Biznesu w Gorzowie Wielkopolskim, Gorzów Wielkopolski, s. 123-137.
• Kulczyńska K., 2011b, Słubfurt - idea euromiasta na pograniczu polsko-niemieckim, [w:] Procesy urbanizacji i ich uwarunkowania na początku XXI wieku, red. J. Słodczyk, M. Śmigielska, "Studia Miejskie" 4, s. 161-169.
• Kulczyńska K., Basta G., 2013, Zmiana funkcji terenów powojskowych w Słubicach, [w:] Lokalne i regionalne problemy gospodarki przestrzennej III, red. W. Gulczyński, Wydaw. Wyższej Szkoły Biznesu w Gorzowie Wielkopolskim, Gorzów Wielkopolski, s. 279-299.
• Kulczyńska K., Matykowski R., 2008, Struktura przestrzenno-handlowa przygranicznego zespołu miejskiego Česky Těšin-Cieszyn, [w:] Współczesne problemy badawcze geografii polskiej - geografia człowieka, red. D. Świątek, M. Bednarek, P. Siłka, PAN IgiPZ, Warszawa, s. 202-207.
• Kulczyńska K., Matykowski R., 2011, Images of the urban spaces of Cieszyn, "Bulletin of Geography (Socio-Economic Series)" 15.
• Kulczyńska K., Matykowski R., Siwek T., 2011, Przygraniczne miasto podzielone jako ośrodek rozwoju subregionalnego: na przykładzie zespołu miejskiego Cieszyn-Český Těšín, [w:] Przekształcenia regionalnych struktur funkcjonalno-przestrzennych. Zmiany funkcjonalno-przestrzenne miast i obszarów wiejskich, red. B. Namyślak, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław, s. 133-143.
• Kurcz Z., 2006, Die Entstehung eines sozialen Grenzgebietes. Polnisch-deutsche Erfahrungen am Beispiel der Einwohner Gubin, [w:] Soziale Konflikte und nationale Grenzen in Ostmitteleuropa, ed. D. Jajeśniak-Quast, T. Lorenz, U. Müller, K. Stokłosa, Berliner Wissenschafts-Verlag, Berlin, s. 81-91.
• Kurzwelly M., 2007, Słubfurt - miasto na granicy dwóch krajów, "Przegląd Zachodni" 4.
• Kurzwelly M., 2008, Słubfurt - miasto na granicy państwowej, której nie ma, "Pro Libris" 4(25).
• Leśniak M., 2004, Europa - miasta na polskiej granicy zachodniej - uwarunkowania i wizje rozwoju, [w:] Rozwój miast i zarządzanie gospodarką miejską, red. J. Słodczyk, Wydaw. Uniwersytetu Opolskiego, Opole, s. 125-138.
• Lisiecki S., 2009, O granicach naturalnych, politycznych, społecznych i... granicach w głowie. Szkice do socjologii pogranicza polsko-niemieckiego, Wydaw. Naukowe UAM, Poznań.
• Lundén T., 2007, Border agglomerations in the Baltic area: obstacles and possibilities for local interaction, "Geographia Helvetica Jg." 62/H. 1.
• Lundén T., 2009, Vlga-Valka, Narva-Ivangorod. Estonia's divided order cities - co-operation and conflict within and beyond the EU, [w:] Conflict and cooperation in divided cities, ed. J. Jańczak, Logos Verlag, Berlin, s. 133-149.
• Lundén T., Mellbourn A., v. Wedel J., Balogh P., 2009, Szczecin. A cross-border center of conflict and cooperation, [w:] Conflict and cooperation in divided cities, red. J. Jańczak, Logos Verlag, Berlin, s. 109-121.
• Ładysz J., 2008, Wpływ redukcji funkcji granicy państwowej na rozwój współpracy transgranicznej na przykładzie współpracy miast granicznych Zgorzelca i Goerlitz, [w:] Przekształcenia regionalnych struktur funkcjonalno-przestrzennych. Europa bez granic - nowa jakość przestrzeni, red. S. Dołzbłasz, A. Raczyk, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław, s. 83-91.
• Łoboda J., Ciok S., 1995, Probleme und Perspektiven der deutsch-polnischen Zusammenarbeit in den Grenzgebieten, [w:] Wissenschaftseinrichtungen und Strukturentwicklung in der Grenzregion. Modelfall Europa - Universität Viadrina Frankfurt (O), red. W. Pfeiffer, Wydaw. Naukowe UAM, Poznań, s. 73-80.
• Makaro J., 2009, Euromiasto: atrakcyjny szyld czy urzeczywistnianie się roli transgraniczności, [w:] Polskie transgranicza, red. Z. Kurcz, A. Sakson, Wydaw. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s. 71-88.
• Mackré Q., 2009, Géopolitique de Francfort-Sur-l'Oder/Słubice, ville-doublon sur une frontière en déconstruction, "L'Espace Politique" 8/2, http://espacepolitique.revues.org/index1348.html (dostęp 22 kwietnia 2013).
• Matykowski R., 2008, Trwałość i zmienność granic w Europie, "Przegląd Zachodni" 3.
• Matykowski R., Kulczyńska K., 2008, Społeczno-kulturowe i przestrzenne aspekty szaty informacyjnej miasta przygranicznego, [w:] Kulturowy aspekt badań geograficznych, red. E. Orłowska, "Studia Teoretyczne i Regionalne" 5, s. 141-157.
• Matykowski R., Schaefer K., 1996, Społeczne i ekonomiczne aspekty funkcjonowania przygranicznego zespołu miejskiego Gubin-Guben, "Biuletyn KPZK PAN" 171.
• Matykowski R., Kulczyńska K., Tobolska A., Konecka-Szydłowska B., 1998, Polskie obszary przygraniczne w okresie transformacji, [w:] Przemiany społeczno-gospodarcze polski lat dziewięćdziesiątych, red. J.J. Parysek, H. Rogacki, Bogucki Wydaw. Naukowe, Poznań, s. 145-173.
• Musiał-Karg M., 2009a, Słubfurt i Gubien jako nowa jakość kreowania miast podzielonych, [w:] Pogranicze polsko-niemieckie po roku 2004. Nowa jakość sąsiedztwa?, red. J. Jańczak, M. Musiał-Karg, Wydaw. Adam Marszałek, Toruń, s. 238-261.
• Musiał-Karg M., 2009b, Słubice-Frankfurt (Oder). Cooperation in a divided city on the Polish-German order, [w:] Conflict and cooperation in divided cities, ed. J. Jańczak, Logos Verlag, Berlin, s. 150-166.
• Opiłowska E., 2006, Geteilte Stadt - Geteiltes Gedächtnis. Geschichtsaufarbeitung in Görlitz/Zgorzelec, [w:] Soziale Konflikte und nationale Grenzen in Ostmitteleuropa, ed. D. Jajeśniak-Quast, T. Lorenz, U. Müller, K. Stokłosa, Berliner Wissenschafts-Verlag, Berlin, s. 67-79.
• Osiewicz P., 2009, Nicosia. Conflict and cooperation in the divided capital city, [w:] Conflict and cooperation in divided cities, red. J. Jańczak, Logos Verlag, Berlin, s. 88-97.
• Otok S., 2005, Geografia polityczna, Wydaw. Naukowe PWN, Warszawa.
• Pfeiffer S., Opiłowska E., 2005, Zwei Seiten einer Stadt. Dwie strony miasta. Görlitz-Zgorzelec, Dresdner Verlaghaus Technik, Dresden.
• Pyritz R., Schütt M., 2009, Die Viadrina. Eine Universität als Brücke zwischen Deutschland und Polen, Be.Bra Wissenschaft Verlag, Berlin-Brandenburg.
• Raczyk A., Dołzbłasz S., Leśniak-Johann M., 2012, Relacje współpracy i konkurencji na pograniczu polsko-niemieckim, Wydaw. Gaskor, Wrocław.
• Rusek H., Werpachowski L., 2007, Społeczeństwo obywatelskie na pograniczu. Wstęp do studium Cieszyna i Czeskiego Cieszyna, [w:] Lokalne wzory kultury politycznej. Szkice ogólne i opracowania monograficzne, red. J. Kurczewski, Trio, Warszawa, s. 475-525.
• Słubice 1945-1995, 1996, red. M. Rutowska, Agencja Wydawniczo-Poligraficzna "Bajt", Poznań.
• Rykiel Z., 2006, Podstawy geografii politycznej, Polskie Wydaw. Ekonomiczne, Warszawa.
• Siwek T., Kulczyńska K., Matykowski R., 2009, Cieszyn i Śląsk Cieszyński a przemiany polityczne na pograniczu Olzy w XX wieku, [w:] Geografia historyczna jako determinanta rozwoju nauk humanistycznych, red. M. Kulesza, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Witelona w Legnicy, Katedra Geografii Politycznej i Studiów regionalnych Uniwersytetu Łódzkiego, Legnica-Łódź, s. 97-107.
• Sobczyński M., 2006, Państwa i terytoria zależne. Ujęcie geograficzno-polityczne, Wydaw. Adam Marszałek, Toruń.
• Trojanowska-Strzęboszewska M., 2011, Trzy oblicza unijnych granic. Polityka granic zewnętrznych Unii Europejskiej, Poltext, Warszawa.
• Vandermotten Ch., 2007, Panorama et typologie des aires urbaines transfrontalières en Europe, Université Libre de Bruxelles, Bruxelles.
• Waack Ch., 2000, Stadträume und Staatsgrenzen. Geteilte Grenzstädte des mittleren und östlichen Europa im Kontext lokaler Alltagswelten, nationaler Politik und supranationaler Anforderungen, Institut für Länderkunde, Leipzig.
• Weiler H.N., 1995, Grenzen als intelektuelle Herausforderung: Die Europa-Universitaet Viadrina Frankfurt (Oder), [w:] Wissenschaftseinrichtungen und Strukurentwicklung in der Grenzregion. Modelfall Europa-Univesitaet Viadrina Frankfurt (O), red. W. Pfeiffer, Wydaw. Naukowe UAM, Poznań, s. 23-40.
• Wilke H., 2007, Miasto Görlitz przedstawia się, [w:] Odbudowa i rewitalizacja starych miast w Głogowie, Lubaniu, Polkowicach, Frankfurt (Oder), Görlitz i Kamenz, red. A. Billert, Gmina Miejska Lubań, Lubań, s. 103-123.
• Wojciechowski K., 2007, Wzloty i upadki. Collegium Polonicum jako transgraniczna placówka uniwersytecka, [w:] Trans-Uni. Problemy zarządzania międzynarodową współpracą szkół wyższych w regionach przygranicznych, red. A. Bielawska, K. Wojciechowski, Thematicon 12, Logos Verlag, Berlin, s. 9-23.
• Zenderowski R., 2002, Stosunki między mieszkańcami miast podzielonych granicą państwową na przykładzie Cieszyna i Czeskiego Cieszyna. Studium socjologiczne, "Studia Regionalne i Lokalne", 1(8), s. 49-78.
• Żelichowski R., 2008, Europejska układanka: Baarle-Hertog / Baarle-Nassau, [w:] Małe państwa Europy Zachodniej i terytoria o statusie specjalnym. Ich rola i miejsce w Unii Europejskiej, red. R. Żelichowski, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa.