Semiurbanizacja a suburbanizacja. Ewolucja procesów w aglomeracji opolskiej

• Autorzy: Krystian Heffner

Warianty tytułu

Semi-urbanisation and Suburbanisation. Evolution of Processes in the Opole Agglomeration

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Dyskusja o charakterystycznych cechach procesu urbanizacji zachodzącego na wiejskich obszarach Opola rozpoczęta została bardzo wcześnie, na początku XIX w. Proces urbanizacji był związany z industrializacja obszarów wiejskich i został w tym kontekście określony jako proces semiurbanizacji. Ten proces był paralela suburbanizacji, a wiele przestrzeni było nimi objętych. Dyskusja nad badaniami i naukowymi korzeniami terminu "semiurbanizacja" jest prowadzona zarówno w geografii społeczno-ekonomicznej, polityce regionalnej i polityce rozwoju obszarów wiejskich, jak i w lokalnych ośrodkach badawczych. Szczególna uwaga była poświecona genezie procesu urbanizacji w wiejskich przestrzeniach Śląska Opolskiego i rozwojowi tego procesu (ewolucji) przed okresem transformacji gospodarczej w Polsce. Analizie podlegało także rozprzestrzenianie się tegoż procesu w całym regionie. W opracowaniu przedstawiono cechy charakterystyczne dla procesu urbanizacji na obszarach wiejskich, które można objąć ogólnym terminem semiurbanizacji. Omówiono także - na przykładzie dobrze rozpoznanego i udokumentowanego procesu urbanizacji w strefie aglomeracji opolskiej - trudności w precyzyjnym rozróżnieniu semiurbanizacji i suburbanizacji. Podjęto też próbę sklasyfikowania zjawisk urbanizacyjnych zachodzących na obszarach wiejskich aglomeracji opolskiej i regionu opolskiego w okresie transformacji.(abstrakt oryginalny)

EN

The discussion on characteristic features of urbanisation process in rural surroundings of Opole which were started quite early in the beginning of XIX Century is provided. Process of urbanisation was closely connected to industrialisation of rural areas there and should be summarized as semi-urbanisation. This process was parallel to suburbanisation and many areas were effected by both of them. Discussion on research and scientific roots of the term semi-urbanisation in economic and social geography, regional and rural policy as well as in local studies is given. Special attention have been paid to genesis of urbanisation process in rural areas of Opole Silesia and its evolution till the period of economic transformation in Poland. Spatial diffusion of suburbanisation and semi-urbanisation processes in the region is analysed also. The paper try to define as much the term semi-urbanisation fit to the very characteristic features and advances of urbanisation phenomenon in Opole Agglomeration during the period of transition in Poland.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Suburbanizacja

EN

Suburbanization

• Czasopismo: Studia Miejskie
• Rocznik: 2011
• Numer: nr 3
• Strony: 17--33

Twórcy

autor

Krystian Heffner

• Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

Bibliografia

• Antrop M., van Eetvelde V., 2008, Mechanisms in recent landscape transformation, "WIT Transactions on the Built Environment" vol. 100, WIT Press, www.witpress.com, ISSN 1743-3509 (on-line) doi: 10.2495/GEO080181.
• Bański J., Stola W., 2002, Przemiany struktury przestrzennej i funkcjonalnej obszarów wiejskich w Polsce, Studia Obszarów Wiejskich 3. PTG, IGiPZ PAN, Warszawa.
• Beitrage zum Problem der Suburbanisierung (1. Teil), 1975, "Veroffentlichungen der Akademie für Raumforschung und Landesplanung. Forschungs- und Sitzungberichte" Bd 102, Hermann Schroedel Verlag, Hannover.
• Berezowski S., 1976, Urbanizacja wsi czy deruralizacja, "Czasopismo Geograficzne" t. 47, z. 1.
• Brol R., 1996, Procesy urbanizacji wsi polskiej, Wyd. Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Prace Naukowe 739, Wrocław.
• Czarnecki A., 2008, Rola urbanizacji w wielofunkcyjnym rozwoju obszarów wiejskich, IRWiR PAN, Warszawa.
• Czarnecki A., Heffner K., 2003, Pozarolnicza działalność gospodarcza w strukturze funkcjonalnej wsi aglomeracji łódzkiej, "Wieś i Rolnictwo" nr 1, s. 86-99.
• Czyżewski A., 1986, Próba rejonizacji procesów urbanizacji wsi w Polsce, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" z. 2.
• Drobek W., 1999, Rola miast zdegradowanych w sieci osadniczej Śląska, PIN Instytut Śląski w Opolu, Opole.
• Dziewoński K., 1962, Procesy urbanizacyjne we współczesnej Polsce, "Przegląd Geograficzny" t. 34, z. 3.
• Golachowski S., 1965, Proces semiurbanizacji w województwie opolskim, "Kwartalnik Opolski" nr 11, s. 54-58.
• Golachowski S., 1966, Urbanizacja wsi w województwie opolskim, [w:] Problemy ewolucji układów osadniczych na tle procesów urbanizacyjnych w Polsce, Warszawa, s. 45-65.
• Golachowski S., 1967, Osadnictwo robotnicze na wsi na tle przemian struktury społeczno-zawodowej. Materiały na konferencję naukową poświęconą problemom osadnictwa robotniczego na wsi w woj. opolskim, Komisja Geografii Stosowanej PTG w Warszawie, Instytut Podstawowych Problemów Planowania Przestrzennego Politechniki Warszawskiej, Instytut Śląski w Opolu, Opole.
• Golachowski S., 1969, Urbanizacja wsi w województwie opolskim, [w:] Studia nad miastami i wsiami śląskimi, red. S. Golachowski, Opole-Wrocław, s. 180-193.
• Heffner K., 1984, Czynniki kształtujące strukturę przestrzenną Opola, "Kwartalnik Opolski" z. 3, s. 28-52.
• Heffner K., 1986, Czynniki kształtujące przestrzenny rozwój Brzegu, "Kwartalnik Opolski" z. 4, s. 37-61.
• Heffner K., 1989, Popielów jako element nadodrzańskiego pasma osadniczego, "Kwartalnik Opolski" nr 2, s. 5-16.
• Heffner K., 1991, Śląsk Opolski. Proces przekształceń ludnościowych i przestrzennych systemu osadnictwa wiejskiego, PIN Instytut Śląski w Opolu, Opole.
• Heffner K., 1994, Procesy urbanizacyjne i przekształcenia funkcjonalne we wsiach Śląska Opolskiego. Diagnoza i ocena kierunków zmian, [w:] Rolnictwo i jego miejsce w rozwoju gospodarczym Opolszczyzny. Możliwości i kierunki przekształceń, red. M. Kłodziński, A. Rosner, Wyd. SGGW, Warszawa, s. 49-67.
• Heffner K., 2001, Transformacja układów osadniczych wsi a wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich, [w:] Wieś i rolnictwo na przełomie wieków, red. I. Bukraba-Rylska, A. Rosner, IRWiR PAN, Warszawa, s. 109-132.
• Heffner K., 2008, Problematyka związana z procesami semiurbanizacji w woj. opolskim, [w:] Obszary urbanizacji i semiurbanizacji wsi polskiej a możliwości ich rozwoju w ramach PROW 2007-2013, red. T. Markowski, Z. Strzelecki, Warszawa, s. 57-71, "Studia KPZK PAN", t. 119.
• Heffner K., 2009, Ewolucja zróżnicowania rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich w Polsce, [w:] Wpływ idei zrównoważonego rozwoju na politykę państwa i regionów, t. 2: Problemy regionalne i lokalne, red. K. Michałowski, Wyd. Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Białymstoku, Białystok, s. 99-107.
• Heffner K., Szczygielski K., 1992, Uwagi o możliwościach rozwoju Opola w perspektywie do 2010 r., "Śląsk Opolski" nr 1, s. 1-5.
• Inspiring England's urban fringes: multi-functionality and planning, 2004, N. Gallent, M. Shoard, J. Andersson, R. Oades, C. Tudor, "Local Environment: The International Journal of Justice and Sustainability", 1469-6711, vol. 9, issue 3, s. 217-233.
• Jakóbczyk-Gryszkiewicz J., 1995, Urbanizacja wsi w strefie podmiejskiej Łodzi, [w:] Urbanizacja wsi w obrzeżach miejsko-wiejskich, red. Z. J. Kamiński, Konferencja Naukowa, Katowice, 19-20 X 1995, Politechnika Śląska w Gliwicach, Katedra Planowania Przestrzennego i Urbanistyki UŚ w Katowicach, Katedra Geografii Ekonomicznej, Wydział Nauk o Ziemi UŚ w Katowicach, Katowice.
• Jakubowicz E., 1977, Lokalne zespoły osadnicze na przykładzie regionu opolskiego, "Acta Universitatis Wratislaviensis" nr 359, Studia Geograficzne 39.
• Jałowiecki B., 1972, Procesy urbanizacji wsi w rejonie Kędzierzyn-Koźle, [w:] Ziemia kozielska. Studia i materiały, t. 2, red. J. Kroszel. Instytut Śląski w Opolu, Opole, s. 7-32.
• Kachniarz T., 1963, Problemy przestrzenne urbanizacji wsi, "Biuletyn IUA" nr 16-17.
• Kania C., 1966, Ośrodki więzi społeczno-gospodarczej osiedli w województwie opolskim a problem urbanizacji, [w:] Problemy ewolucji układów osadniczych na tle procesów urbanizacyjnych w Polsce, Warszawa, s. 129-167.
• Kłodziński M., 1997, Istota wielofunkcyjnego rozwoju terenów wiejskich, [w:] Ekonomiczne i społeczne uwarunkowania i możliwości wielofunkcyjnego rozwoju wsi w Polsce, red. M. Kłodziński, A. Rosner, Wyd. SGGW, Warszawa.
• Kusiński W., 1993, Regionalne zróżnicowanie poziomu urbanizacji w Polsce, "Czasopismo Geograficzne" t. 64, z. 1.
• Meeus S. J., Gulinck H., 2008, Semi-Urban Areas in Landscape Research: A Review, Living Reviews in Landscape Research, 2(3), art. nr. lrlr-2008-3, s. 1-45. (cyt. z 2009-12-29): http://www.livingreviews.org/lrlr-2008-3
• Mikołajewicz Z., 1973, Urbanizacja wsi w województwie opolskim, Instytut Śląski w Opolu, Opole.
• Miszewska B., 1975, Zmiany sieci osadniczej Śląska Opolskiego w latach 1870-1960, "Acta Universitatis Wratislaviensis" nr 237, Prace Instytutu Geograficznego, seria B, s. 63-71.
• Nawrocki E.,1971, Zespoły osiedli powiązane dojazdami do pracy w województwie opolskim, "Studia Społeczno-Ekonomiczne" t. 2, Opole, s. 134-144.
• Problemy osadnictwa robotniczego na wsi, PWN, Warszawa 1971.
• Problemy przestrzennego rozwoju ośrodków lokalnych (na przykładzie Korfantowa w województwie opolskim), red. K. Heffner, Instytut Śląski w Opolu, Opole 1987.
• Prochownikowa A., 1975, Urbanizacja wsi czy deruralizacja? "Czasopismo Geograficzne", t. 46, z. 4. Wrocław.
• Rajman J., 1962, Rozwój ośrodków przemysłowych nad Małą Panwią, Wyd. Śląsk, Katowice.
• Rajman J., 1964, Procesy urbanizacyjne w województwie opolskim w XX wieku, "Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Krakowie" z. 22, Prace Geograficzne, s. 273-293.
• Rajman J., 1969, Procesy urbanizacyjne w zewnętrznych strefach aglomeracji Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, "Studia Śląskie", t. 15, s. 315-338.
• Rajman J., 1976, Wiejskie zespoły produkcyjno-osadnicze Opolszczyzny. Geneza i współczesne przeobrażenia, "Kwartalnik Opolski" nr 2, s. 18-29.
• Rajman J., 1983, Urbanizacja południowej Polski. Syntetyczna ocena procesu, "Prace Geograficzne" t. 10, WSP w Krakowie, Kraków.
• Rakowski W., 1975, Procesy urbanizacji wsi, "Studia KPZK PAN", t. 40, Warszawa.
• Rakowski W., 1980, Uprzemysłowienie a proces urbanizacji, PWE, Warszawa.
• Rauziński R., 1987, Migracje ze wsi do miast na Śląsku Opolskim w latach 1950-1980, "Acta Universitatis Wratislaviensis" nr 795, Studia Geograficzne 42, s. 95-102.
• Stasiak A., 1982, Wybrane problemy zagospodarowania przestrzennego wsi polskiej, "Miasto" nr 5, s. 1-9.
• Stola W., 1992, Struktura funkcjonalna wsi polskiej, "Biuletyn KPZK PAN" z. 158, Warszawa.
• Struktury i procesy osadnicze, 1971, Instytut Śląski, Opole-Wrocław.
• Terluin I., 2001, Rural Regions in the EU. Exploring Differences in Economic Development, "Nederlandse Geografische Studies" vol. 289.
• Toth J., 1988, Urbanizacio az Alfoldon, Akademiai Kiado, Budapest. The Process of Urbanisation in the Great Hungarian Plain.
• Wilkin J., 1999, Pozarolnicze funkcje obszarów wiejskich, "Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu" t. 1, z. 3, Rzeszów.
• Zagożdżon A., 1964, Problematyka zespołów osadniczych, "Przegląd Geograficzny" z. 4, s. 387-398.
• Zagożdżon A., 1966, Zespoły osadnicze o funkcjach nierolniczych jako forma urbanizacji wsi, [w:] Problemy ewolucji układów osadniczych na tle procesów urbanizacyjnych w Polsce, Warszawa, s. 103-128.
• Zagożdżon A., 1971, Zespół osadniczy Zawadzkie, "Studia Społeczno-Ekonomiczne" t. 2, Opole, s. 145-152.
• Czasopismo Zagożdżon A., 1978, Rozwój struktury przestrzennej strefy podmiejskiej Opola, "Acta Universitatis Wratislaviensis" nr 324, Prace Instytutu Geograficznego, seria B, z. 2, s. 3-18.
• Zagożdżon A., 1987, Ośrodki lokalne w układach regionalnych - kraj a region, [w:] Problemy przestrzennego rozwoju ośrodków lokalnych (na przykładzie Korfantowa w województwie opolskim), red. K. Heffner, Instytut Śląski w Opolu, Opole, s. 9-52.
• Zagożdżon A., 1988, Osadnictwo - trwałość i zmienność. Prawidłowość i logika a przypadkowość przemian dawnych i współczesnych, [w:] Procesy urbanizacji i przekształcenia miast w Polsce, Ossolineum, Wrocław, s. 57-74.
• Zathey M., 2003, Wrocławska strefa suburbialna, [w:] XVI Konwersatorium Wiedzy o Mieście. Funkcje metropolitalne i ich rola w organizacji przestrzeni, Uniwersytet Łódzki, Łódź, s. 239-246.
• Zioło Z., 2008, Renesans badań nad procesami semiurbanizacji, [w:] Obszary urbanizacji i semiurbanizacji wsi polskiej a możliwości ich rozwoju w ramach PROW 2007-2013, red. T. Markowski, Z. Strzelecki, "Studia KPZK PAN", t. 119, Warszawa, s. 163-169.