Metodologiczne problemy w ocenie intensywności zjawiska suburbanizacji małych miast w Polsce na przykładzie publicznie dostępnych danych statystycznych dotyczących migracji wewnętrznych na pobyt stały

• Autorzy: Maciej Mróz

Warianty tytułu

Methodological Problems in Assessing the Intensity of Suburbanisation of Small Cities in Poland on the Example of Publicly Available Statistical Data on Internal Migration for Permanent Residence

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Suburbanizacja opisywana jest w literaturze krajowej przede wszystkim z punktu widzenia miast dużych i średnich. Znaczna część opracowań poświęcona tej problematyce pomija miasta małe lub opisuje je w kontekście strefy suburbanizacji większego ośrodka miejskiego. W Polsce według danych Głównego Urzędu Statystycznego pod koniec 2019 r. było 722 miast małych, czyli takich, których liczba mieszkańców nie przekracza 20 000 osób. Zjawisko suburbanizacji jest stosunkowo łatwe do wykazania w przypadku dużych i średnich ośrodków miejskich. Na podstawie danych, np. dotyczących migracji, liczby i powierzchni oddanych do użytku mieszkań czy dojazdów do pracy, we względnie dokładny sposób określić można jego zasięg i oddziaływanie z dokładnością do jednostki statystycznej gminy. O ile w przypadku miast dużych i średnich można w taki sposób wyznaczyć strefę suburbanizacji, o tyle w przypadku miast małych jest on zbyt mało precyzyjny, przez co mogą w nim występować odchylenia wskaźników wynikające np. z podziału administracyjnego istniejącego w sąsiedztwie analizowanego miasta lub liczby ludności otaczających je gmin. W artykule zostaną przedstawione dane statystyczne dotyczące migracji wewnętrznych na pobyt stały w Polsce w celu sprawdzenia, jak różnie obliczone i zinterpretowane wskaźniki powstałe na ich podstawie mogą wykazywać występowanie lub brak zjawiska suburbanizacji. (abstrakt oryginalny)

EN

Suburbanizacja jako opisywana jest w literaturze krajowej przede wszystkim z punktu widzenia miast dużych i średnich. Znaczna część opracowań poświęcona tej problematyce pomija miasta małe lub opisuje je w kontekście strefy suburbanizacji większego ośrodka miejskiego. W Polsce według danych Głównego Urzędu Statystycznego pod koniec 2019 r. było 722 miast małych, czyli takich, których liczba mieszkańców nie przekracza 20 000 osób. Zjawisko suburbanizacji jest stosunkowo łatwe do wykazania w przypadku dużych i średnich ośrodków miejskich. Na podstawie danych, np. dotyczących migracji, liczby i powierzchni oddanych do użytku mieszkań czy dojazdów do pracy, we względnie dokładny sposób określić można jego zasięg i oddziaływanie z dokładnością do jednostki statystycznej gminy. O ile w przypadku miast dużych i średnich można w taki sposób wyznaczyć strefę suburbanizacji, o tyle w przypadku miast małych jest on zbyt mało precyzyjny, przez co mogą w nim występować odchylenia wskaźników wynikające np. z podziału administracyjnego istniejącego w sąsiedztwie analizowanego miasta lub liczby ludności otaczających je gmin. W artykule zostaną przedstawione dane statystyczne dotyczące migracji wewnętrznych na pobyt stały w Polsce w celu sprawdzenia, jak różnie obliczone i zinterpretowane wskaźniki powstałe na ich podstawie mogą wykazywać występowanie lub brak zjawiska suburbanizacji. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Małe miasto; Suburbanizacja; Migracja ludności; Analiza porównawcza

EN

Small town; Suburbanization; Population migration; Comparative analysis

• Czasopismo: Problemy Rozwoju Miast
• Rocznik: 2021
• Tom: 72
• Strony: 73--81

Twórcy

autor

Maciej Mróz

• Instytut Rozwoju Miast i Regionów

Bibliografia

• Bański J., 2012, Problematyka definicji i zasięgu przestrzennego obszarów wiejskich i stref podmiejskich, Acta Scientiarum Polonorum. Administratio Locorum, 11(3), 5-15.
• Beim M., 2009, Modelowanie procesu suburbanizacji w aglomeracji poznańskiej, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Berry M., Jackson J., Johnson L., Kerkin K., Winter I., 1995, The Social Production of Outer Suburbia: A Study of Melbourne's Northern and North-Western Fringe, AHRF Project No. 196, Australian Housing and Urban Research Institute, Melbourne.
• Burgess E.W., 2008, The Growth of the City: An Introduction to a Research Project, [w:] J.M. Marzluff i in. (red.), Urban Ecology, Springer, Boston, 71-78. https://doi.org/10.1007/978-0-387-73412-5_5.
• Ford T., 1999, Understanding population growth in the peri-urban region, International Journal of Population Geography, 5(4), 297-311. https://doi.org/10.1002/(sici)1099-1220(199907/08)5:4%3C297::aid-ijpg152%3E3.0.co;2-o.
• Gonda-Soroczyńska E., 2009, Przemiany strefy podmiejskiej Wrocławia w ostatnim dziesięcioleciu, Infrastruktura i ekologia terenów wiejskich, 4, 149-165.
• Guest A.M., 1984, The City, [w:] M. Micklin, H.M. Choldin (red.), Sociological Human Ecology, Routledge, Nowy Jork, 277-322. https://doi.org/10.4324/9780429306600-10.
• Heffner K., 2008, Funkcjonowanie miast małych w systemie osadniczym Polski w perspektywie 2033 r., [w:] K. Saganowski, M. Zagrzejewska-Fiedorowicz, P. Zuber (red.), Ekspertyzy do Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2008-2033, Tom I, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa, 281-333.
• Heffner K., 2009, Rola małych miast w rozwoju obszarów wiejskich - porównania europejskie, [w:] J. Poczobut (red.), Specyfika odnowy małych i średnich miast w Polsce, Stowarzyszenie Forum Rewitalizacji, Kraków, 59-74.
• Heffner K., 2016, Proces suburbanizacji a polityka miejska w Polsce, [w:] T. Marszał (red.), Miasto - region - gospodarka w badaniach geograficznych. W stulecie urodzin Profesora Ludwika Straszewicza, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 75-110. https://doi.org/10.18778/8088-005-4.05.
• Hwang S.S., Murdock S.H., 1998, Toward an Integrated Ecological-Sociological Theory of Suburbanization, [w:] M. Micklin, D.L. Poston (red.), Continuities in Sociological Human Ecology, Springer, Boston, 269-282. https://doi.org/10.1007/978-1-4757-9841-8_14.
• Jancz A., 2016, Suburbanizacja a sytuacja mieszkaniowa w aglomeracji poznańskiej, Świat Nieruchomości, 95, 53-60.
• Kajdanek K., 2012, Suburbanizacja po polsku, Zakład Wydawniczy "Nomos", Kraków.
• Kurek S., Gałka J., Wójtowicz M., 2014, Wpływ suburbanizacji na przemiany wybranych struktur demograficznych i powiązań funkcjonalno-przestrzennych w Krakowskim Obszarze Metropolitalnym, Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, Kraków.
• Lisowski A., Grochowski M., 2008, Procesy suburbanizacji. Uwarunkowania, formy i konsekwencje, [w:] K. Saganowski, M. Zagrzejewska-Fiedorowicz, P. Żuber (red.), Ekspertyzy do Koncepcji Zagospodarowania Przestrzennego Kraju (1), Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa, 217-280.
• Lisowski A., Mantey D., Wilk W., 2014, Lessons from Warsaw. The Lack of Coordinated Planning and Its Impacts on Urban Sprawl, [w:] K. Stanilov, L. Sýkora (red.), Confronting Suburbanization: Urban Decentralization in Postsocialist Central and Eastern Europe, Wiley Blackwell, Chichester, 225-255. https://doi.org/10.1002/9781118295861.ch8.
• Łodyga B., 2011, Demograficzne skutki suburbanizacji w Aglomeracji Poznańskiej, Studia Miejskie, 3, 113-137.
• Maciejuk M., 2011, Suburbanizacja miast średniej wielkości w Polsce na przykładzie Jeleniej Góry, Studia Miejskie, 3, 67-79.
• Maciejuk M., 2015, Suburbanizacja miast średniej wielkości w Polsce na przykładzie regionu jeleniogórskiego w latach 1995-2013, Studia Miejskie, 20, 141-153.
• Maleszka H., Kazak J., Szewrański S., 2016, Małe miasto a obszary wiejskie w strefie suburbialnej - studium przypadku gminy Oborniki Śląskie, Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 279, 25-36.
• Serafin P., 2016, Rozlewanie się miast na przykładzie Nowego Sącza w województwie małopolskim, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 443, 204-219. https://doi.org/10.15611/pn.2016.443.18.
• Stillwell J., Rees P., Boden P. (red.), 1992, Migration Processes and Patterns: Volume 2 - Population Redistribution in the United Kingdom, Belhaven Press, London.
• Śleszyński P., 2006, Demograficzny wymiar procesów suburbanizacji w Polsce po 1989 roku, [w:] S. Kozłowski (red.), Żywiołowe rozprzestrzenianie się miast. Narastający problem aglomeracji miejskich w Polsce (Studia nad zrównoważonym rozwojem, 2), Katedra Ochrony Środowiska KUL, Komitet "Człowiek i Środowisko" przy Prezydium PAN, Białystok-Lublin-Warszawa, 105-123.
• Śleszyński P., 2015, Obszar Metropolitalny Warszawy a rozwój Mazowsza. Wybrane wyniki badań prowadzonych w projekcie "Trendy Rozwojowe Mazowsza", Studia Regionalne i Lokalne, 61, 43-66.
• Śleszyński P., 2018, Migracje wewnętrzne, [w:] A. Potrykowska (red.), Sytuacja demograficzna Polski. Raport 2017-2018, Rządowa Rada Ludnościowa, Warszawa, 154-195.
• Tokajuk J., 2017, Delimitacja granic miasta i strefy podmiejskiej Białegostoku, Architecturae et Artibus, 9(2), 46-57.
• Wassmer R.W., 2008, Causes of Urban Sprawl in the United States: Auto Reliance as Compared to Natural Evolution, Flight from Blight, and Local Revenue Reliance, Journal of Policy Analysis and Management, 27(3), 536-555. https://doi.org/10.1002/pam.20355.
• Zbierska A., Zydroń A., Szczepański P., 2014, Proces suburbanizacji a warunki życia mieszkańców podpoznańskich i podwrocławskich gmin, Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania Uniwersytetu Szczecińskiego, 37(3), 303-313.

Identyfikatory

DOI

10.51733/udi.2021.72.07