Wybrane uwarunkowania kształtowania lokalnych centrów usługowych na obszarach zurbanizowanych

• Autorzy: Łukasz Damurski , Jerzy Ładysz , Jacek Pluta , Wawrzyniec Zipser , Magdalena Mayer-Wydra

Warianty tytułu

Selected Conditions of Shaping Local Service Centres in Urbanized Neighbourhoods

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W prezentowanym artykule podejmujemy próbę syntezy i krytycznej refleksji na temat mechanizmów, które determinują rozwój lokalnych ośrodków usługowych na obszarach miejskich ze szczególnym uwzględnieniem nowych zjawisk, które oddziałują na ludzkie osadnictwo współcześnie. W poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie o przyszły kształt systemów usługowych w miastach przyglądamy się z jednej strony klasycznym koncepcjom rozwoju sektora usługowego (mechanizm koncentracji, hierarchia ośrodków usługowych), a z drugiej dostrzegamy aktualne, po części sprzeczne z wcześniejszymi, trendy w procesach osadniczych (suburbanizacja, decentralizacja, kurczenie się miast, rozwój usług zdalnych, komercjalizacja stylu życia). Konfrontacja jednych i drugich prowadzi do wyróżnienia kluczowych czynników wpływających obecnie na lokalne centra usługowe na osiedlach mieszkaniowych oraz do rekomendacji dla samorządów terytorialnych na obszarach zurbanizowanych.(fragment tekstu)

EN

Local service centre, defined as multi-functional public space providing access to everyday services, promoting social integration and building local identity, is an essential hub in the urban service sector. From the public policy perspective appropriate location and furnishing of local service centres is a basic condition for shaping territorial cohesion. This paper synthesises the to-date knowledge on mechanisms determining the development of service sector in cities, including new phenomena such as decentralisation of urban functions, urban shrinkage, remote services provision or commercialisation of lifestyle. Critical literature review enables the confrontation of various research perspectives and leads to distinguishing key factors affecting the development of urban local service centres in the first half of 21st century and defining the current challenges for public policy.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Centra usług; Urbanizacja; Suburbanizacja; Usługi

EN

Shared services; Urbanisation; Suburbanization; Services

• Czasopismo: Biuletyn Polska Akademia Nauk. Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju
• Rocznik: 2018
• Numer: nr 271
• Strony: 54--74

Twórcy

autor

Łukasz Damurski

• Politechnika Wrocławska

autor

Jerzy Ładysz

• Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

autor

Jacek Pluta

• Uniwersytet Wrocławski

autor

Wawrzyniec Zipser

• Politechnika Wrocławska

autor

Magdalena Mayer-Wydra

• Politechnika Wrocławska

Bibliografia

• Adamski J., 2013, Kierunki optymalizacji funkcjonowania usług i infrastruktury kurczących się miast, [w:] Zarządzanie rozwojem miast o zmniejszającej się liczbie mieszkańców. Kancelaria Senatu, Warszawa.
• Agenda Terytorialna Unii Europejskiej 2020, 2011, W kierunku sprzyjającej społecznemu włączeniu, inteligentnej i zrównoważonej Europy zróżnicowanych regionów. Gödöllő.
• Andersen H.T., Møller-Jensen L., Engelstoft S., 2011, The End of Urbanization? Towards a New Urban Concept or Rethinking Urbanization. European Planning Studies, 19, 4: 595-611.
• Brzosko-Sermak A., Płaziak M., Trzepacz P. 2017. Przemiany funkcji handlowych i usługowych centrum dzielnicy mieszkaniowej na przykładzie Krakowa-Nowej Huty. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 31(2): 95-110.
• CBOS, 2016, Zadowolene z życia. Komunikat z badań nr 4/2016. Warszawa [http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2016/K_004_16.PDF; dostęp: 22.10.2016].
• Christaller W., 1993, Die zentralen Orte in Süddeutschland. Gustav Fischer, Jena.
• Clifton J., Díaz-Fuentes D., Fernández-Gutiérrez M., 2016, Public Infrastructure Services in the European Union: Challenges for Territorial Cohesion. Regional Studies, 50: 2: 358-373.
• Colomb C., Santinha G., 2014, European Union Competition Policy and the European Territorial Cohesion Agenda: An Impossible Reconciliation? State Aid Rules and Public Service Liberalization through the European Spatial Planning Lens European Planning Studies: 459-480.
• Czapiński J., Panek T., 2009, Diagnoza społeczna 2009. Warunki i jakość życia Polaków. Raport.
• Damurski Ł., Ładysz J., Zipser W., 2015, Projekt pilotażowy dla powiatu wrocławskiego. Wytyczne dla lokalizacji węzłów usługowych, [w:] Studium spójności funkcjonalnej we Wrocławskim Obszarze Funkcjonalnym. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007-2013, Powiatowy Zakład Katastralny we Wrocławiu, Wrocław: 293-340.
• Damurski Ł., Ładysz J., Zipser W., 2016, Trendy rozwoju usług publicznych i komercyjnych na obszarach podmiejskich na przykładzie powiatu wrocławskiego. Studia Miejskie, 22: 59-75.
• Dąbkowski N., Urbańska W., 2012, Budownictwo mieszkaniowe w gminach otaczających wybrane miasta. Kwartalnik Naukowy Problemy Rozwoju Miast, 2: 16-26.
• Dąbrowska-Milewska G., 2010, Standardy urbanistyczne dla terenów mieszkaniowych - wybrane zagadnienia. Architecturae et Artibus, 1: 17-18 [http://www.wa.pb.edu.pl/uploads/downloads/3--Standardy-urbanistyczne-dla-terenow-mieszkaniowych-----wybrane-zagadnienia.pdf; dostęp: 13.12.2017].
• Deante, 2015, Jak mieszkają Polacy? Raport z badań [http://deante.pl/pl/Jak-mieszkaja-Polacy; dostęp: 22.10.2016].
• Dębek M., 2014, Handel w przestrzeni zurbanizowanej - zarys form i ich funkcji z perspektywy ludzkich potrzeb, [w:] Współczesne funkcje handlowe w wybranych małych miastach województwa dolnośląskiego, R. Masztalski (red.), Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław: 60-77.
• Domański R., 1993, Gospodarka przestrzenna. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Domaradzki K., Domaradzka A., 2015, Wstęp, [w:] Studium koncepcyjne dotyczące centrów lokalnych w Warszawie. Seria Warsztaty 5. Wydawnictwo OW SARP, Warszawa: 6-9 [http://sarp.warszawa.pl/wordpress/wp-content/uploads/2015/11/CENTRA-LOKALNE-OW-SARP-2015-wersja-elektroniczna.pdf; dostęp: 12.06.2017].
• Dominiak J., 2016, Poziom wykorzystania usług elektronicznych przez firmy i gospodarstwa domowe województwa wielkopolskiego. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 30(4): 35-49.
• European Observation Network For Territorial Development And Cohesion (ESPON), 2007, ESPON 2013 Programme.
• Flejterski S., Panasiuk A., Perenc J., Rosa G. (red.), 2005, Współczesna ekonomika usług. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Glaeser E.L. (red.), 2010, Agglomeration Economics. The University of Chicago Press, Chicago.
• Haggett P., 1965, Locational Analysis in Human Geography. Butler and Tanner, London.
• Hall P., 2002, Cities of Tomorrow. An Intellectual History of Urban Planning and Design in the Twentieth Century. Third ed. Malden, Oxford, Victoria.
• Häußermann H., Siebel W., 1988, Die schrumpfende Stadt und die Stadtsoziologie, [w:] Soziologische Stadtforschung, J. Friedrichs (red.). Kölner Zeitschrift für Soziologie und Sozialpsychologie, Sonderheft.
• Jałowiecki B., 2005, Przestrzeń ludyczna - nowe obszary metropolii. Studia Regionalne i Lokalne, 3(21): 5-19.
• Jałowiecki B., Szczepański M.S., 2002, Miasto i przestrzeń w perspektywie socjologicznej. Wydawnictwo Naukowe "Scholar", Warszawa.
• Kachniarz M., 2012, Efektywność usług publicznych - teoria i praktyka. Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego, Wrocław.
• Kajdanek K., 2012, Suburbanizacja po polsku. Nomos, Kraków.
• Kipta E., 2013, Rewitalizacja kurczących się miast, czyli: jak w Polsce realizować hasło don't move, improve, [w:] Zarządzanie rozwojem miast o zmniejszającej się liczbie mieszkańców (w kontekście perspektywy finansowej 2014-2020), Kancelaria Senatu, Warszawa.
• Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju 2030, 2012, Warszawa.
• Kowalewski A., Mordasewicz J., Osiatyński J., Regulski J., Stępień J., Śleszyński P., 2013, Raport o ekonomicznych stratach i społecznych kosztach niekontrolowanej urbanizacji w Polsce. Warszawa.
• Kowicki M., 2004, Współczesna agora. Wybrane problemy kształtowania ośrodków usługowych dla małych społeczności lokalnych. Politechnika Krakowska, Kraków.
• Kurek S., Wójtowicz M., Gałka J., 2013, Przestrzenne zróżnicowanie zmian zaludnienia w Krakowskim Obszarze Metropolitalnym w okresie 1988-2011. Studia Miejskie, 12: 59-77.
• Leboreiro Amaro A., 2014, State of the art of strategic physical planning, [w:] Strategies for the post-speculative cities. J. Arana, T. Franchini Alonso (red.). Association of European Schools of Planning, Wrocław.
• Levin A.M., Levin I.P., Weller J.A., 2005, A Multi-Attribute Analysis Of Preferences For Online And Offline Shopping: Differences Across Products, Consumers, And Shopping Stages. Journal of Electronic Commerce Research, 6, 4.
• Lieber E., Syverson C., 2012, Online versus offline competition, [w:] The Oxford handbook of the digital economy. M. Peitz, J. Waldfogel (red.), Oxford University Press, New York.
• Lorens P., 2013, Współczesne trendy zmian w strukturze i funkcjonowaniu miast, [w:] Wybrane teorie współczesnej urbanistyki. P. Lorens, I. Mironowicz (red.). Akapit-DTP, Gdańsk.
• Ładysz J., 2014, Spójność terytorialna Unii Europejskiej a transgraniczny rozwój zintegrowany, [w:] Gospodarka Przestrzenna. Dylematy i wyzwania współczesności, J. Potocki, J. Ładysz (red.). Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 339.
• Maciejuk M., 2012, Rozwój budownictwa mieszkaniowego jako przejaw suburbanizacji na Dolnym Śląsku. Studia Miejskie, 8: 87-94.
• Mantey D., 2015, Miejsca spotkań w kontekście postmaterialistycznych wartości w suburbiach (przykład gmin Podkowa Leśna i Brwinów). Przestrzeń Społeczna, 2(10): 91-126.
• Martinez-Fernandez C., Audirac I., Fol S., Cunningham-Sabot E., 2012, Shrinking Cities: Urban Challenges of Globalization. International Journal of Urban and Regional Research, 36(2): 213-225.
• Masztalski R. (red.), 2014, Współczesne funkcje handlowe w wybranych małych miastach województwa dolnośląskiego. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.
• McKillop T., Coyle D., Glaeser E., Kestenbaum J., O'Neill J., 2009, Manchester Independent Economic Review. The Case for Agglomeration Economies. Manchester.
• Mercer, 2017, Mercer's 19th quality of living ranking [https://www.mercer.com/newsroom/2017-quality-of-living-survey.html; dostęp: 13.12.2017].
• Nowakowski M. (red.), 1984, Kształtowanie sieci usług. PWN, Warszawa.
• Ostrowski W., 2001, Wprowadzenie do historii budowy miast. Ludzie i środowisko. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa.
• Palomäki M., 1964, The Functional Centers and Areas in South Bothnia, Fennia 88, Helsinki.
• Parysek J.J., 1997, Podstawy gospodarki lokalnej. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
• Perry C., 1929, The Neighbourhood Unit, a Scheme for Arrangement for the Family-Life Community. Reprinted by Routledge/Thoemmes, London, 1998.
• Pluta J., 2016, Mieszkańcy na temat bieżącej oceny potencjału Wrocławia i strategii rozwojowych miasta. Prezentacja wyników badań nad założeniami Strategii Wrocław 2030 [http://www.wroclaw.pl/strategia-rozwoju-wroclawia-2030/files/Wroclaw-2030-prezentacja-media-3.pdf; dostęp: 15.10.2016].
• Rochmińska A., 2011, Centra handlowe - miejsca spędzania czasu wolnego przez łodzian.
• Rybczyński W., Linneman P., 1999, How to save our shrinking cities. Public Interest, 135: 30-44.
• Sack R.D., 1986, Human territoriality: its theory and history (Vol. 7). Cambridge Studies in Historical Geography. CUP Archive, New York.
• Schlappa H., Neill W.J.V., 2013, From crisis to choice: re-imagining the future in shrinking cities. Cities of Tomorrow - Action Today. URBACT II Capitalisation. URBACT, Saint-Denis.
• Schmidt W., 2015, Przedmowa, [w:] Customer Journey Online. Perspektywy branżowe. P. Kolenda (red.). Związek Pracodawców Branży Internetowej IAB Polska, Warszawa: 1.
• Shearmur R., 2010, Scale, distance and embeddedness: Knowledge intensive business services location and growth in Canada, [w:] Knowledge Intensive Business Services: Geography and Innovation, D. Doloreux, M. Freel, R. Shearmur (red.). Farnham Surrey and Burlington Vermont, Ashgate.
• Skolik S., 2015, Zachowania terytorialne w internecie a inflacja przestrzeni społecznej. Przestrzeń Społeczna. Social Space, 1(9): 1-16.
• Smagacz-Poziemska M., 2015, Czy miasto jest niepotrzebne? (Nowe) przestrzenie życiowe młodych mieszkańców miasta. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. nr 80, poz. 717 ze zm.).
• Wang T., Keng-Jung Yeh R., Yen D.C., Ari Nugroho C., 2016, Electronic and in-person service quality of hybrid services. The Service Industries Journal, 36, 13-14: 638-657.
• Wdowicka M., Mierzejewska L., 2012, Chaos w zagospodarowaniu przestrzennym stref podmiejskich jako efekt braku zintegrowanego systemu planowania (na przykładzie strefy podmiejskiej Poznania). Problemy Rozwoju Miast, 1: 40-52.
• Węcławowicz G., 2002, Przestrzeń i społeczeństwo współczesnej Polski. PWN, Warszawa.
• Zipf G.K., 1949, Human behavior and the principle of least effort. Addison-Wesley Press.
• Zipser T., 1983, Zasady planowania przestrzennego. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.