Miasta przyjazne seniorom

• Autorzy: Jacek Szołtysek , Grażyna Trzpiot
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Dostosowanie miasta do potrzeb seniorów to zadanie wielowątkowe i wieloaspektowe. Wymaga nie tylko tworzenia śmiałej polityki miasta, ale umiejętnie koordynowanej działalności praktycznie wszystkich służb miejskich oraz pozyskania przychylności wszystkich interesariuszy miasta. W sferze naukowej natomiast otwiera nowe pola badawcze. Jest wyzwaniem zarówno dla architektów, transportowców, logistyków, którzy współtworzą przestrzeń miasta, ale też psychologów, socjologów, lekarzy, fizykoterapeutów, specjalistów w zakresie świadczenia usług publicznych i finansistów, wreszcie - politologów i specjalistów public relations. W tych obszarach można i należy podejmować zadania proponujące rozwiązania sprzyjające poprawie jakości życia seniorów w miastach. Analiza trendów demograficznych upoważnia nas do stwierdzenia, że wdrażanie programów dostosowujących miasta do potrzeb seniorów wydaje się nieuniknionym zadaniem w najbliższym dziesięcioleciu, stąd wczesne rozpoznanie i przygotowanie działań może zdecydować o potencjalnej przewadze konkurencyjnej tego organizmu miejskiego, który wcześniej zrealizuje pakiet zadań do-stosowawczych.(fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Miasto; Ludzie starsi; Demografia miasta; Samorząd terytorialny; Czynniki demograficzne; Ludność miejska; Logistyka miejska; Polityka miejska

EN

City; Elderly people; City demography; Local government; Demographic factors; Urban population; Urban logistics; Urban policy

• Czasopismo: Prace Naukowe / Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
• Rocznik: 2019
• Strony: 108

Twórcy

autor

Jacek Szołtysek

• Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

autor

Grażyna Trzpiot

• Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

Bibliografia

• Abramowska-Kmon A., O nowych miarach zaawansowania procesu starzenia się ludności, "Studia Demograficzne" 2011, nr 1(159), s. 3-22.
• Balcerowicz B., Megatrendy rozwojowe a bezpieczeństwo [w:] Metodologia badań bezpieczeństwa narodowego. Bezpieczeństwo 2010, Tom II, red. P. Sienkiewicz, M. Marszałek, H. Świeboda, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 2011.
• Bartnik C.S., Polska teologia miasta [w:] Miasto i kultura polska doby przemysłowej, Tom 3: Wartości, red. H. Imbs, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1993.
• Bauman Z., Płynna nowoczesność, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2006.
• Bauman Z., Sztuka życia, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2008.
• Beck U., Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności, Wydawnictwo Scholar, Warszawa 2002.
• Błędowski P., Lokalna polityka społeczna wobec ludzi starych, Monografie i Opracowa-nia, Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej, Warszawa 2002.
• Bloom D.E., Canning D., Sevilla J., The demographic dividend. A new perspective on the economic consequences of population change, RAND, Santa Monica 2003.
• Brody E.M., Women in the middle and family help to older people, "Gerontologist" 1981, Vol. 21, s. 471-480.
• Calvino I., Niewidzialne miasta, Czytelnik, Warszawa 1974.
• Crow G., Social solidarities. Theories, identities and social change, Open University Press, Buckingham, Philadelphia 2002.
• Czupryński A., Bezpieczeństwo w ujęciu aksjologicznym [w:] Bezpieczeństwo na lądzie, morzu i w powietrzu w XXI wieku, red. J. Zboina, CNBOP-PIB, Józefów 2014.
• Dąbska O., Pawlikowska-Łagód K., Piasecki J., Śledziewska K., Humeniuk E., Starość i samotność osób starszych w percepcji ludzi młodych, "Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu" 2016, nr 22, s. 140-144.
• Dochody i warunki życia ludności Polski - raport z badania EU-SILC 2017, GUS, Warszawa 2018.
• Długosz Z., Próba określania zmian starości demograficznej Polski w ujęciu przestrzennym, "Wiadomości Statystyczne" 1998, nr 3, s. 15-27.
• Drucker P., Post-capitalist society, Harper Business, New York 1995.
• Emirbayer M., Manifesto for a relational sociology, "The American Journal of Sociology" 1997 , Vol. 103, No. 2, s. 281-317.
• Florida R., The rise of the creative class, and how it\'s transforming work, leisure, com-munity and everyday life, Basic Books, New York 2002.
• Florida R., Who is your city? How the creative economy is making where to live the most important decision of your life, Random House, New York 2008.
• Francis M., The making of democratic streets [w:] Public streets for public use, red. A.V. Moudon, przedm. D. Appleyard, Columbia University Press, New York 1987.
• Frykowski M., Zróżnicowanie przestrzenne statusu społecznego mieszkańców Łodzi, "Studia Regionalne i Lokalne" 2004, nr 1(15).
• Frysztacki K., O niektórych aspektach kształtowania się kierunków badawczych socjologii miasta w Polsce, "Studia Socjologiczne" 1976, nr 1, s. 235-259.
• Giddens A., Socjologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.
• Global age-friendly cities: A guide, World Health Organization, Geneva 2007.
• Grodzicki T., Kocemba J., Skalska A., Geriatria z elementami gerontologii ogólnej. Podręcznik dla lekarzy i studentów, Via Medica, Gdańsk 2007.
• Gutowski B., Przestrzeń marzycieli. Miasto jako projekt utopijny, Oficyna Wydawnicza Feniks, Warszawa 2006.
• Hannerz U., Odkrywanie miasta. Antropologia obszarów miejskich, przeł. E. Klekot, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006.
• Hellwig Z., Zastosowanie metody taksonomicznej do typologicznego podziału krajów ze względu na poziom ich rozwoju oraz zasoby i strukturę wykwalifikowanych kadr, "Przegląd Statystyczny" 1968, nr 4, s. 307-327.
• Honkisz M., Przestrzeń miasta - jak wpływa na człowieka? Figeneration.pl/przestrzen-miasta-jak-wplywa-na-czlowieka (dostęp: 20.04.2013).
• http://metropoliagzm.pl/o-metropolii/ (dostęp: 1.09.2019).
• http://www.polskawliczbach.pl (dostęp: 1.09.2019).
• https://www.sega-ev.de (dostęp: 1.09.2019).
• Informacja o rozmiarach i kierunkach czasowej emigracji z Polski w latach 2004-2017, GUS, 19 listopada 2018 r., https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/migracje -zagraniczne-ludnosci/informacja-o-rozmiarach-i-kierunkach-czasowej-emigracji-z-polski-w-latach-2004-2017,2,11.html (dostęp: 1.09.2019).
• Informacja o sytuacji osób starszych w Polsce za rok 2017, www.senior.gov.pl (dostęp: 3.09.2019).
• Jakość życia w mieście. Poglądy interdyscyplinarne, red. J. Szołtysek, CeDeWu Warszawa 2018.
• Jan Paweł II, List Ojca Świętego Jana Pawła II do osób w podeszłym wieku, Drukarnia Watykańska, Watykan 1999.
• Karwańska A., Wartości i potrzeby społeczne a przemiany środowiska miejskiego, Ze-szyty Naukowe, nr 136, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Kraków 1998.
• Kauf S., Szołtysek J., Wieczorek I., Transport zbiorowy w zaspokajaniu potrzeb mieszkańców miast. Doświadczenia JST, Narodowy Instytut Samorządu Terytorialnego, Łódź 2018.
• Krajewski M., Miasto. Na tropach tego, co niewidzialne, "Przegląd Socjologiczny" 2011, nr LX(2-3), s. 111-134.
• Kubicki P., Olcoń-Kubicka M., Osamotnienie osób starszych w Polsce - skala, przejawy oraz sposoby przeciwdziałania zjawisku, "Studia Humanistyczne AGH" 2010, Tom 8, s. 129-138.
• Lefebvre H., Prawo do miasta, "Praktyka Teoretyczna" 2012, nr 5, http://www.praktyka teoretyczna.pl/PT_nr5_2012_Logika_sensu/14.Lefebvre.pdf (dostęp: 24.02.2014).
• Lefebvre H., Writings on cities, Selected, translated and introduced by E. Kofman, E. Lebas, Blackwell Publishers, Oxford 1996.
• Lewandowska A., Rzeczpospolita trzeciego wieku. Co polskie miasta robią dla seniorów? "Gazeta Wyborcza" z dnia 23 marca 2018 r.
• Ludność. Stan i struktura oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2018 r., Stan w dniu 31 XII, GUS, Warszawa 2018.
• Machlup F., The production and distribution of knowledge in the United States, Prince-ton University Press, Princeton 1962.
• Maciejewski M., Teoretyczne aspekty ochrony wolności i praw jednostki [w:] Współczesne koncepcje ochrony wolności i praw podstawowych, red. A. Bator, M. Jabłoński, M. Maciejewski, K. Wójtowicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2013.
• Miasta przyjazne starzeniu: Przewodnik, Fundacja Res Publica im. Henryka Krzeczkowskiego, Warszawa 2014.
• Miasta przyszłości. Wyzwania, wizje, perspektywy, Unia Europejska, Bruksela 2011.
• Miasta w liczbach 2016, Główny Urząd Statystyczny - Urząd Statystyczny w Poznaniu, Warszawa-Poznań 2018.
• Miller D., The \'sandwich\' generation: Adult children of the aging, "Social Work" 1981, Vol. 26, s. 419-423.
• Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011. Raport z wyników, GUS, Warszawa 2012, http://www.stat.gov.pl/gus/5840_13164_PLK_HTML.htm (dostęp: 11.12.2012).
• Networked urbanism. Social capital in the city, red. T. Blokland, M. Savag, Ashgate, Hampshire-Burlington 2008.
• Ostojski J., Bezpieczeństwo narodowe, "Konspekt. Pismo Akademii Pedagogicznej w Krakowie" 2007, nr 29, s. 33-41.
• Park R., On social control and collective behavior: Selected papers, red. R.H. Turner, University of Chicago Press, Chicago 1967.
• Pobłocki K., Antropologia miasta - urbanizacja, przestrzeń i relacje społeczne, "Lud" 2011, t. 95, s. 69-90.
• Prognoza ludności gmin na lata 2017-2030, GUS, Warszawa 2017.
• Prognoza ludności na lata 2014-2050, GUS, Warszawa 2014.
• Raport na temat sytuacji osób starszych w Polsce, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa 2012.
• Results of focus-group interviews and in-depth interviews with senior citizens and experts, deliverables D5 and D6, SIZE, Cracow University of Technology, www.size-project.at/results/SIZE_D5-6_complete.pdf (dostęp: 2.05.2013).
• Reykowski J., Procesy grupowe a rozwiązywanie antagonistycznych konfliktów: Czy idea demokracji deliberatywnej może mieć psychologiczny sens? "Psychologia Społeczna" 2007, tom 2, nr 2(4), s. 97-119.
• Rosicki R., O pojęciu i istocie bezpieczeństwa, "Przegląd Politologiczny" 2010, nr 3, s. 23-32.
• Rybicki P., Społeczeństwo miejskie, PWN, Warszawa 1972.
• Saint-Exupéry A. de, Twierdza, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1985.
• Saint-Exupéry A. de, Twierdza, Muza, Warszawa 2009.
• Sowa J., Miejsca przecięcia [w:] Synchronizacja. Projekty dla miast przyszłości. My i oni. Przestrzenie wspólne / projektowanie dla wspólnoty, Fundacja Bęc zmiana, Warszawa 2014, s. 44-52.
• Sowiński S., Solidarność bez egoizmu i wrogości. Wokół Debat Tischnerowskich, www.erazm.uw.edu.pl (dostęp: 5.08.2017).
• Stein M.K., The prosperous retirement: Guide to the new reality, Emstco Press, Boulder, Colorado 1998.
• Szatur-Jaworska B., Błędowski P., Dzięgielewska M., Podstawy gerontologii społecznej, Aspra, Warszawa 2006.
• Szczepański J., Elementarne pojęcia socjologii, PWN, Warszawa 1965.
• Szczepański M.S., Przestrzeń, miasto i mieszkanie w społecznej świadomości, Warszawa 2002, http://www.socjologiarozwoju.us.edu.pl/documents/utils.php?action=download &filename=Przestrzen, miasto i mieszkanie.doc (dostęp: 1.09.2019).
• Szołtysek J., Fair access to city space - establishing principles [w:] Happy city - how to plan and create the best livable area for the people, Springer, Berlin-Heidelberg 2017, s. 19-34.
• Szołtysek J., Kreowanie mobilności mieszkańców miast, Wolters Kluwer, Warszawa 2011.
• Szołtysek J., Logistyka miasta, PWE, Warszawa 2016.
• Szołtysek J., Logistyka miasta - geneza, istota, perspektywy, "Logistyka" 2010, nr 5, s. 7-12.
• Szołtysek J., Logistyka miasta wobec postulatów zwiększenia "inteligencji" smart city [w:] Logistyka w naukach o zarządzaniu, część I, red. R. Matwiejczuk, I. Pisz, Ze-szyty Naukowe "Przedsiębiorczość i Zarządzanie", tom XVIII, zeszyt 8, Wydawnictwo Społecznej Akademii Nauk, Łódź, Warszawa 2017, s. 283-296.
• Szołtysek J., Logistyka społeczna: jak postrzeganie roli człowieka zmieniało decyzje logistyczne, "Czasopismo Logistyka" 2018, nr 6.
• Szołtysek J., Miasto jako obiekt "ideologicznego" zarządzania, "Gospodarka Materiałowa i Logistyka" 2019, nr 7, s. 2-7.
• Szołtysek J., Miasta przyjazne seniorom, "Studia Miejskie" 2013, Tom 10, s. 67-74.
• Szołtysek J., Przestrzeń publiczna jako narzędzie kreowania jakości życia w mieście [w:] Jakość życia w mieście. Poglądy interdyscyplinarne, red. J. Szołtysek, CeDeWu, Warszawa 2018.
• Szołtysek J., Brdulak H., Kauf S., Miasta dla pieszych. Idea czy rzeczywistość, Texter, Warszawa 2016.
• Szołtysek J., Jeż R., Twaróg S., Kompetencje społeczne w okresie kształcenia zawodowego na potrzeby logistyki społecznej, "Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach" 2015, nr 249, s. 11-22.
• Szołtysek J., Otręba R., Zarządzanie miastem a sukces miasta [w:] Logistyka. Współczesne wyzwania, red. J. Szołtysek, B. Detyna, PWSZ, Wałbrzych 2011.
• Szołtysek J., Otręba R., Grudzień K., Budowanie bezpieczeństwa zdrowotnego seniorów w środowisku miasta, "Gospodarka Materiałowa i Logistyka" 2019, nr 3, s. 12-21.
• Szołtysek J., Trzpiot G., Bezpieczeństwo ludzi starszych w smart city, "Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu" 2017, nr 483, s. 209-226.
• Szołtysek J., Twaróg S., Senior friendly cities - the case of European cities [w:] Global business. Toward new paradigm in the time of crisis, red. S. Smyczek, J. Matysiewicz, Publishing House of the University of Economics in Katowice, Katowice 2014, s. 88-101.
• Szołtysek J., Twaróg S., Identyfikacja potencjalnych nieciągłości w bezpieczeństwie łańcuchów dostaw krwi w Polsce, "Logistyka" 2011, nr 2, s. 16-19.
• Szołtysek J., Twaróg S., Płaczek E., Kompetencje menedżerów firm świadczących profesjonalne usługi logistyczne w obszarze logistyki społecznej [w:] Usługi profesjonalne w globalnej gospodarce, red. J. Matysiewicz, Placet, Warszawa 2014, s. 86-107.
• Szołtysek J., Twaróg S., Płaczek E., Majewska J., Wrażliwość społeczna jako kompetencja przyszłych menedżerów logistyki - rozpoznanie wstępne, "Modelowanie proce-sów i systemów logistycznych. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Gdańskiego" 2015, Część XIV, nr 56, s. 341-355.
• The European Charter for the Safeguarding of Human Rights in the City, http://unipd-centrodirittiumani.it/public/docs/european_charter_hr_cities.pdf (dostęp: 1.09.2019).
• Tischner J., Filozofia dramatu, Éditions du Dialogue, Paryż 1990.
• Trzpiot G., Dynamika zróżnicowania wybranych procesów demograficznych w regionach Polski, "Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach" 2016, nr 290, s. 13-26.
• Trzpiot G., Jakość życia w mieście w ujęciu demograficznym [w:] Jakość życia w mieście. Poglądy interdyscyplinarne, red. J. Szołtysek, CeDeWu, Warszawa 2018.
• Trzpiot G., Prognozy ludności dla Polski - perspektywa logistyki społecznej, "Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach" 2013, nr 175, s. 70-91.
• Trzpiot G., Przyszłość demograficzna a logistyka społeczna, "Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach" 2015,nr 249, s. 23-35.
• Trzpiot G., Zarządzanie ryzykiem długowieczności, "Finanse, Rynki Finansowe i Ubezpieczenia. Zeszyty Naukowe uniwersytetu Szczecińskiego" 2015, nr 862, s. 475-486.
• Trzpiot G., Ojrzyńska A., Analiza ryzyka starzenia demograficznego wybranych miast w Polsce, "Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach" 2014, nr 178, s. 235-249.
• Trzpiot G., Szołtysek J., Analiza preferencji jakości życia seniorów w miastach, "Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach" 2015, nr 248, s. 257-274.
• Trzpiot G., Szołtysek J., Bezpieczeństwo ludzi starszych w smart city [w:] Paradygmaty badawcze jakości życia w ekonomii, zarządzaniu i psychologii, "Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu" 2016, nr 483, s. 209-226.
• Trzpiot G., Szołtysek J., Przemiany demograficzne a mobilność mieszkańców miast, "Studia Ekonomiczne. "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach" 2015, nr 233, s. 121-139.
• Trzpiot G., Szołtysek J., Starzenie demograficzne a innowacje w obszarze społecznym, "Logistyka. Współczesne wyzwania" 2017, nr 8, s. 73-86.
• Trzpiot G., Szołtysek J., Starzenie się funkcjonalnych grup wieku a kapitał społeczny, "Ekonometria" 2017, nr 2(56), s. 9-27.
• Trzpiot G., Szołtysek J., Twaróg S., Ojrzyńska A., Wielowymiarowa analiza oceny jakości życia w mieście [w:] Modelowanie wielowymiarowych struktur danych i analiza ryzyka, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego, Katowice 2015.
• Ustawa z dnia 11 września 2015 r. o osobach starszych, Dz.U. 2015, poz. 1705.
• Van Der Gaag N., From demographic dividend to demographic burden: The impact of population ageing on economic growth in Europe, "Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie" 2015, nr 106, s. 94-109.
• Wacquant L., Territorial stigmatization in the age of advanced marginality, "Thesis Eleven" 2007, Vol. 91, No. 1, s. 66-77.
• Wassel J.I., Cutler N.E., Yet another boomer challenge for financial professionals: The \'senior\' sandwich generation, "Journal of Financial Service Professionals" 2016, Vol. 70, s. 61-73.
• Weissbrot-Koziarska A., W pułapce samotności. Pracownik socjalny wobec wykluczenia samotnych seniorów z lokalnej przestrzeni społecznej, "Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska" 2017, vol. XXX, nr 4, s. 133-145.
• Województwo dolnośląskie. Podregiony, powiaty, gminy, Rocznik Statystyczny Województwa Dolnośląskiego 2018, Urząd Statystyczny we Wrocławiu, Wrocław 2018.
• Województwo kujawsko-pomorskie. Podregiony, powiaty, gminy, Rocznik Statystyczny Województwa Kujawsko-Pomorskiego 2018, Urząd Statystyczny w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2018.
• Województwo lubelskie. Podregiony, powiaty, gminy, Rocznik Statystyczny Województwa Lubelskiego 2018, Urząd Statystyczny w Lublinie, Lublin 2018.
• Województwo łódzkie. Podregiony, powiaty, gminy, Rocznik Statystyczny Województwa Łódzkiego 2018, Urząd Statystyczny w Łodzi, Łódź 2018.
• Województwo małopolskie. Podregiony, powiaty, gminy, Rocznik Statystyczny Województwa Małopolskiego 2018, Urząd Statystyczny w Krakowie, Kraków 2018.
• Województwo mazowieckie. Podregiony, powiaty, gminy, Rocznik Statystyczny Województwa Mazowieckiego 2018, Urząd Statystyczny w Warszawie, Warszawa 2018.
• Województwo opolskie. Podregiony, powiaty, gminy, Rocznik Statystyczny Województwa Opolskiego 2018, Urząd Statystyczny w Opolu, Opole 2018.
• Województwo podkarpackie. Podregiony, powiaty, gminy, Rocznik Statystyczny Województwa Podkarpackiego 2018, Urząd Statystyczny w Rzeszowie, Rzeszów 2018.
• Województwo podlaskie. Podregiony, powiaty, gminy, Rocznik Statystyczny Województwa Podlaskiego 2018, Urząd Statystyczny w Białymstoku, Białystok 2018.
• Województwo pomorskie. Podregiony, powiaty, gminy, Rocznik Statystyczny Województwa Pomorskiego 2018, Urząd Statystyczny w Gdańsku, Gdańsk 2018.
• Województwo śląskie. Podregiony, powiaty, gminy, Rocznik Statystyczny Województwa Śląskiego 2018, Urząd Statystyczny w Katowicach, Katowice 2018.
• Województwo świętokrzyskie. Podregiony, powiaty, gminy, Rocznik Statystyczny Województwa Świętokrzyskiego 2018, Urząd Statystyczny w Kielcach, Kielce 2018.
• Województwo warmińsko-mazurskie. Podregiony, powiaty, gminy, Rocznik Statystyczny Województwa Warmińsko-Mazurskiego 2018, Urząd Statystyczny w Olsztynie, Olsztyn 2018.
• Województwo wielkopolskie. Podregiony, powiaty, gminy, Rocznik Statystyczny Województwa Wielkopolskiego 2018, Urząd Statystyczny w Poznaniu, Poznań 2018.
• Województwo zachodniopomorskie. Podregiony, powiaty, gminy, Rocznik Statystyczny Województwa Zachodniopomorskiego 2018, Urząd Statystyczne w Szczecinie, Szczecin 2018.
• Zdrodowski B., Dylematy poznawcze bezpieczeństwa [w:] Metodologia badań bezpieczeństwa narodowego. Bezpieczeństwo 2010, Tom II, red. P. Sienkiewicz, M. Marszałek, H. Świeboda, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 2011.
• Zimpel J., Antropologia miasta - w stronę interdyscypliny? "Kultura Współczesna" 2008, nr 1(55), s. 227-237.
• Zwierzchowska A., Jakość życia w przestrzeni zurbanizowanej w perspektywie nauk o zdrowiu [w:] Jakość życia w mieście. Poglądy interdyscyplinarne, red. J. Szołtysek, CeDeWu, Warszawa 2018.