Ewolucja stanowiska Polski wobec Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony Unii Europejskiej

• Autorzy: Mieczysław Stolarczyk

Warianty tytułu

Evolution of Polish Position towards European Union Common Security and Defence Policy

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem opracowania jest ukazanie ewolucji stanowiska Polski wobec WPBiO, poprzez wyodrębnienie głównych faz (etapów) stanowiska zajmowanego w tym względzie przez kolejne rządy RP, a także ukazanie cech najbardziej charakterystycznych tychże etapów oraz wskazanie na najważniejsze uwarunkowania ewolucji stanowiska Polski w omawianej kwestii. W ocenie autora, w stanowisku Polski wobec WPBiO i poprzedzającej jej ETBiO, należy wyodrębnić przynajmniej trzy etapy: pierwszy, przypadający, generalnie rzecz ujmując, na dekadę lat dziewięćdziesiątych XX wieku to stanowisko Polski wobec koncepcji ETBiO i prób jej realizacji przez państwa członkowskie UE; drugi to lata 1999-2004, okres od utworzenia w 1999 roku WEPBiO i prowadzonych w tym czasie przez nasz kraj negocjacji akcesyjnych z UE do połowy 2004 roku, kiedy to Polska po zakończeniu w 2002 roku negocjacji akcesyjnych oraz wdrożeniu w kolejnych latach procedury ratyfikacji traktatu akcesyjnego, przystąpiła w dniu 1 maja 2004 roku do UE; trzeci, przypadający na okres od połowy 2004 roku do roku 2014, związany był z kolejnymi latami członkostwa Polski w UE oraz ze stopniowym wzrostem poparcia Polski dla rozwoju procesu WPBiO i z coraz większym zaangażowaniem kolejnych rządów naszego kraju, przede wszystkim zaś utworzonego w październiku 2007 roku rządu koalicji PO/PSL, w rozwój tego procesu. Po okresie eurosceptycznej polityki dwóch kolejnych rządów tworzonych przez Prawo i Sprawiedliwość (PiS) i jego koalicjantów w latach 2005-2007 rząd kierowany przez premiera Donalda Tuska wzmocnił kierunek prounijny w polskiej polityce zagranicznej i bardziej zręcznie, niż wcześniejsze polskie rządy, starał się godzić opcje: amerykańską i europejską. Jednym z tego następstw było zmniejszenie sceptycyzmu po stronie polskiej co do rozwoju WPBiO oraz większe zaangażowanie Polski w rozwój poszczególnych komponentów tego procesu.Na stanowisko Polski wobec realizacji koncepcji WPBiO wpływ wywierało wiele uwarunkowań zarówno wewnątrz polskich, jak i zewnętrznych (międzynarodowych). Do najważniejszych należy zaliczyć: koncepcje i cele polityki bezpieczeństwa narodowego i międzynarodowego realizowane przez kolejne grupy rządzące RP; rolę, jaką w polityce bezpieczeństwa Polski wyznaczano gwarancjom sojuszniczym w ramach NATO i dwustronnym stosunkom polsko-amerykańskim; stanowisko państw UE wobec WPBiO, w tym zbieżność i różnice interesów państw Unii wobec tego procesu; stopniowe poszerzanie zakresu przedmiotowego działań w ramach WPBiO - od misji petersberskich po zadania charakterystyczne dla wspólnej obrony; ocenę stopnia efektywności przedsięwzięć realizowanych w ramach WPBiO dokonywaną przez rządy Polski i pozostałych państw członkowskich UE; politykę Stanów Zjednoczonych wobec EPBiO/WPBiO oraz stopień zaangażowania tego kraju w Europie, w tym także w Europie Środkowej.(fragment tekstu)

EN

The objective of this article is to present the evolution of Polish government position towards CSDP. The author points out the main stages of the Polish government attitude towards CSDP that were shaped by the consecutive governments. The author indicates that since 1999, when the CSDP was created, the position of Polish government has been changing from a very reserved or critical one to an opened approval and major involvement in the CSDP development. In author's opinion, there are three stages in regard to Polish position towards CSDP and the European Security and Defence Identity (ESDI) that led to CSDP creation. First stage dates back to 1990s and is related to ESDI and the way the European Union countries tried to implement its objectives; second one takes place between 1999 and 2004, when the CSDP was created and when Poland was participating in adhesion talks; third one, between 2004 and 2014, is characterized by a growing Polish support for the CSDP and stronger engagement of consecutive governments in the development of this process. Nonetheless, it should be mentioned that the CSDP has never been a priority in the Polish security policy.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Obronność; Polityka obronna; Potencjał wojskowy; Integracja gospodarcza Polski z UE; Integracja gospodarcza i polityczna Europy

EN

Defences; Defence policy; Military potential; Poland's economic integration with the EU; Economic and political integration of Europe

• Czasopismo: Studia Politicae Universitatis Silesiensis
• Rocznik: 2014
• Tom: 13
• Strony: 105--135

Twórcy

autor

Mieczysław Stolarczyk

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

Bibliografia

• "Vom Staatenverbund zur Föderation-Gedanken über die Finalität der europäischen Integration". Rede des Bundesministers Auswärtigen Joschka Fischer am 12. Mai 2000 in der Humboldt-Universität in Berlin. "Internationale Politik" 2000, Nr. 8.
• Ashton C.: Zwrot ku obronności. "Rzeczpospolita", 30 grudnia 2013.
• Balcer A., Wóycicki K.: Polska na globalnej szachownicy. Warszawa 2014.
• Barcik J.: Europejska Polityka Bezpieczeństwa i Obrony. Aspekty prawne i polityczne. Bydgoszcz-Katowice 2008.
• Barcz J.: Przewodnik po Traktacie konstytucyjnym. Warszawa 2005.
• Barcz J.: Przewodnik po traktacie z Lizbony. Warszawa 2008.
• Bartoszewski W.: Wspólna europejska odpowiedzialność. Wybrane przemówienia i wywiady styczeń-lipiec 2001 r. Warszawa 2001.
• Bielecki J.: Udział bez entuzjazmu. Nie wiadomo, ilu polskich żołnierzy trafi do europejskich sił zbrojnych. "Rzeczpospolita", 22 listopada 2000.
• Borkowski P.J.: Unia Europejska-między kryzysem a niespełnieniem. W: "Rocznik Strategiczny 2010/2011". Warszawa 2011.
• Brzeziński Z.: Wielka szachownica. Główne cele polityki amerykańskiej. Warszawa 1998.
• Brzeziński Z.: Wybór. Dominacja czy przywództwo. Kraków 2004.
• Cichocki M.A.: Przekładanie zwrotnic. "Rzeczpospolita", 25-26 lutego 2012.
• Czaputowicz J.: Teoretyczne założenia i elementy składowe kooperatywnego systemu bezpieczeństwa. W: NATO w systemie bezpieczeństwa europejskiego. Red. E. Cziomer. Kraków 1999.
• Demkowicz A.: Integracja Europy Zachodniej w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony. Toruń 2007.
• Die Aussenpolitik der USA. Präsident Obamas neuer Kurs und die Zukunft der transatlantischen Beziehungen. Hrsg. R. C. Meier-Walser. München 2009.
• Diedrichs U.: Die Gemeinsame Sicherheits und Verteidigungspolitik der EU. Stuttgart 2012.
• Dla Polski byłoby dobrze. Rozmowa Radosława Sikorskiego z Jackiem Rostowskim "Wprost" 2014, nr 26.
• Dylematy integracyjne Polski. Wybrane aspekty. Red. M. Stolarczyk. Katowice 2003.
• E. Cziomer: Rola Niemiec w kryzysie strefy euro po 2009 roku. Kraków 2013.
• Exposé prezesa Rady Ministrów Leszka Millera wygłoszone w Sejmie 25 października 2001 r. "Przegląd Rządowy" 2001, nr 11.
• Informacja ministra spraw zagranicznych na temat polityki zagranicznej RP w 2008 roku. W: Łastawski K.: Polska racja stanu po wstąpieniu do Unii Europejskiej. Warszawa 2009.
• Iwanek T.: Europejska Polityka Bezpieczeństwa i Obrony w polityce zagranicznej Polski i jej sąsiadów-analiza i rekomendacje. W: Stosunki Polski z sąsiadami w pierwszej dekadzie XXI wieku. Red. M. Stolarczyk. Katowice 2011.
• Keukeleire S., Dereux T.: The foreign policy of the European Union. Palgrave Macmillan 2014.
• Kiwerska J.: Rozchodzenie się dwóch światów? Stany Zjednoczone i relacje transatlantyckie 1989-2012. Poznań 2013.
• Kompas dla wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony. Oprac. Grupa Robocza ds. Międzynarodowej Polityki I Bezpieczeństwa Fundacji im. F. Eberta, www.feswar.org.pl (dostęp: 5.07.2014).
• Kowalczyk A.: Wspólna Polityka zagraniczna i Bezpieczeństwa Unii Europejskiej w procesie integracji politycznej Europy. Implikacje dla Polski [praca doktorska obroniona na Wydziale Nauk Społecznych UŚ w posiadaniu autora, Katowice 2013].
• Koziej S.: NATO i UE: dwa euroatlantyckie filary bezpieczeństwa Polski. W: System euroatlantycki w wielobiegunowym ładzie międzynarodowym. Red. J. M. Fiszer i P. Olszewski. Warszawa 2013.
• Kubin T.: Czy państwa Unii Europejskiej mogą mieć wspólną politykę zagraniczną? Czynniki sprzyjające funkcjonowaniu i rozwojowi polityki zagranicznej, bezpieczeństwa oraz obrony UE i utrudniające je. W: Problemy polityki zagranicznej Polski i stosunków międzynarodowych na początku XXI wieku. Wybrane aspekty. Red. M. Stolarczyk. Katowice 2008.
• Lorenz W.: Z powodu kryzysu Europa staje się militarnym karłem. "Rzeczpospolita", 24-26 grudnia 2011.
• Marsh S., Rees W.: The European Union in the security of Europe. From cold war to terror war. Abingdon 2011.
• Mauer V.: Die Sicherheitspolitik der Europäischen Union. "Aus Politik und Zeitge-schichte" 2006, Nr. 43.
• Milczarek D.: Pozycja i rola Unii Europejskiej w stosunkach międzynarodowych. Wybrane aspekty teoretyczne. Warszawa 2003.
• Miszczak K.: Polska a rozwój Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony. "Sprawy Międzynarodowe" 2007, nr 3.
• Müller-Bradeck-Bosquet G.: Deutschland und die Aussen- und Sicherheitspolitik der UE. In: Die Aussenpolitik der Bundesrepublik Deutschland. Anspruch, Realität. Perspektiven. Hrsg. R. Meier-Walser, A. Wolf. München 2012.
• Narodowa Strategia Integracji. W: "Rocznik Strategiczny 1997/1998". Warszawa 1998.
• Nowak-Jeziorański J.: Lekcja strategii. "Wprost", 28 maja 2000.
• Onyszkiewicz J., Zaborowski M.: Modlitwa o amerykańską obecność. "Rzeczpospolita", 21 listopada 2003.
• Onyszkiewicz J.: Polska w europejskim systemie bezpieczeństwa. "Unia Europejska" 2000, nr 5.
• Osica O.: Polska wobec Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa UE. W: Polska-Unia Europejska. W pół drogi. Wybrane problemy. Red. M. A. Cichocki. Warszawa 2001.
• Pietraś J.Z.: Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa Unii Europejskiej w nowym systemie bezpieczeństwa. W: NATO u progu XXI wieku. Red. E. Cziomer. Kraków 2000.
• Po Iraku koniec z misjami wojskowymi bez NATO i Unii. Rozmowa z ministrem obrony RP Bogdanem Klichem. "Dziennik", 6 października 2008.
• Podraza A.: Europejska polityka bezpieczeństwa i obrony: mit czy rzeczywistość? W: "Nowe sąsiedztwo" na wschodzie poszerzonej Unii. Red. T. Kołodziej. Warszawa 2005.
• Priorytety polskiej polityki zagranicznej 2012-2016. Warszawa 2012.
• Rynning S.: Realism and the common security and defence policy. "Journal of Common Market Studies". Blackwell Publishing 2011.
• Słomczyńska I.: Europejska Polityka Bezpieczeństwa i Obrony. Uwarunkowania-struktury-funkcjonowanie. Lublin 2007.
• Soja M.: Stosunki UE-NATO w dziedzinie bezpieczeństwa europejskiego i obrony na przełomie XX i XXI wieku. Toruń 2011.
• Stolarczyk M.: Bezpieczeństwo Polski i Europy Środkowej u progu XXI wieku. W: Stosunki międzynarodowe w Europie na przełomie XX i XXI wieku. Wybrane aspekty. Red. J. Przewłocki, M. Stolarczyk. Katowice 2002.
• Stolarczyk M.: Charakter polskiej eurodebaty nad przyszłością Unii Europejskiej. W: Unia Europejska i Polska wobec dylematów integracyjnych na początku XXI wieku. Red. M. Stolarczyk. Toruń 2006.
• Stolarczyk M.: Czynniki sprzyjające realizacji kooperatywnego bezpieczeństwa w Europie pod koniec pierwszej dekady XXI wieku (zarys problemu). W: Czynniki stabilizacji i destabilizacji w stosunkach międzynarodowych na początku XXI wieku. Księga pamiątkowa poświęcona Profesorowi Lubomirowi Zyblikiewiczowi. Red. I. Stawowy-Kawka. Kraków 2009.
• Stolarczyk M.: Integracja Polski z Unią Europejską-szanse i zagrożenia dla realizacji polskich interesów (podstawowa argumentacja). W: Europa Środkowa jako obszar interesów regionalnych. Red. J. Przewłocki. Katowice 1999.
• Stolarczyk M.: Stanowisko rządu RP wobec europejskiej debaty nad przyszłością Unii Europejskiej. W: Dylematy integracyjne Polski. Wybrane aspekty. Red. M. Stolarczyk. Katowice 2003.
• Strategia bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej przyjęta na posiedzeniu Rady Ministrów. Warszawa, 4 stycznia 2000 r. W: Prawo w stosunkach międzynarodowych. Wybór dokumentów. Oprac. S. Bieleń. Warszawa 2004.
• Szmajdziński J.: Europejska polityka obronna. "Unia Europejska" 2002, nr 1.
• Terlikowski M., Madej M.: Wspólna Polityka Bezpieczeństwa i Obrony UE-przełom, którego (zgodnie z planem) nie było. W: "Rocznik Strategiczny 2013/2014". Warszawa 2014.
• Traktat z Maastricht. Warszawa 1998.
• Węc J.J.: Spór o kształt instytucjonalny Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej 1950-2005. Między ideą ponadnarodowości a współpracą międzyrządową. Analiza politologiczna. Kraków 2006.
• Wieliński B.T.: Euroarmia Kaczyńskiego. "Gazeta Wyborcza", 3 listopada 2006.
• Z Iraku wyjedziemy w 2008 r. Wywiad z ministrem obrony Bogdanem Klichem. "Dziennik", 19 listopada 2007.
• Zadania polskiej polityki zagranicznej w 2001 r. Informacja ministra spraw zagranicznych Władysława Bartoszewskiego przedstawiona na forum Sejmu RP 6 czerwca 2001 r. "Przegląd Rządowy" 2001, nr 7.
• Zając J.: Bandwagoning w stosunkach polsko-amerykańskich. "Przegląd Zachodni" 2009, nr 3.
• Zając J.: Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa Unii Europejskiej jako wyzwanie dla Polski. W: Unia Europejska i Polska wobec dylematów integracyjnych na początku XXI wieku. Red. M. Stolarczyk. Toruń 2006.
• Zięba R.: Europejska Polityka Bezpieczeństwa i Obrony. Warszawa 2005.
• Zięba R.: Europejska Tożsamość Bezpieczeństwa i Obrony. Polski punkt widzenia. "Stosunki Międzynarodowe" 2001, nr 1-2.
• Zięba R.: Europejska Tożsamość Bezpieczeństwa i Obrony. Warszawa 2000.
• Zięba R.: Polityka bezpieczeństwa i obrony Unii Europejskiej. W: Bezpieczeństwo Polski i bezpieczeństwo europejskie na początku XXI wieku. Red. M. Stolarczyk. Katowice 2004.
• Zięba R.: Polityka zagraniczna Polski w strefie euroatlantyckiej. Warszawa 2013.
• Zięba R.: Polityka zagraniczna Unii Europejskiej. W: Polityka zagraniczna. Aktorzy-potencjały-strategie. Red. T. Łoś-Nowak. Warszawa 2011.
• Zięba R.: Polska wobec polityki bezpieczeństwa i obrony Unii Europejskiej. "Przegląd Europejski" 2004, nr 2.
• Zięba R.: Z Waszyngtonem czy Brukselą-dylematy polskiej polityki bezpieczeństwa. W: Unia Europejska i Polska wobec dylematów integracyjnych na początku XXI wieku. Red. M. Stolarczyk. Toruń 2006.
• Żurawski vel Grajewski P.: Polska wobec Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa-proces decyzyjny, zdolności interwencyjne, obszary interesów UE a interesy Rzeczypospolitej. W: Proces integracji Polski z Unią Europejską. Red. P. Dobrowolski, M. Stolarczyk, współpr. O. Szura. Katowice 2001.