Wypalenie zawodowe w służbach mundurowych na przykładzie Państwowej Straży Pożarnej

• Autorzy: Agata Bera

Warianty tytułu

Professional Burnout in Uniformed Services on the Example of The State Fire Service

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Niezależnie od zawodów wypalenie zawodowe jest konsekwencją wyczerpania, a ogólna koncepcja wypalenia zakłada interakcję pracownika ze środowiskiem pracy [Schaufeli i in. 2009]. Wyczerpanie lub zmęczenie zwykle powoduje wypalenie, gdy danej osobie brakuje zasobów, aby zwalczyć rosnącą przepaść między zapotrzebowaniem na pracę a indywidualną zdolnością do pracy. Najczęściej występującymi skutkami organizacyjnymi wypalenia zawodowego są: konflikty w miejscu pracy, zaniedbywanie obowiązków, obniżenie wydajności i efektywności zawodowej, negatywne nastawienie do klienta, współpracowników, pracodawcy oraz samej pracy, niewykorzystywanie wszystkich posiadanych kompetencji czy także częstsze nieobecności spowodowane stanem zdrowia [Maslach, Schaufeli, Leiter 2001]. Prowadzi to do tego, że wypalenie zawodowe może powodować pogarszanie się skuteczności zawodowej. Wczesne wykrycie przyspieszonego wypalenia i jego uwarunkowań może pomóc w planowaniu i wdrażaniu profilaktyki w zawodach wysokiego ryzyka. Dotychczasowe badania w zakresie wypalenia zawodowego prowadzone były w różnych organizacjach, ale w minimalnym stopniu obejmowały pracowników straży pożarnych [Shreffler i in. 2011] i dotyczyły głównie znaczenia stresu dla sytuacji rodzinnej strażaków. Nieliczne badania nad wypaleniem zawodowym prowadzone były między innymi wśród dentystów [Ahola i in. 2014], pielęgniarek [Rudman, Gustavsson 2011], nauczycieli [Bianchi i in. 2015; Brudnik 2004], uczniów [Lee i in. 2010], studentów medycyny [Erschens i in. 2019], policjantów [Loo 2004], pracowników działów obsługi klienta [Demerouti in. in. 2005], sportowców [Isoard-Gautheu i in. 2013]. Nieliczne badania dotyczyły wypalenia zawodowego strażaków, jednak prowadzone były wśród kazachstańskich [Vinnikov i in. 2019] oraz amerykańskich [Smith i in. 2020] służb mundurowych. Mając na uwadze powyższe, celem niniejszego artykułu jest identyfikacja poziomu wypalenia zawodowego wśród strażaków na przekładzie Jednostki Ratowniczo-Gaśniczej Państwowej Straży Pożarnej nr 2 w Kielcach. W artykule wypalenie zawodowe rozumiane jest jak jako "psychologiczny zespół wyczerpania emocjonalnego, depersonalizacji oraz obniżonego poczucia dokonań osobistych, który występuje u osób pracujących z ludźmi w pewien określony sposób" [Maslach, Leiter 2007, s. 368]. Aby osiągnąć założony cel, w 2020 roku przeprowadzono badanie z wykorzystaniem kwestionariusza ankiety wśród 40 pracowników Jednostki Ratowniczo-Gaśniczej Państwowej Straży Pożarnej nr 2 w Kielcach. W badaniu posłużono się Kwestionariuszem Wypalenia Zawodowego Maslach (MBI -Maslach Burnout Inventory oraz Kwestionariuszem do Subiektywnej Oceny Pracy (KSOP). (fragment tekstu)

EN

The aim of this study was to identify the occurrence of the phenomenon of professional burnout in uniformed services on the example of the State Fire Service. Theses, reflections and conclusions from the work were based on the literature, documents of the examined organization and the results of the research. The tool used in the study was a questionnaire, which allowed to diagnose professional burnout. Occupational burnout is a phenomenon which appears very often in social professions. In the surveyed unit, its occurrence can be observed. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Wypalenie zawodowe; Stres zawodowy; Praca w stresie; Straż pożarna

EN

Professional burnout; Occupational stress; Work under pressure; Firefighters

• Czasopismo: Przedsiębiorczość i Zarządzanie
• Rocznik: 2020
• Tom: 21
• Numer: z. 4 Przedsiębiorstwa i instytucje publiczne - zarządzanie, zasoby i kapitał
• Strony: 165--178

Twórcy

autor

Agata Bera

• Uniwersytet Jagielloński

Bibliografia

• Ahola K., Hakanen J., Perhoniemi R., Mutanen P. (2014), Relationship betweenburnout and depressive symptoms: a study using the person-centredapproach, "Burnout Research", nr 1, ss. 29-37.
• Anczewska M.P., Świtaj P., Roszczyńska J. (2005), Wypalenie zawodowe, "Postępy Psychiatrii i Neurologii", z. 14, nr 2, ss. 67-77.
• Bartkowiak G. (1999), Psychologia zarządzania, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań.
• Bianchi R., Schonfeld I.S., Laurent E. (2015), Is burnout separable from depression in cluster analysis? A longitudinal study, "Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology", z. 50, nr 6, ss. 1005-1011.
• Brudnik M. (2004), Burnout in physical training teachers a macro-path ofprofessional burnout, "Acta Universitatis Palackianae Olomucensis Gymnica", nr 34, ss. 7-17.
• DeJoy D.M., Smith T.D., Dyal M.-A. (2017), Safety climate and firefighting: Focus group results, "Journal of Safety Research", z. 62, ss. 107-116.
• Demerouti E., Verbeke W.J.M.I., Bakker A.B. (2005), Exploring therelationship between a multidimensional and multifaceted burnout conceptand self-rated performance, "Journal of Management", nr 31, ss. 186-209.
• Erschens R., Keifenheim K.E,. Herrmann-Werner A., Loda T., Schwille-Kiuntke J., Bugaj T.J., Nikendei C., Huhn D., Zipfel S., Junne F. (2019), Professional burnout among medical students: Systematic literature review and meta-analysis, "Med Teach", z. 41, nr 2, ss. 172-183.
• Fengler J. (2001), Pomaganie męczy. Wypalenie w pracy zawodowej, GWP, Gdańsk.
• Freudenberger H. (1974), Staff Burnout, "Journal of Social Issues," z. 30, ss. 159-165.
• Isoard-Gautheur S., Guillet-Descas E., Duda J.L. (2013), How to achieve in elitetraining centers without burning out? An achievement goal theory perspective, "Psychology of Sport and Exercise", nr 14, ss. 72-83.
• Janowska Z., Cewińska J., Wojtaszczyk K. (red.) (2005), Dysfunkcje zarządzania zasobami ludzkimi, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Lee J., Puig A., Kim Y., Shin H., Lee J.H., Lee S.M. (2010), Academic burnout profiles in Korean adolescents, "Stress and Health", nr 26, ss. 404-416.
• Loo R. (2004), A typology of burnout types among police managers, "Policing: An International Journal of Police Strategies & Management", nr 27, ss. 156-165.
• Maslach C., Leiter M.P. (2007), Burnout, Encyclopedia of Stress, Elsevier, Amsterdam.
• Maslach C., Schaufeli W.B., Leiter M.P. (2001), Job burnout, "Annual Review of Psychology", nr 52, ss. 397-422.
• Michcik A., Ostrowska M. (2013), Wypalenie zawodowe. Przyczyny, objawy, skutki, zapobieganie, "Bezpieczeństwo Pracy: nauka i praktyka", nr 8, ss. 22-25.
• Regulamin Organizacyjny Komendy Miejskiej Państwowej Straży Pożarnej w Kielcach z dnia 28 lutego 2008 r.
• Rudman A., Gustavsson J. P. (2011), Early-career burnout among new graduate nurses: a prospective observational study of intra-individual change trajectories, "International Journal of Nursing Studies", nr 48, ss. 292-306.
• Sawicki T. (2012), Bezpieczeństwo strażaków PSP a ryzyko zawodowe w czasie działań ratowniczych, "W akcji", nr 2, ss. 46-50.
• Schaufeli W., Leiter M., Maslach Ch. (2009), Burnout: 35 Years of research and practice, "Career Development International", z. 14, nr 3, ss. 204-220.
• Shirom A. (2011), Job-related burnout: A review of major research foci and challenges [w:] K.M. Shreffler, M.P. Meadows, K.D. Davis (2011), Firefighting and fathering: Work-family conflict, parenting stress, and satisfaction with parenting and child behawior, "Fathering: A Journal of Theory, Research, and Practice about Men as Fathers", z. 9, nr 2, ss. 169-188.
• Smith R.D., Mullins-Jaime Ch., Dyal M.-A., DeJoy D.M. (2020), Stress, burnout and diminished safety behaviors: An argument for Total Worker Health® approaches in the fire service, "Journal of Safety Research" [online], http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S002243752030116X, dostęp: 12.12.2020.
• Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej, Dz.U. z 2017 r., poz. 1204.
• Vinnikov D., Tulekov Z., Akylzhanov A., Romanova Z., Dushpanova A., Kalmatayeva Z. (2019), Age and work duration do not predict burnout in firefighters, "BMC Public Health", z. 308, nr 19, ss. 1-7.
• Zbiegień-Maciąg L. (red.) (2006), Nowe tendencje i wyzwania w zarządzaniu personelem, Wolter Kluwer, Kraków 2006.