Jakość życia osób starszych i jej determinanty

• Autorzy: Ewa Babicz-Zielińska , Joanna Bartkowicz , Magdalena Tańska

Warianty tytułu

Quality of Life of the Elderly and Its Determinants

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Wzrost liczby osób starszych w danej populacji jest następstwem lepszych warunków bytowych, opieki zdrowotnej i innych czynników charakterystycznych dla rozwiniętych społeczeństw. Jednym z wyznaczników samopoczucia ludzi jest jakość ich życia określana przez zdrowie, psychikę, niezależność czy więzi społeczne. Problem jest szczególnie ważny w grupie osób w starszym wieku i był przedmiotem licznych doniesień naukowych. Celem niniejszego artykułu był krytyczny przegląd publikacji naukowych dotyczących problematyki jakości życia osób starszych i wskazanie na tej podstawie najważniejszych osiągnięć oraz obszarów wymagających dalszych badań. Pojęcie jakości życia nie jest dotychczas precyzyjnie zdefiniowane, podobnie jak determinanty charakteryzujące to pojęcie. Scharakteryzowano determinanty, które zdaniem autorów mają istotne znaczenie w ocenie jakości życia ludzi starszych. Zaliczono do nich zdrowie, żywienie, aktywność umysłową i fizyczną, wykształcenie, kontekst społeczny. Zdrowie jest najbardziej istotnym czynnikiem kształtującym jakość życia, niezależnie od rejonu geograficznego. Stan zdrowia wpływa przede wszystkim na samodzielność życiową. W licznych publikacjach dominuje pogląd, że otoczenie społeczne jest drugą determinantą jakości życia. Otoczenie jest przy tym rozumiane jako rodzina, przyjaciele i znajomi, wreszcie grupa społeczna w podobnym wieku. Aktywność umysłowa (w tym edukacja) i fizyczna to dalsze istotne czynniki wpływające na jakość życia seniorów, przy czym aktywność umysłowa była częstsza niż aktywność fizyczna. Przegląd dotychczasowych wyników badań jakości życia osób starszych skłania do stwierdzenia, że istnieją zróżnicowane domeny i determinanty jakości. Badania tej grupy społecznej były fragmentaryczne, mimo to dobrze opisywały model jakości życia seniorów. W szczególności wskazywano na celowość różnych przedsięwzięć poprawiających jakość życia w okresie późnej starości. (abstrakt oryginalny)

EN

The increase in the number of the elderly in a given population has been caused by better living conditions, health care and other factors being characteristic of developed societies. One of the determinants of life comfort of humans is the quality of life that is determined by health, psyche, independence and social bonds. The problem is of particular importance in the group of the elderly and has been discussed in numerous scientific reports. The objective of the paper was to critically review scientific publications referring to the issue of quality of life of the elderly and on this basis to indicate the most important achievements and the areas that require further research. Thus far the concept of quality of life has not been precisely defined as haven't the factors to describe that concept. In the paper, those significant determinants were characterised which, according to the authors, are of essential significance when evaluating the quality of life of the elderly. Among them, there are: health, nutrition, mental and physical activity, education and social context. Health is the most important factor to determine the quality of life regardless of the geographic region. The state of health primarily affects self-reliance in life. In many publications the predominating opinion is that social environment is the second main determinant of the quality of life. The environment is understood as a family, friends and acquaintances, and finally a peer group. Mental activity (including education) and physical activity are other important factors influencing the quality of life of seniors, whereby mental activity was more frequent than physical activity. The review of the results of the existing research on the quality of life of the elderly suggests there are differentiated domains and determinants of the quality of life. The studies on that social group were fragmentary, but nevertheless they properly described the model of quality of life of seniors. In particular was pointed out the advisability of various activities and projects to improve the quality of life during the period of grand old age. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Jakość życia; Ludzie starsi; Zdrowie; Żywienie człowieka; Odżywianie się Polaków; Aktywność fizyczna

EN

Quality of life; Elderly people; Health; Human nutrition; Eating habits of Polish people; Physical activity

• Czasopismo: Żywność: nauka - technologia - jakość
• Rocznik: 28 (2021)
• Numer: nr 1 (126)
• Strony: 51--67

Twórcy

autor

Ewa Babicz-Zielińska

• Wyższa Szkoła Zdrowia w Grańsku

autor

Joanna Bartkowicz

• Wyższa Szkoła Zdrowia w Grańsku

autor

Magdalena Tańska

• Akademia Pomorska w Słupsku

Bibliografia

• [1] Al Windi A., Elmfeldt D., Tibblin G., Svärdsudd K.: The influence of sociodemographic characteristics on well-being and symptoms in a Swedish community. Results from a postal questionnaire survey. Scand. J. Primary Health Care, 1999, 17, 201-209.
• [2] Aldwin C.M., Park C.L., Spiro III A.: Health psychology and aging: Moving to the next generation of research. In: Handbook of Health Psychology and Aging. Eds. C.M. Aldwin, C.L. Park, A. Spiro III. The Guilford Press, New York City 2007, pp. 413-424.
• [3] Babicz-Zielińska E., Tańska M.: Rola Uniwersytetu Trzeciego Wieku w kształtowaniu prozdrowotnych postaw słuchaczy. Marketing i Rynek, 2015, 2, 211-219.
• [4] Błędowski P., Szatur-Jaworska B., Szweda-Lewandowska Z., Kubicki P.: Raport na temat sytuacji osób starszych w Polsce. Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa 2012.
• [5] Bowling A.: Ageing Well: Quality of Life in Old Age. London 2005.
• [6] Czerniawska O.: Style życia ludzi starszych. W: Style życia w starości. Red. O. Czerniawska. Wyd. Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej, Łódź 1998, ss. 17-26.
• [7] Da Silva J.V., Baptista M.N.: Vitor Quality of Life Scale for the Elderly: Construction. Arch. Gerontol. Geriatr. Res., 2019, 4 (1), 1-8.
• [8] De Paiva M.H.P., Pegorario M.S., Nascimento J.S., da Silva Santos A.: Factors associated with quality of life among the elderly in the community of the southern triangle macro-region, Minas Gerais, Brazil. Ciência Saúde Coletiva, 2016, 21 (11), 3347-3356.
• [9] GUS: Diagnoza społeczna. Wyd. GUS, Warszawa 2016.
• [10] Diener E., Lucas R.E., Oishi S., Suh E.M.: Looking up and looking down: Weighting good and bad information in life satisfaction judgments. Personality Social Psychol. Bull., 2002, 28, 437-445.
• [11] Drożdż M.: Edukacyjna i rekreacyjno-kulturalna funkcja Uniwersytetów Trzeciego Wieku. W: Kapitał intelektualny osób aktywnych zawodowo. Formy i metody zarządzania wiedzą poprzez ustawiczne kształcenie dorosłych. Red. A. Bluzak. Wyższa Szkoła Biznesu National Louis University, Nowy Sącz 2009.
• [12] Drygas W., Kwaśniewska M., Szcześniewska D., Kozakiewicz K., Głuszek J., Wiercińska E., Wyrzykowski B., Kurjata P.: Ocena poziomu aktywności fizycznej dorosłej populacji Polski. Wyniki programu WOBASZ. Kardiologia Polska, 2005, 63 (6) Suppl. 4,

Identyfikatory

DOI

10.15193/zntj/2021/126/368