Regionalne zróżnicowanie wykorzystania zasobów pracy - bariery, implikacje

• Autorzy: Maria Balcerowicz-Szkutnik , Anna Skórska , Anna Sączewska-Piotrowska
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Podstawę niniejszej monografii stanowią szczegółowe analizy porównawcze przeprowadzone dla trzech makroregionów Polski - południowego, wschodniego i południowo-zachodniego. Zgodnie z Klasyfikacją Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NUTS) z 2018 r. obejmują one województwa: śląskie, małopolskie, podlaskie, lubelskie, podkarpackie oraz dolnośląskie i opolskie. Wybór regionów nie jest przypadkowy, charakteryzuje je bowiem zdecydowana rozbieżność w poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego i wielkości oraz struktury zasobów pracy, co w konsekwencji prowadzi do wystąpienia znaczących różnic w poziomie życia mieszkańców. Uwzględniając te dysproporcje, część analiz jest prowadzona dla obszaru południowego (łącznie dla makroregionu południowego i południowo-zachodniego), natomiast oddzielnie dla obszaru wschodniego (makroregion wschodni). Uwzględniając tempo i znaczenie zmian zachodzących w ostatnich latach na rynku pracy, niezaprzeczalnym walorem publikacji są unikatowe pod względem zakresu analizy porównawcze parametrów rynku pracy wybrane z punktu widzenia strategii "Europa 2020" z zachowaniem priorytetów właściwych dla rozwoju regionów wskazanych w ramach europejskich programów operacyjnych. Okres badawczy obejmuje dziesięć lat (lata 2009-2018), co pozwala nie tylko zaobserwować tendencje charakterystyczne dla poszczególnych województw, ale także podjąć próbę wskazania potencjalnych obszarów zmian. Monografia składa się z czterech rozdziałów, wstępu i zakończenia (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Zatrudnienie; Bezrobocie; Aktywizacja rynku pracy; Aktywność zawodowa kobiet; Zatrudnienie kobiet

EN

Employment; Unemployment; Labour market activation; Female economic activity; Women employment

• Czasopismo: Prace Naukowe / Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
• Rocznik: 2019
• Strony: 166

Twórcy

autor

Maria Balcerowicz-Szkutnik

• Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

autor

Anna Skórska

• Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

autor

Anna Sączewska-Piotrowska

• Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

Bibliografia

• ABSL (2018), Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Polsce w 2018, Warszawa.
• Aiginger K., Sieber S. (2005), Towards a Renewal Industrial Policy in Europe, Project Lead Hannes Leo, WIFO, http://karl.aiginger.wifo.ac.at/ (dostęp: 12.08.2019).
• Audretsch D.B., Keilbach M. (2004), Entrepreneurship and Regional Growth: An Evolutionary Interpretation, "Journal of Evolutionary Economics", Vol. 14, s. 605-616.
• Balcerowicz-Szkutnik M., Skórska A., Wąsowicz J. (2017), Perspektywy zatrudnienia absolwentów na polskim rynku pracy, "Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach", nr 316, s. 7-17.
• Baliński P., Krajewski R. (2018), Lekarze i lekarze dentyści w Polsce - charakterystyka demograficzna. Stan w dniu 31.12.2017 roku, Naczelna Izba Lekarska, Warszawa, https://nil.org.pl/dzialalnosc/osrodki-naczelnej-izby-lekarskiej/orodek-studiow,-an aliz-i-informacji/demografia-lekarze-i-lekarze-dentysci-w-polsce-2017-r. (dostęp: 19.08.2019).
• Bank Światowy (2015), W kierunku innowacyjnej Polski: Proces przedsiębiorczego odkrywania i analiza potrzeb przedsiębiorstw w Polsce.
• Bell D. (1973), The Coming of Post-Industrial Society: A Venture in Social Forecasting, Basic Books, New York.
• Bianchi P., Labory S. (2011), Industrial Policy after the Crisis. Seizing the Future, Edward Elgar Publishing, Cheltenham.
• Błaszczak A. (2019), Coraz mniej chętnych do pracy tymczasowej w Polsce, "Rzeczpospolita", 12.03.2019.
• Büchel F., de Grip A., Mertens A. (2003), Overeducation in Europe: Current Issues in Theory and Policy, Edward Elgar Publishing, Cheltenham.
• CEDEFOP (2010), The Skill Matching Challenge - Analyzing Skill Mismatch and Policy Implications, Luxembourg.
• CEDEFOP (2013), Benefits of Vocational Education and Training in Europe for People, Organisations and Countries, Publications Office of the European Union, Luxembourg.
• CEDEFOP (2014), Terminology of European Education and Training Policy, European Centre for the Development of Vocational Training Publications Office of the European Union, Luxembourg.
• Chłoń-Domińczak A. (2017), Międzypokoleniowy rozkład konsumpcji i dochodów w Polsce w kontekście starzenia się ludności [w:] Starzenie się ludności, rynek pracy i finanse publiczne w Polsce, Komisja Europejska, Warszawa, s. 17-23.
• Czyżycki R. (2018), Determinanty rozwoju społeczno-ekonomicznego regionów w Polsce, "Ekonomiczne Problemy Usług", nr 2(131), t. 1, s. 99-108.
• D'Addio A.C., Keese M., Whitehouse E. (2010), Population Ageing and Labour Markets, "Oxford Review of Economic Policy", Vol. 26, Iss. 4, s. 613-635.
• Davies A., Fidler D., Gorbis M. (2011), Future Work Skills 2020, Institute for the Future for the University of Phoenix Research Institute.
• Deloitte (2013), Pierwsze kroki na rynku pracy. Międzynarodowe badanie studentów i absolwentów, Deloitte, Warszawa, https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/ pl/Documents/Reports/pl_Deloitte_PierwszeKrokiNaRynkuPracy_2013_1.pdf (dostęp: 17.08.2019).
• Dobre praktyki z konferencji regionalnych pt. "Jak wspierać skutecznie? Dobre praktyki w zakresie aktywizacji zawodowej osób w wieku 50+ (2015), www.analizy.mpips. gov.pl/images/stories/publ_i_raporty/50plus/dobre_praktyki_50+_konferencje2015.pdf (dostęp: 23.08.2019).
• Efektywne szkolnictwo zawodowe jako kluczowy element współczesnej gospodarki. Raport. Diagnoza stanu szkolnictwa zawodowego w Polsce. Propozycja modyfikacji modelu (2016), Fundacja Warsaw Enterprise Institute, Warszawa.
• Employment and Social Developments in Europe 2012 (2013), Commission Staff Working Document, 2 final, Vol. VIII/IX, Brussels.
• Etzioni A. (1982), Reaganomics, Reindustrialisation and Industrial Policy, "Hearing Before Joint Economic Policy Commission", May.
• European Commission (2012), Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions, A stronger European Industry for Growth and Economic Recovery, COM (2012) 582 final.
• Farell D. (2005), Offshoring: Value Creation through Economic Change, "Journal of Management Studies", Vol. 42, No. 3, s. 675-683.
• Foray D. (2015), Smart Specialisation. Opportunities and Challenges for Regional Innovation Policy, Routledge, Abingdon, New York.
• Freyberg A., Collignon H., Kratzert T. (2014), Rebooting Europes High-Tech Industry, A.T. Kearney, https://www.atkearney.pl/communications-media-technology/ideas-insights/future-of-europes-high-tech-industry (dostęp: 5.07.2019).
• Fritsch M., Mueller P. (2004), Effects of New Business Formation on Regional Development over Time, "Regional Studies", Vol. 38, No. 8, s. 961-975.
• Gerlach R. (2017), Edukacja zawodowa zorientowana na rynek pracy, "Problemy Profesjologii", nr 1, s. 23-33.
• Gries T., Naudé W. (2009), Entrepreneurship and Regional Economic Growth: Towards a General Theory of Start-ups, Innovation, "The European Journal of Social Science Research", Vol. 22, No. 3, s. 309-328.
• GUS (2010), Aktywność ekonomiczna ludności Polski IV kwartał 2009 r., Warszawa.
• GUS (2011), Aktywność ekonomiczna ludności Polski IV kwartał 2010 r., Warszawa.
• GUS (2012), Aktywność ekonomiczna ludności Polski IV kwartał 2011 r., Warszawa.
• GUS (2013), Aktywność ekonomiczna ludności Polski IV kwartał 2012 r., Warszawa.
• GUS (2014), Aktywność ekonomiczna ludności Polski IV kwartał 2013 r., Warszawa.
• GUS (2015), Aktywność ekonomiczna ludności Polski IV kwartał 2014 r., Warszawa.
• GUS (2016), Aktywność ekonomiczna ludności Polski IV kwartał 2015 r., Warszawa.
• GUS (2017), Aktywność ekonomiczna ludności Polski IV kwartał 2016 r., Warszawa.
• GUS (2018a), Aktywność ekonomiczna ludności Polski IV kwartał 2017 r., Warszawa.
• GUS (2018b), Szkoły wyższe i ich finanse w 2017 r., Informacje i Opracowania Statystyczne, Warszawa.
• GUS (2018c), Świadczenie wychowawcze, dodatek wychowawczy i dodatek do zryczałtowanej kwoty w 2017 r., Warszawa.
• GUS (2019a), Aktywność ekonomiczna ludności Polski IV kwartał 2009 r., Warszawa.
• GUS (2019b), Szkolnictwo wyższe w roku akademickim 2018/2019 (wyniki wstępne), Warszawa.
• Guzzo F., Gianelle C., Marinelli E. (2018), Smart Specialisation at Work: The Policy Makers' View on Strategy Design and Implementation, JRC Technical Reports JRC114141.
• Hammer B., Prskawetz A., Freund I. (2015), Production Activities and Economic Dependency by Age and Gender in Europe: A Cross-country Comparison, "The Journal of the Economics of Ageing", Vol. 5, s. 86-97.
• Iacobucci D. (2014), Designing and Implementing a Smart Specialisation Strategy at Regional Level: Some Open Questions, "Scienze Regionali - Italian Journal of Regional Science", Vol. 13(1), s. 107-126.
• ILO (2017), Global Employment Trends for Youth 2017 Paths to a Better Working Future, International Labour Office, Geneva.
• Jóźwiak J. (2013), Demograficzne uwarunkowania rynku pracy w Polsce [w:] M. Kiełkowska (red.), Rynek pracy wobec zmian demograficznych w Polsce, Zeszyty Demograficzne, Instytut Obywatelski, Warszawa.
• Jóźwiak J., Kotowska I.E. (2010), Przewidywane zmiany liczby i struktury wieku ludności w Polsce do 2035 r. i ich skutki ekonomiczne [w:] Problemy demograficzne Polski i ich skutki ekonomiczne. Raport z pierwszego posiedzenia Rady Rozwoju, Kancelaria Prezydenta RP, Warszawa.
• Kantar TNS (2018), The Remote Future. Rynek pracy zdalnej a oczekiwania pracowników. Edycja polska 2018.
• Komisja Europejska (2010), Europa 2020. Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu, Bruksela.
• Kotowska I.E., Matysiak A., Strzelecki P. (2014), Rynek pracy [w:] T. Panek (red.), Statystyka społeczna, PWE, Warszawa, s. 240-283.
• Kwiatkowski E. (1982), Teoria trzech sektorów gospodarki, Warszawa.
• Lange M. (2011), Rynek pracy w obliczu starzenia się mieszkańców Polski [w:] J.T. Kowaleski (red.), Przestrzenne zróżnicowanie starzenia się ludności Polski. Przyczyny, etapy, następstwa, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Lee R., Mason A. (2011), Population Aging and the Generational Economy. A Global Perspective, Edward Elgar Publishing, Cheltenham.
• Loichinger E., Hammer B., Prskawetz A., Freiberger M., Sambt J. (2017), Quantifying Economic Dependency, "European Journal of Population", Vol. 33(3), s. 351-380.
• Making a European Area of Lifelong Learning a Reality (2011), Komunikat Komisji Europejskiej, COM (2001) 678.
• Matłacz A. (2018), Praca tymczasowa traci na popularności, https://www.prawo.pl/ kadry/zatrudnienie-tymczasowe-a-sytuacja-na-rynku-pracy,300578.html (dostęp: 27.08.2019).
• Mazik-Gorzelańczyk M. (2016), Kształcenie zawodowe w Polsce w perspektywie zmian i potrzeb gospodarki, Friedrich-Ebert-Stiftung, Warszawa.
• MEN (1999), O szkolnictwie zawodowym, "Biblioteczka Reformy", nr 3, Ministerstwo Edukacji Narodowej.
• Ministerstwo Gospodarki (2014), "Krajowa inteligentna specjalizacja" i aktualizacje, Ministerstwo Gospodarki, Warszawa.
• Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju (2017), Programowanie perspektywy finansowej 2014-2020 - Umowa Partnerstwa, Warszawa.
• Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Departament Rynku Pracy (2018), Informacja o działalności agencji zatrudnienia w 2017 r., Warszawa, https://psz. praca.gov.pl/documents/10828/7054141/INFORMACJA%20o%20dział.%20Agencji %20Zatrudnienia%20w%202017.pdf/63842c43-2845-4aac-b1b7-5cb9a451130c?t= 1526632660519 (dostęp: 28.08.2019).
• Mobilna młodzież: Inicjatywa na rzecz uwolnienia potencjału młodzieży ku inteligentnemu, trwałemu i sprzyjającemu włączeniu społecznemu wzrostowi gospodarczemu w Unii Europejskiej (2010), Urząd Publikacji Unii Europejskiej, Luksemburg.
• Montt G. (2015), The Causes and Consequences of Field-of-Study Mismatch: An Analysis Using PIAAC, OECD Social, Employment and Migration Working Papers No. 167.
• MPiPS (2015), Zaktualizowany plan realizacji Gwarancji dla młodzieży w Polsce 2015, Warszawa.
• Naczelna Izba Pielęgniarek i Położnych (2017), Raport Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych. Zabezpieczenie społeczeństwa polskiego w świadczenia pielęgniarek i położnych, https://nipip.pl/raport-naczelnej-rady-pielegniarek-poloznych-zabezpie czenie-spoleczenstwa-polskiego-swiadczenia-pielegniarek-poloznych-2017-r/ (dostęp: 19.08.2019).
• Nauka i technika w 2012 (2013), Informacje i Opracowania Statystyczne GUS, Warszawa.
• Nowak J. (2018), Stan i perspektywy rozwoju szkolnictwa zawodowego w Polsce, "Technika - Informatyka", nr 4/26, s. 261-267.
• PAIH (2017), Atrakcyjność inwestycyjna województw i podregionów Polski 2017, Warszawa.
• Pająk K. (2010), Rozwój lokalny jako nowa kategoria ekonomiczna, Poznań.
• PARP (2015), Polski rynek pracy - wyzwania i kierunki działań na podstawie badań Bilans Kapitału Ludzkiego 2010-2015, J. Górniak (red.), Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa-Kraków.
• Paździor G. (2019), Umowy na czas określony wciąż królują w Polsce, https:// www.pulshr.pl/praca-tymczasowa/umowy-na-czas-okreslony-wciaz-kroluja-w-pol sce,64206.html (dostęp: 28.08.2019).
• Peneder M., Kaniovski S., Dachs B. (2001), What Follows Tertiarisation? Structural Change and the Role of Knowledge-based Services, WIFO Working Papers 146.
• Perspektywa uczenia się przez całe życie (2013), Załącznik do uchwały Nr 160/2013 Rady Ministrów z dnia 10 września 2013 r.
• Plan rozwoju przedsiębiorczości w oparciu o inteligentne specjalizacje województwa podlaskiego na lata 2015-2020+ (2015), Białystok.
• Podogrodzka M. (2011), Wpływ starzenia się ludności na zabezpieczenie ekonomiczne kolejnych generacji, "Ekonomista", nr 6, s. 831-842.
• Polish Cities of the Future 2019/202, Financial Times fDi Magazine, www.fdiintel ligence.com (dostęp: 19.08.2019).
• Polskie Forum HR (2019), Rynek agencji zatrudnienia 2018, https://www.polskie forumhr.pl/wp-content/uploads/2019/03/Raport_PFHR_Rynek-agencji-zatrudnienia- w-2018.pdf (dostęp: 27.08.2019).
• Prusek A., Kudełko J. (2009), Analiza i ocena zróżnicowania poziomu rozwoju polskich regionów w latach 2000-2006 w świetle polityki spójności, "Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu", nr 46, s. 459-469.
• Rada Ministrów (2017), Krajowy Program Reform Europa 2020. Aktualizacja 2017/2018, Warszawa.
• Radosevic S. (2017), Assessing EU Smart Specialisation Policy in a Comparative Perspective [w:] S. Radosevic, A. Curaj, R. Gheorghiu, L. Andreescu, I. Wade (eds.), Advances in the Theory and Practice of Smart Specialization, Elsevier, London.
• Regionalna Strategia Innowacji dla Województwa Dolnośląskiego 2011-2020 (2011), Wrocław.
• Regionalna Strategia Innowacji Województwa Lubelskiego do roku 2020 (2014), Lublin.
• Regionalna Strategia Innowacji Województwa Małopolskiego 2014-2020 (2016), Kraków.
• Regionalna Strategia Innowacji Województwa Opolskiego do roku 2020 (2014), Opole.
• Regionalna Strategia Innowacji Województwa Podkarpackiego na lata 2014-2020 na rzecz inteligentnej specjalizacji (2016), Rzeszów.
• Regionalna Strategia Innowacji Województwa Śląskiego na lata 2013-2020 (2012), Katowice.
• Rezolucja Rady w sprawie odnowionej europejskiej agendy w zakresie uczenia się dorosłych (2011), 2011/C 372/01, Dz.Urz. Unii Europejskiej, http://eur-lex.europa.eu/ legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32011G1220%2801%29&from=PL.
• Rezolucja Rady z dnia 27 listopada 2009 r. w sprawie odnowionych ram europejskiej współpracy na rzecz młodzieży (2010-2018) (2009), 2009/C 311/01.
• Rodríguez-Pose A., Wilkie C. (2015), Institutions and the Entrepreneurial Discovery Process for Smart Specialization, Papers in Evolutionary Economic Geography (PEEG) 1523, Utrecht University, Department of Human Geography and Spatial Planning, Group Economic Geography.
• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1304/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego i uchylającego rozporządzenie Rady (WE) nr 1081/2006, Dz.Urz. Unii Europejskiej, 20.12.2.13.
• Rubalcaba L. (2007), The New Service Economy. Challenges and Policy Implications for Europe, Edward Elgar Publishing, Cheltenham-Northampton.
• Samujło M., Samujło B. (2014), Kształcenie zawodowe - oczekiwania i potrzeby. "Edukacja - Technika - Informatyka", nr 1, s. 180-185.
• Schultze C.L. (2004), Offshoring, Import Competition, and the Jobless Recovery, The Brookings Institution.
• Silniejszy przemysł europejski na rzecz wzrostu i ożywienia gospodarczego (2012), Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, COM(2012) 582 final, Bruksela.
• Skórska A. (2011), Offshoring usług biznesowych - wyzwania dla rynku pracy [w:] B. Kos (red.), Transformacja gospodarki - poziom krajowy i mięzynarodowy, "Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Wydziałowe", nr 90, s. 147-154.
• Skórska A. (2012), Wiedzochłonne usługi biznesowe w Polce i innych krajach Unii Europejskiej, Uniwersytet Ekonomiczny, Katowice.
• Skórska A. (2013a), Uwarunkowania rozwoju sektora usług [w:] D. Kotlorz (red.), Serwicyzacja polskiej gospodarki - przemiany wewnątrzsektorowe, Uniwersytet Ekonomiczny, Katowice, s. 11-53.
• Skórska A. (2013b), Przemiany struktur zatrudnienia w Polsce Wschodniej w latach 2000-2011 [w:] A. Organiściak-Krzykowska, M. Piotrowski, K. Nyklewicz, A. Skórska, L. Kucharski, Popyt na pracę cudzoziemców, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn.
• Skórska A. (2016a), Hi-tech Industry and Knowledge-intensive Services as Carriers of Knowledge-based Economy in Poland and in other European Union Member States, "Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis. Oeconomica", nr 85, s. 137-146.
• Skórska A. (2016b), Sektor high-tech jako czynnik wzrostu konkurencyjności polskiej gospodarki w perspektywie 2020 roku, "Zarządzanie i Finanse. Journal of Management and Finance", Vol. 14, No. 3(2), s. 237-252.
• Skórska A. (2016c), Determinanty i perspektywy rozwoju sektora usług w Polsce - zmiany wewnątrzsektorowe [w:] Z. Zioło, T. Rachwał (red.), Przemiany sektora usług transportowych i turystycznych, Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, nr 30(4), Kraków, s. 7-20.
• Skórska A. (2016d), Rynek pracy. Wybrane zagadnienia, Uniwersytet Ekonomiczny, Katowice.
• Skórska A. (2016e), Przestrzenne zróżnicowanie sytuacji młodzieży z grupy NEET na rynku pracy Unii Europejskiej, "Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach", nr 289, s. 153-163.
• Skórska A. (2017a), Ewolucja struktury popytu na pracę w Polsce w latach 1995-2015 [w:] M. Bucka (red.), Szanse i zagrożenia rozwoju społeczno-gospodarczego w wymiarze globalnym, krajowym, regionalnym i lokalnym, "Opolskie Roczniki Ekonomiczne", t. XIX, PTE, Opole, s. 41-54.
• Skórska A. (2017b), Impact of Location of Offshoring Services on Competitiveness of Śląskie Voivodeship [w:] W. Szkutnik, A. Sączewska-Piotrowska, M. Hadaś- -Dyduch, J. Acedański (eds.), Analysis of International Relations 2017. Methods and Models of Regional Development, 8th International Scientific Conference, Publishing House of the University of Economics in Katowice, Katowice, s. 83-92.
• Skórska A. (2018), Zatrudnienie w niepełnym wymiarze godzin osób w wieku 55+, "Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach", nr 373, s. 54-65. Skórska A., Balcerowicz-Szkutnik M. (2017), Underemployment as a Global Challenge in the 21st Century [w:] T. Kliestik (ed.), Globalization and Its Socio-economic Consequences, 17th International Scientific Conference, Proceedings. Part V, s. 2401-2408.
• Smaga M. (2012), Czynniki wzrostu gospodarczego [w:] M. Smaga, T. Włudyka (red.), Instytucje gospodarki rynkowej, Wolters Kluwer, Warszawa.
• Strahl D., red. (2006), Metody oceny rozwoju regionalnego, Wydawnictwo AE, Wrocław.
• Strzelecki P. (2012), Czy Polska jest skazana na spadek podaży pracy w przyszłości? - wyniki analizy wrażliwości założeń prognoz długookresowych, "Zeszyty Naukowe Instytutu Statystyki i Demografii SGH", nr 24, s. 1-29.
• The 2018 Ageing Report Underlying Assumptions and Projection Methodologies (2017), European Economy Institutional Papers 06, European Commission Publications Office of the European Union, Luxembourg.
• Tissot P. (2004), Terminology of Vocational Training Policy. A Multilingual Glossary for an Enlarged Europe, Office for Official Publications of the European Communities, Luxembourg.
• US w Katowicach (2018), Aktywność ekonomiczna ludności w województwie śląskim w IV kwartale 2017 r., Katowice.
• US w Katowicach (2019), Aktywność ekonomiczna ludności w województwie śląskim w IV kwartale 2018 r., Katowice.
• US w Lublinie (2018), Aktywność ekonomiczna ludności w województwie lubelskim. Stan w I kwartale 2018 r., Lublin.
• US w Lublinie (2019), Aktywność ekonomiczna ludności w województwie lubelskim. Stan w I kwartale 2019 r., Lublin.
• US w Opolu (2018), Aktywność ekonomiczna ludności w województwie opolskim w IV kwartale 2017 r., Opole.
• US w Opolu (2019), Aktywność ekonomiczna ludności w województwie opolskim w IV kwartale 2018 r., Opole.
• US we Wrocławiu (2018), Aktywność ekonomiczna ludności w województwie dolnośląskim w IV kwartale 2017 r., Wrocław.
• US we Wrocławiu (2019), Aktywność ekonomiczna ludności w województwie dolnośląskim w IV kwartale 2018 r., Wrocław.
• Valliere D., Peterson R. (2009), Entrepreneurship and Economic Growth: Evidence from Emerging and Developed Countries, "Entrepreneurship & Regional Develop-ment", Vol. 21, No. 5-6, s. 459-480.
• Van Gorp D., Jagersma P.K., Ike'e M. (2006), Offshoring in the Service Sector. A European Perspective, "NRG Working Paper" No. 06-06, Breukelen, s. 19-26.
• Zagórowska A. (2012), Uwarunkowania demograficzne rozwoju zasobów pracy województw nadodrzańskich (opolskiego, dolnośląskiego, lubuskiego i zachodniopomorskiego), "Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica", nr 268, s. 187-216.
• Zagórowska A. (2013), Depopulacja i starzenie się ludności jako zagrożenia i wyzwania dla rozwoju regionalnego i lokalnego Śląska [w:] A. Zagórowska (red.), Problemy Śląska ze szczególnym uwzględnieniem województwa opolskiego wyzwaniem dla ekonomii społecznej, Opole.
• Zajdel M. (2016), Przemiany trójsektorowej struktury zatrudnienia w polskiej gospodarce jako miernik rozwoju (wybrane aspekty), "Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Zielonej Górze", Iss. 4, s. 312-322.
• Zalecenie Rady z dnia 22 kwietnia 2013 r. w sprawie ustanowienia gwarancji dla młodzieży (2013), 2013/C 120/01.
• Zatrudnienie pracowników tymczasowych w 2017 r. - raport (2017), https://www.infor.pl/ prawo/nowosci-prawne/756650,Zatrudnienie-pracownikow-tymczasowych-w-2017- r-raport.html (dostęp: 28.08.2019).
• Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Dz.U. z 2019 r. poz. 1482, 1622.
• Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty. Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 7 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych oraz kilku innych ustaw. Dz.U. z 2017 r. poz. 962.
• [www 1] https://bdl.stat.gov.pl (dostęp: 20.07.2019).
• [www 2] https://ec.europa.eu/eurostat/data/database (dostęp: 9.08.2019).
• [www 3] http://stor.praca.gov.pl/portal/