Ochrona praw wspólników mniejszościowych w spółce z o.o. w kontekście teorii agencji

• Autorzy: Adam Samborski

Warianty tytułu

The Protection of Minority Shareholders' Rights in a Limited Liability Company in the Context of Agency Theory

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przedmiot badań: Przedmiotem badań są mechanizmy nadzoru korporacyjnego o charakterze prawnym ukierunkowane na rozwiązanie problemu agencji typu II, tj. konfliktu pryncypał - pryncypał. Ramy teoretyczne rozważań tworzy teoria agencji. W pracy skupiono się na problemie konfliktu celu i monitoringu. Konflikt celu ograniczono do konfliktu między wspólnikiem większościowym (kontrolującym) i mniejszościowym w spółce z o.o. Problem monitoringu ograniczono do monitoringu działalności spółki. Przyjęto, że spółka z o.o. działa w interesie wszystkich wspólników, a interes spółki jest kompromisem między często sprzecznymi oczekiwaniami wspólników. Cel badawczy: Celem opracowania jest analiza i ocena mechanizmów nadzoru korporacyjnego o charakterze prawnym, ukierunkowanych na ograniczenie konfliktu między wspólnikiem większościowym (kontrolującym) a mniejszościowym w spółce z o.o. oraz ukierunkowanych na monitoring. Poddane zostały analizie i ocenie rozwiązania prawne w ustawie z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych, których zadaniem jest ochrona praw wspólników mniejszościowych w spółce z o.o. Za kryterium oceny rozwiązań prawnych przyjęto ich przydatność i skuteczność w rozwiązywaniu problemu konfliktu celu i monitoringu. Metoda badawcza: Metodą badawczą wykorzystywaną w pracy jest analiza treści regulacji prawnych dotyczących spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, zawartych w ustawie z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych. Regulacje prawne oceniano pod kątem ochrony praw wspólnika mniejszościowego w spółce z o.o.1 Wyniki: Na podstawie przeprowadzonych badań wyodrębniono dwie grupy przepisów ukierunkowanych na ochronę wspólnika mniejszościowego w spółce z o.o. Są to prawa kolektywne oraz indywidualne. Uznano jednak, że uprawnienia z nich wynikające nie chronią w wystarczającym stopniu wspólnika mniejszościowego w spółce z o.o. Zaproponowano więc wprowadzenie do rozwiązań prawnych o spółce z o.o. nowego uprawnienia wspólnika, tj. prawa do wypowiedzenia przez wspólnika udziału w spółce z o.o. Zwrócono uwagę, że rozwiązanie takie na gruncie teorii agencji jest rozwiązaniem właściwym. Zgodnie z podstawowymi założeniami teorii agencji może stanowić mechanizm dyscyplinujący menedżerów i wspólnika większościowego (kontrolującego) w spółce z o.o. Rozwiązanie takie stanowić może również przeciwwagę dla istniejącej instytucji prawnej powództwa o wyłączenie ze spółki wspólnika.(abstrakt oryginalny)

EN

Background: The subject of the research is legal corporate governance mechanisms aimed at solving the type II agency problem, i.e., the principals-principal conflict. The theoretical framework of the considerations is created by agency theory. The work focuses on the problem of goal conflict and monitoring. The goal conflict was limited to the conflict between the majority (controlling) and minority shareholders in a limited liability company. The problem of monitoring was limited to monitoring the company's activity. It was assumed that a limited liability company acts in the interest of all shareholders, and the company's interest is a compromise between the often conflicting expectations of shareholders. Research purpose: The aim of the study is to analyze and evaluate legal corporate governance mechanisms that are aimed at both reducing the conflict between the majority (controlling) and minority shareholders in a limited liability company as well as monitoring. The legal solutions in the Act of 15 September 2000 Commercial Companies Code, whose task is to protect the rights of minority shareholders in a limited liability company, were analyzed and evaluated. The criterion for evaluating the legal solutions was their usefulness and effectiveness in both resolving the goal conflicts and monitoring. Methods: The research method used in this paper is the analysis of the content of legal regulations concerning a limited liability company contained in the Act of 15 September 2000 Commercial Companies Code. The legal regulations were assessed in terms of protecting the rights of a minority shareholder in a limited liability company. Conclusions: On the basis of the research, two groups of regulations aimed at protecting a minority shareholder in a limited liability company were distinguished, i.e., collective and individual rights. However, the rights resulting from them do not sufficiently protect the minority share-holder in a limited liability company. Therefore, the article proposes introducing a new shareholder's right into the legal solutions on a limited liability company, i.e., the right to terminate a shareholder's participation in a limited liability company. Such a solution is appropriate on the basis of agency theory, according to which, it may constitute a disciplinary mechanism for managers and the majority (controlling) shareholder in a limited liability company. Such a solution may also constitute a counterbalance for the existing legal institution, i.e., an action for the exclusion of a shareholder from the company.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Teoria agencji; Spółki z o.o.; Rozwiązywanie konfliktów; Regulacje prawne

EN

Agency theory; Limited liability company; Solving conflicts; Legal regulations

• Czasopismo: Studia Prawno-Ekonomiczne
• Rocznik: 2020
• Tom: 115
• Strony: 353--370

Twórcy

autor

Adam Samborski

• Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

Bibliografia

• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2019 r., poz. 1145, 1495).
• Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. z 2019 r., poz. 505, 1543, 1655, 1798, 2217).
• Wyrok SN z dnia 5 listopada 2009 r. (I CSK 158/09), http://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/ Orzeczenia1/I%20CSK%20158-09-1.pdf; stan na 10.02.2020 r.
• Wyrok SN z dnia 22 kwietnia 2016 r. (Sygn. akt II CSK 441/15), http://www.sn.pl/sites/ orzecznictwo/orzeczenia3/ii%20csk%20441-15-1.pdf; stan na 5.02.2020 r.
• Adamska A., Własność i kontrola. Perspektywa akcjonariuszy spółek publicznych, Oficyna Wydawnicza Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa 2013.
• Adamska A., Mesjasz C., Urbanek P., Teorie ładu korporacyjnego. Władanie i kontrola w złożonym świecie, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2016.
• Armour J., Enriques L., Hansmann H., Kraakman R., The Basic Governance Structure: The Interests of Shareholders as a Class, w: R. Kraakman, J. Armour, P. Davies, L. Enriques, H. Hansmann, G. Hertig, K. Hopt, H. Kanda, M. Pargendler, W.-G. Ringe, E. Rock, With Contributions From, S. Cools, G. Goto, The Anatomy of Corporate Law. A Comparative and Functional Approach, Oxford University Press, Oxford 2017, e-book.
• Armour J., Hansmann H., Kraakman R., Agency Problems and Legal Strategies, w: R. Kraak-man, J. Armour, P. Davies, L. Enriques, H. Hansmann, G. Hertig, K. Hopt, H. Kanda, M. Pargendler, W-G. Ringe, E. Rock, With Contributions From, S. Cools, G. Goto, The Anatomy of Corporate Law. A Comparative and Functional Approach, Oxford University Press, Oxford 2017, e-book.
• Armour J., Hansmann H., Kraakman R., Agency Problems, Legal Strategies and Enforcement, Harvard John M. Olin Center For Law, Economics, and Business. Discussion Paper 2009/644 7, Harvard Law School Cambridge, MA 02138.
• Armour J., Hansmann H., Kraakman R., Pargendler M., What Is Corporate Law?, w: R. Kraak-man, J. Armour, P. Davies, L. Enriques, H. Hansmann, G. Hertig, K. Hopt, H. Kanda, M. Pargendler, W.-G. Ringe, E. Rock, With Contributions From, S. Cools, G. Goto, The Anatomy of Corporate Law. A Comparative and Functional Approach, Oxford University Press, Oxford 2017, e-book.
• Azoury N., Bouri E., Principal-Principal Conflicts in Lebanese Unlisted Family Firms, J Manag Gov 2015/19, s. 461-493, http://dx.doi.org/10.1007/s10997-014-9287-8
• Babbie E., Podstawy badań społecznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.
• Błaszczyk P., Ochrona wspólników mniejszościowych spółki zależnej należącej do grupy spółek, Państwo i Prawo 2010/10, s. 20-34.
• Calabrò A., Campopiano G., Basco R., Principal-Principal Conflicts and Family Firm Growth. The Moderating Role of Business Family Identity, Journal of Family Business Management 2017/7/3, s. 291-308, http://dx.doi.org/10.1108/JFBM-02-2017-0005
• Chassagnon V., Hollandts X., Who are the owners of the firm: shareholders, employees or no one?, Journal of Institutional Economics 2014/10: 1, s. 47-69.
• Daszczuk P., Gąsior M., Prawo spółek handlowych. Last minute, OD.NOWA, Bielsko-Biała 2018.
• Denozza F., Stabilini A., Principals vs Principals: The Twilight of the 'Agency Theory', The Italian Law Journal 2017/03/02, s. 511-532.
• Eisenhardt K.M., Agency Theory: An Assessment and Review, The Academy of Management Review 1989/14/1, s. 57-74.
• Frąckowiak J., Charakter prawny uchwał organów spółek kapitałowych a ich zaskarżalność, Przegląd Prawa Handlowego 2014/wrzesień, s. 26-33.
• Gliniecki B., Efektywność powództwa actio pro socio w kontekście free rider problem, Przegląd Prawa Handlowego 2014/maj, s. 26-33.
• Jensen M.C., Meckling W.H., Theory of the Firm: Managerial Behavior, Agency Costs and Ownership Structure, Journal of Financial Economics 1976/3, s. 305-360.
• Jiang Y., Peng M.W., Principal-Principal Conflicts During Crisis, Asia Pac J Manag 2011/28, s. 683-695, http://dx.doi.org/10.1007/s10490-009-9186-8
• Kappes A., Szantaż korporacyjny jako nadużycie prawa podmiotowego, Przegląd Prawa Handlowego 2013/październik, s. 46-51.
• Kappes A., Uwolnienie "więźnia korporacyjnego" spółki z o.o. przez wypowiedzenie udziału w spółce, Przegląd Prawa Handlowego 2015/październik, s. 38-44.
• Krishnamurti C., Sêvić A., Šević Ž., Legal Environment, Firm-level Corporate Governance and Expropriation of Minority Shareholders in Asia, Economic Change and Restructuring 2005/38, s. 85-111, http://dx.doi.org/10.1007/s10644-005-4524-4
• Modrzejewski J., Wiśniewski C., Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, w: J. Okolski, M. Modrzejewska (red.), Prawo handlowe, Wolters Kluwer, Warszawa 2016, s. 303-337.
• Okolski J., Opalska D., Corporate governance, w: J. Okolski, M. Modrzejewska (red.), Prawo handlowe, Wolters Kluwer, Warszawa 2016, s. 291-303.
• Osajda K., Walne zgromadzenie wspólników i jego uchwały w najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego, Przegląd orzecznictwa, "Glosa" 2010/3, s. 5-19.
• Parisi F., Positive, Normative and Functional Schools in Law and Economics, European Journal of Law and Economics 2004/18, s. 259-272.
• Popardowski P., Spółki kapitałowe w orzecznictwie Sądu Najwyższego z pierwszego półrocza 2014 r., Przegląd Orzecznictwa, "Glosa" 2014/4, s. 5-15.
• Sauerwald S., Peng M.W., Informal Institutions, Shareholder Coalitions, and Principal-Principal Conflicts, Asia Pac J Manag 2013/30, s. 853-870, http://dx.doi.org/10.1007/s10490- 012-9312-x
• Shleifer A, Vishny R.W., A Survey of Corporate Governance, National Bureau of Economic Research, Cambridge, MA 1996, Working Paper 5554.
• Strzelczyk K., Prawa mniejszości w orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych, Przegląd Prawa Handlowego 2015/październik, s. 48-58.
• Szczurowski T., Prawa mniejszości w jednoosobowej spółce z o.o., Przegląd Prawa Handlowego 2015/wrzesień, s. 37-41.
• Szumański A., Granice ochrony praw mniejszości w spółkach kapitałowych, Przegląd Prawa Handlowego 2015/wrzesień, s. 11-21.
• Tarska M., Charakter praw wspólników mniejszościowych w spółkach handlowych, Przegląd Prawa Handlowego 2015/wrzesień, s. 4-10.
• Tricker B., Corporate Governance: Principles, Policies, and Practices, Oxford University Press, Oxford 2015.
• Ulen T.S., Law and Economics: Settled Issues and Open Questions, w: N. Mercuro (red.), Law and Economics, Recent Economic Thought Series, Kluwer Academic Publishers, Boston- Dordrecht-London 1989, s. 201-231, DOI: 10.1007/978-94-009-1079-9.
• Wolter A., Ignatowicz J., Stefaniuk K., Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, LexisNexis, Warszawa 2001.
• Wydra Ł., Uwagi na temat powództwa członka organu spółki o rozwiązanie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, Przegląd Sądowy 2012/czerwiec, s. 107-120.
• Young M.N., Peng M.W., Ahlstrom D., Bruton G.D., Governing The Corporation In Emerging Economies: A Principal-Principal Perspective, Academy of Management Proceedings 2002 BPS: E1.
• Young M.N., Peng M.W., Ahlstrom D., Bruton G.D., Jiang Y., Corporate Governance in Emerging Economies: A Review of the Principal-Principal Perspective, Journal of Management Studies 2008/45: 1, s. 196-220.
• Zięty J.J., Czy ochrona praw mniejszości w spółkach kapitałowych jest wystarczająca?, Przegląd Prawa Handlowego 2015/październik, s. 45-47.

Identyfikatory

DOI

10.26485/SPE/2020/115/19