Godność jako wartość egzystencjalnie kreatywna; jej wymiary, miejsce wśród innych wartości oraz wpływ na poczucie sensu życia

• Autorzy: Teresa Borowska

Warianty tytułu

Dignity as a Value that is Existentially Creative; Its Dimensions, Its Location Among Other Values and Influence on the Feeling of the Sense of Life

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Analiza literatury pokazuje, że godność jest wartością, która bywa treściowo różnorodna. Większość autorów ujmuje ją w kontekście podmiotowego realizowania się człowieka. I tak, K. Jaspers (1983) w swej filozofii traktuje człowieka jako podmiot doświadczający, również w błądzeniu. Z kolei Maria Ossowska (1986) podkreśla, że człowiek godny to ten, który w sytuacjach zagrożenia umie bronić swojej tożsamości i indywidualności, nie poddając się manipulacji. Podobnie uważa J. Kozielecki, odróżniający godność osobistą od poczucia godności. Uznając pierwszą z nich za cechę charakteru, autor ten podkreśla, iż wyróżnia się ona tym, że człowiek w stosunkach interpersonalnych umie postępować zgodnie z własnymi przekonaniami, nie ulegając naciskom manipulacyjnym. Poczucie godności natomiast wiąże J. Kozielecki (1996) z samooceną człowieka. Zachowanie godne, wiążące się z obroną własnych norm i przekonań, wynika u człowieka głównie z prawdy o sobie. Podkreślają to zwłaszcza psychiatrzy i niektórzy psychologowie. Zdaniem A. Kępińskiego, obierając prawdę o sobie za podstawę swej godności, człowiek przestaje się bać, że inni go zniszczą. Człowiek nieskłócony z sobą nie musi, twierdzi A. Kępiński, "żyć w kryjówce". Chroni go właśnie prawda o sobie; znajomość siebie i rozumienie siebie pozwolą mu bronić własnej tożsamości, zwłaszcza w sytuacji, gdy jego podmiotowa realizacja staje się utrudniona (Kępiński, 1988). Znaczenie prawdy o sobie w analizie godności podkreśla także K. Obuchowski (1995), który powiada, że częstą przyczyną stosowanej przez ludzi projekcji, będącej przecież zaprzeczeniem godności, jest właśnie lęk przed spojrzeniem w siebie. Jeśli zatem przyjmiemy, że prawda, jako uporządkowana wiedza o sobie, pozwala człowiekowi przestać się bać i bronić własnej autonomii i tożsamości, to godność uznać trzeba za wartość egzystencjalnie kreatywną (fragment tekstu)

EN

The article discusses one of the essential existential values i.e. the dignity. The Author does not limit herself only to its theoretical aspect referring to the approach and understanding of dignity in psychology, philosophy or psychiatry, but on the basis of her own empirical research she shows how this value functions and how connotative meaning is attributed to it in various youth groups in Poland and Sweden(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Ludzie młodzi; Godność człowieka; Edukacja

EN

Young people; Human dignity; Education

• Czasopismo: Chowanna
• Rocznik: 2008
• Tom: 1(30)
• Strony: 27--36

Twórcy

autor

Teresa Borowska

Bibliografia

• Borowska T, 1998: Pedagogia ograniczeń ludzkiej egzystencji. Warszawa.
• Jaspers K., 1983: Co to jest transcendencja? "W drodze", nr 2.
• Kępiński A., 1988: Psychopatie. Kraków.
• Kozielecki J., 1996: Człowiek zwielokrotniony. Warszawa.
• Obuchowski K., 1995: Przez galaktykę potrzeb. Psychologia dążeń ludzkich. Poznań. Ossowska M., 1986: Ethos rycerski i jego odmiany. Warszawa.
• Popielski K., 1994: Noetyczny wymiar osobowości. Psychologiczna analiza poczucia sensu życia. Lublin