Rola kompetencji zawodowych w dopasowaniu kwalifikacji wymaganych w zawodach medycznych w zakresie świadczeń zdrowotnych

• Autorzy: Zdzisław Czajka

Warianty tytułu

The Role of Professional Competences in Matching the Qualifications of Medical Professionals with the Requirements of Health Care Services

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W miarę rozwoju badań nad rolą człowieka w procesie pracy zaczęto dostrzegać konkretne zależności między kwalifikacjami pracowników a rezultatami ich pracy oraz korzyści z tego wynikające. Duży wpływ na to miały badania, których wynikiem była teoria kapitału ludzkiego. Według niej kapitał ludzki zawarty w człowieku obejmuje zasób wiedzy, umiejętności, jego predyspozycje (cechy osobowości) oraz wewnętrzną motywację, które razem decydują o każdej działalności człowieka i jej skutkach. Dzięki tej teorii pojawiło się nowe podejście do kwalifikacji i kompetencji. Poprzednio kompetencje utożsamiano tylko z zakresem obowiązków i uprawnień pracownika. Nawiązując do teorii kapitału ludzkiego, badacze kompetencji dostrzegli w nich także drugi aspekt - zasób wielu czynników (oprócz wiedzy i doświadczenia) decydujących o możliwościach człowieka, a w przypadku pracownika o prawidłowym, zgodnym z normami, procedurami i oczekiwaniami odbiorcy, wykonaniu danej pracy i jej rezultatach. Większość badaczy zajmujących się zarządzaniem zasobami ludzkimi w skład kompetencji zalicza te same elementy, które decydują o kapitale ludzkim. Można więc uznać, że obecne rozumienie kompetencji pracownika odzwierciedla poziom jego kapitału ludzkiego, niektórzy autorzy mówią nawet o synonimie tych pojęć. Warto też zwrócić uwagę na różnice między kwalifikacjami i kompetencjami. Kwalifikacje utożsamiane są bardziej z formalnym wykształceniem (które szybko się dezaktualizuje) i doświadczeniem, nie odzwierciedlają zmian zachodzących w złożoności prac. Natomiast kompetencje są pojęciem szerszym, oprócz tradycyjnie rozumianych kwalifikacji obejmują zdolności i cechy osobowości ułatwiające wykonywanie pracy, w tym predyspozycje, a także postawy. Aby być kompetentnym, nie wystarczy posiadać udokumentowane dyplomami kwalifikacje, gdyż w danej pracy liczy się umiejętność pracownika wykorzystania wszystkich swoich kompetencji. Celem artykułu jest wskazanie roli kompetencji zawodowych w dopasowaniu kwalifikacji wymaganych w zawodach medycznych w zakresie świadczeń zdrowotnych. W dalszym ciągu bowiem wymagania konieczne do wykonywania zawodów medycznych ograniczają się do kwalifikacji formalnych (wykształcenie, doświadczenie zawodowe, dokształcanie). Szczegółowej analizie poddano natomiast powiązania zadań z kompetencjami w zawodzie pielęgniarki pielęgniarstwa rodzinnego i kardiologicznego oraz fizjoterapeuty, profile kompetencji kluczowych w 12 wybranych zawodach medycznych, ważne przy wykonywaniu różnych zadań, kompetencje społeczne oraz cechy osobowości. Analizę oparto na standardach kompetencji opracowanych na początku XXI wieku oraz przygotowanych w latach 2018-2019 przez specjalistów w danym zawodzie i ekspertów "Informacji o zawodach". Ze względu na ograniczone ramy artykułu i dość obszerne informacje o każdym opisanym zawodzie medycznym (około 30 stron) szczegółowo omówiono tylko wybrane zawody. W artykule wykorzystano także aktualne przepisy (ustawy i rozporządzenia) dotyczące kwalifikacji i kompetencji wymaganych w zawodach medycznych oraz literaturę i inne informacje na temat tych zawodów, wymienione w Klasyfikacji Zawodów i Specjalności (KZiS). (fragment tekstu)

EN

The aim of the article is to indicate the role of professional competences in adjusting the qualifications of medical workers to the requirements of the patients treatment process. The article presents the activities of EU and the Polish labour ministry aimed at increasing the role of competences in the labour market policy. It also shows exemplary connections of competences with tasks of family nurse, competence profile in 12 selected medical professions, social competences and personality traits, important for the performance of various medical services. Information on competences is contained in the "Information on occupations", prepared by the Ministry of Family, Labour and Social Affairs. The analysis in the article leads to the conclusion, that not all descriptions of competences are adapted to the specificity of medical work. They must not be used as a benchmark for the development of competence profiles in a particular healthcare organization. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Klasyfikacja zawodów; Kompetencje pracownicze; Kwalifikacje zawodowe; Standard kwalifikacyjny; Personel medyczny

EN

Occupations classification; Employees competencies; Professional skills; Qualification standards; Medical staff

• Czasopismo: Zdrowie Publiczne i Zarządzanie
• Rocznik: 2019
• Tom: 17
• Numer: nr 2
• Strony: 49--61

Twórcy

autor

Zdzisław Czajka

• Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa

Bibliografia

• Czajka Z., Gospodarowanie kapitałem ludzkim, Wyd. UwB, Białystok 2011: 17-32.
• Oleksyn T., Zarządzanie kompetencjami. Teoria i praktyka, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2006: 17-40.
• Kwiatkowski S., Symela K. (red.), Standardy kwalifikacji zawodowych. Teoria - metodologia - praktyka, Wyd. Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa 2001.
• Gruza M., Hordyjewicz T., Klasyfikacja zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy. Tworzenie i stosowanie, MPiPS, Warszawa 2014; www.psz.praca.gov.pl/documents/10240/54723/KZiS Tworzenie i stosowanie (dostęp: 25.05.2019).
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 20 kwietnia 1995 roku w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania. Załącznik: Tom II. Klasyfikacja właściwa 1 (Dz.U. Nr 48 z 1995 roku poz. 253).
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 sierpnia 2014 roku w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (tekst jednolity Dz.U. z 2018 roku poz. 227).
• Kwiatkowski S., Woźniak I. (red.), Krajowe Standardy Kwalifikacji Zawodowych. Projektowanie i stosowanie, Wyd. Instytut Technologii Eksploatacji, Warszawa 2003: 7-36.
• Sienkiewicz Ł. (red.), Standardy kwalifikacji zawodowych wobec wymagań rynku pracy, Wyd. IPiSS, Warszawa 2007: 12-21.
• Raport z prac nad doskonaleniem metodologii opracowywania standardów kompetencji zawodowych, w tym z badań pilotażowych i z opisem udoskonalonej metodologii, Warszawa-Radom 2013; www.psz.praca.gov.pl/documents/10240/3046874/Raport-z-prac...(dostęp: 24.04.2019).
• Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020, MPiPS, "Monitor Polski" 2013; poz. 640.
• Ustawa z dnia 22 grudnia 2015 roku o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji (tekst jednolity Dz.U. z 2018 roku poz. 2153).
• Symela K., Woźniak I., Jak tworzyć informacje o zawodach funkcjonujących na rynku pracy, Wyd. Instytut Technologii Eksploatacji, Radom 2018.
• Filipowicz G., Zarządzanie kompetencjami zawodowymi, PWE, Warszawa 2004: 8-25
• Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 roku o zawodach lekarza i lekarza dentysty (tekst jednolity Dz.U. z 2018 roku poz. 617).
• Ustawa z dnia 15 lipca 2011 roku o zawodach pielęgniarki i położnej (tekst jednolity Dz.U. z 2019 roku poz. 576).
• Ustawa z dnia 25 września 2015 roku o zawodzie fizjoterapeuty (tekst jednolity Dz.U. z 2019 roku poz. 952).
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 lipca 2011 roku w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami (Dz.U. z 2011 roku Nr 151 poz. 896).
• Barszcz I., Jabłoński W., Możliwości wdrożenia informacji o zawodach przez pracodawców, "Edukacja Ustawiczna Dorosłych" 2019; 2: 165-174.
• Zakres kompetencji pielęgniarki specjalisty. Zalecenia Międzynarodowej Rady Pielęgniarek, Wyd. Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie, 2009; www.ptp.na1.pl/pliki/pdf/ICN_Zarys_Komp_Piel_Spec_2010.pdf (dostęp: 20.06.2019).
• Bielawska J., Kompetencje zawodowe pielęgniarki, "Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Legnicy" 2012; 8: 5-17.
• Trawińska-Konador K., Powiązanie informacji o zawodach z kwalifikacjami w Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji jako pożądana komplementarność systemowa, "Edukacja Ustawiczna Dorosłych" 2018; 3, 101-109.

Identyfikatory

DOI

10.4467/20842627OZ.19.007.11378