Wpływ statusu stolicy wojewódzkiej na rozwój miast - przypadek reform w latach 1975 i 1999 w Polsce

• Autorzy: Anna Kurniewicz , Paweł Swianiewicz , Julita Łukomska

Warianty tytułu

The Impact of Regional Capital Status on Development of Cities: The Case of the 1975 and 1999 Reforms in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Niektóre teorie rozwoju regionalnego (np. nowa geografia ekonomiczna) sugerują istnienie pozytywnego związku między statusem stołecznym miasta a dynamiką jego rozwoju gospodarczego i ludnościowego. Wśród czynników wyjaśniających tę relację wymienia się dostępność dóbr stołecznych, a także popyt generowany przez instytucje publiczne. Większość studiów empirycznych w literaturze międzynarodowej koncentruje się jednak na stolicach państw oraz podmiotów federacji. Na podstawie danych empirycznych i analizy dotychczasowej literatury artykuł porównuje wpływ reform przeprowadzonych w 1975 i 1999 r. na rozwój miast zyskujących lub tracących funkcję stolicy województwa w Polsce. Wskazuje na różnice we wpływie wywołanym przez obie reformy i stara się wyjaśnić czynniki decydujące o tych różnicach.(abstrakt oryginalny)

EN

Several theories of regional development (e.g. new economic geography) claim positive relationship between administrative status of capital cities and their economic and population growth. Availability of capital goods as well as direct and indirect demand generated by administrative institutions are among factors which accelerate development. However, most of empirical studies so far have concentrated either on national capitals or on federal states. In our article we conduct empirical tests comparing the impact of reforms implemented in 1975 and 1999 in Poland on the development of cities gaining or losing their regional capital functions. On the basis of those results the article indicates differences in impacts of both reforms and attempts to explain those differences. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Aglomeracje miejskie; Rozwój miasta; Miasto; Podział administracyjny

EN

Urban agglomerations; City development; City; Administrative division

• Czasopismo: Studia Regionalne i Lokalne
• Rocznik: 2023
• Numer: nr 1
• Strony: 23--42

Twórcy

autor

Anna Kurniewicz

autor

Paweł Swianiewicz

• Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu

autor

Julita Łukomska

• Uniwersytet Warszawski

Bibliografia

• Abadie, A., 2005, "Semiparametric difference-in-differences estimators", Review of Economic Studies, t. 72, nr 1, s. 1-19.
• Ades, A.F., Glaeser, E.L., 1995, "Trade and circus: Explaining urban giants", Quarterly Journal of Economics, t. 110, nr 1, s. 195-227.
• Albalate, D., Bel, G., Mazaira-Font, F.A., 2022, "Geography and regional economic growth: The high cost of deviating from nature", Journal of Regional Science, t. 62, nr 2, s. 360-388.
• Analiza sytuacji byłych miast wojewódzkich, 2000, ekspertyza na zlecenie Rady Ministrów, przyjęta w dniu 8 lutego 2000 r., Warszawa: Rządowe Centrum Studiów Strategicznych.
• Bagiński, E., 1988, "Fenomen nowych miast wojewódzkich w sieci osiedleńczej kraju", w: B. Jałowiecki, E. Kaltenberg-Kwiatkowska (red.), Procesy urbanizacji i przekształcenia miast w Polsce (s. 75-90), Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Bagiński, E., 2006, "Etapy rozwoju demograficznego byłych miast wojewódzkich w latach 1975-2003", w: J. Słodczyk, E. Szafranek (red.), Kierunki przekształceń struktury gospodarczej i społeczno-demograficznej miast (s. 415-426), Opole: Uniwersytet Opolski.
• Bai, Y., Jia, R., 2020, "The economic consequences of political hierarchy: Evidence from regime changes in China AD 1000-2000", NBER Working Paper, nr 26652.
• Bartoszewicz, M., Chruściel, M., Matura, B., Matyja, R., Mącarz, D., Pluta, M., Wołek, A., 2017, "Miasta Dolnego Śląska i Opolszczyzny po reformie administracji publicznej z 1998 r. Próba bilansu", w: A. Wołek (red.), W cieniu statusu. Miasta Dolnego Śląska i Opolszczyzny po reformie administracji publicznej (s. 26-177), Kraków: Ośrodek Myśli Politycznej.
• Becker, S.O., Heblich, S., Sturm, D.M., 2021, "The impact of public employment: Evidence from Bonn", Journal of Urban Economics, t. 122, 103291.
• Bluhm, R., Lessmann, C., Schaudt, P., 2021, "The political geography of cities", CESifo Working Paper, nr 9376, Munich: Center for Economic Studies and ifo Institute (CESifo).
• Bradley, S., 2000, "Mr Howard goes to Sydney - Is it goodbye Canberra?", The Age, 11 grudnia.
• Campbell, S., 2000, Cold War Metropolis: The Fall and Rebirth of Berlin as a World City, Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Caroll, G.R., Meyer, J.W., 1982, "Capital cities in the American urban system: The impact of state expansion", American Journal of Sociology, t. 88, nr 3, s. 565-578.
• Chistaller, W., 1933, Die zentralen Orte in Süddeutschland. Eine ökonomisch-geographische Untersuchung über die Gesetzmässigkeit der Verbreitung und Entwicklung der Siedlungen mit städtischen Funktionen, Jena: Gustav Fischer (tłum. fragm. P. Eberhard, w: W. Christaller, 1962, "Ośrodki centralne w południowych Niemczech", Przegląd Zagranicznej Literatury Geograficznej IGiPZ PAN, z. 1, s. 1-72).
• Churski, P., Perdał, R., Herodowicz, T., 2016, "Can a biggie get more? The role of regional centres in the process of absorption of European funds in Polish voivodeships", Europa XXI, t. 30, s. 59-76.
• Cochrane, A., 2006, "Making up meanings in a capital city power, memory and monuments in Berlin", European Urban and Regional Studies, t. 13, nr 1, s. 5-24.
• Dahis, R., Szerman, Ch., 2021, "Development via administrative redistricting: Evidence from Brazil", SSRN, https://ssrn.com/abstract=3125757 (dostęp: 22.03.2022).
• Dascher, K., 2000, "Are politics and geography related? Evidence from a cross-section of capital cities", Public Choice, t. 105, nr 3-4, s. 373-392.
• Dascher, K., 2004, "County capital cities, county public finance and county economic geography", Economics of Governance, t. 5, s. 213-233.
• Domański, R., 2006, Gospodarka przestrzenna: podstawy teoretyczne, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Dziemianowicz, W., 2000a, "Warszawskie przedsiębiorstwa w procesie globalizacji", w: A. Kukliński, J. Kołodziejski, T. Markowski, W. Dziemianowicz (red.), Globalizacja polskich metropolii (s. 282-311), Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rewasz.
• Dziemianowicz, W., 2000b, Byłe stolice województw w rok po reformie, ekspertyza przygotowana na zlecenie Polskiej Agencji Rozwoju Regionalnego, Warszawa.
• Frick, S.A., Rodríguez-Pose, A., 2018, "Big or small cities? On city size and economic growth", Growth and Change, t. 49, nr 3, s. 4-32.
• Gennaioli, N., La Porta, R., Lopez-de-Silanes, F., Schleifer, A., 2013, "Human capital and regional development", The Quarterly Journal of Economics, t. 128, nr 1, s. 105-164.
• Gordon, D., 2006, Planning Twentieth Century Capital Cities, London-New York: Routledge.
• Gorzelak, G., 1979, "Dobór zmiennych w statystycznej analizie porównawczej - metody (I)", Wiadomości Statystyczne, nr 3, s. 17-21.
• Gorzelak, G., 1995, Transformacja systemowa a restrukturyzacja regionalna, Warszawa: Jan Jacek Swianiewicz.
• Gorzelak, G., Smętkowski M., 2019, "Rozwój regionalny, polityka regionalna", raport Forum Obywatelskiego Rozwoju, https://for.org.pl/pl/publikacje/raporty-for/raport-for-rozwoj-regionalny-polityka-regionalna (dostęp: 25.01.2019).
• Hall, C.M., 2002, "Tourism in capital cities", Tourism: An International Interdisciplinary Journal, t. 50, nr 3, s. 235-248.
• Heider, B., Rosenfeld, M.T.W., Kauffmann, A., 2018, "Does administrative status matter for urban growth? Evidence from present and former county capitals in East Germany", Growth and Change, t. 49, nr 1, s. 33-54.
• Hellwig, Z., 1968, "Zastosowanie metody taksonomicznej do typologicznego podziału kajów ze względu na poziom ich rozwoju oraz zasoby i strukturę wykwalifikowanych kadr", Przegląd Statystyczny, nr 4, s. 307-327.
• Jacobs, J., 1984, Cities and the Wealth of Nations: Principles of Economic Life, New York: Random House.
• Jałowiecki, B., 1983, "Ocena stanu systemu osadniczego w kraju", w: Diagnoza stanu gospodarki przestrzennej Polski, "Biuletyn KPZK PAN", z. 123.
• Kaczmarek, T., 1996, Rola funkcji administracyjnych w rozwoju średnich miast Wielkopolski, Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
• Kayode, J.S., Atobatele, R.E., 2019, "Change in administrative status, urban growth, and land use/cover in medium-sized African city", Human Geographies - Journal of Studies and Research in Human Geography, t. 13, nr 1, s. 5-22.
• Kim, S., Law, M.T., 2016, "Political centralization, federalism and urban development: Evidence from U.S. and Canadian capital cities", Social Science History, t. 40, nr 1, s. 121-146.
• Kisiała, W., 2017, "Wpływ utraty statusu ośrodka wojewódzkiego na rozwój miast", Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 477, s. 117-126.
• Komorowski, J.W., 2012, "Miasta wojewódzkie a miasta postwojewódzkie w Polsce - zróżnicowanie i zmiany poziomu gospodarczego w pierwszej dekadzie XXI wieku", Studia Miejskie, nr 8, s. 9-24.
• Krippner, J., 1993, Folgen des Verlusts von verordneter Zentralitat in kleineren Versorgungsorten des landlichen Raums - eine Bilanz der Kreisgebietsreformen am Beispiel Franken, Bamberg: Bamberger Geographische Schriften, Sonderfolge, 4.
• Kropiwnicki, J., 2001, List Jerzego Kropiwnickiego do Alicji Grześkowiak (Marszałek Senatu RP) z dnia 7 marca 2001 r., http://ww2.senat.pl/k4/dok/sten/oswiad/Kruszews/7403oa.htm, dostęp: 11.10.2016.
• Krugman, P., 1996, "Urban concentration: The role of increasing returns and transport costs", International Regional Science Review, t. 19, nr 1-2, s. 5-30.
• Krysiński, D., 2013, "Wszystko, co złe, to reforma. O utracie statusu miasta wojewódzkiego w dyskursie kaliszan", Przegląd Socjologiczny, nr 4, s. 25-42.
• Krysiński, D., 2014, "Status wojewódzki miasta jako determinanta rozwoju społeczno-gospodarczego. Analiza na przykładzie polskich miast", w: A. Przybyłka (red.), Polityka gospodarcza i społeczna - wybrane zagadnienia, Kraków: Wydawnictwo AT.
• Kurniewicz, A., Swianiewicz, P., 2016, "Ból fantomowy czy realna strata? Wpływ utraty statusu stolicy województwa na rozwój gospodarczy i miejsce w hierarchii systemu osadniczego", Prace i Studia Geograficzne, t. 61, nr 2, s. 25-50.
• Lea, L.J.C., 2005, "Urban administrative restructuring, changing scale relations and local government development in China", Political Geography, t. 24, nr 4, s. 277-297.
• Łukomska J., 2011, "Byłe stolice województw 10 lat po reformie", w: W. Dziemianowicz, J. Szlachta, K. Szmigiel-Rawska (red.), Subregionalne bieguny wzrostu (s. 59-70), Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych.
• Meyer, B., 1995, "Natural and quasi-natural experiments in economics", Journal of Business and Economic Statistics, t. 13, nr 2, s. 151-162.
• Migała-Warchoł, A., Sobolewski, M., 2015, "Analiza poziomu życia w miastach na prawach powiatu w latach 2003-2012", Humanities and Social Sciences, t. 22, nr 3, s. 57-68.
• Myck, M., Najsztub, M., 2020, "Implications of the Polish 1999 administrative reform for regional socioeconomic development", Economics of Transition and Institutional Change, t. 28, nr 4, s. 559-579.
• Nowacka, E.J., 1997, Samorząd terytorialny w administracji publicznej, Warszawa: Wydawnictwa Prawnicze PWN.
• Pearce, D., 2007, "Capital city tourism: Perspectives from Wellington", Journal of Travel and Tourism Marketing, t. 22, nr 3-4, s. 7-20.
• Polèse, M., 2015, "The resilient city: On the determinants of successful urban economies", w: R. Paddison, T. Hutton (red.), Cities and Economic Change. Restructuring and Dislocation in the Global Metropolis (s. 145-162), London: SAGE Publications.
• Polèse, M., Denis-Jacob, J., 2010, "Changes at the top: A cross-country examination over the 20th century of the rise (and fall) in rank of the top cities in national urban hierarchies", Urban Studies, t. 47, nr 9, s. 1843-1860.
• Potocki, J., Babczuk A., 2016, "Wybrane aspekty marginalizacji dawnych miast wojewódzkich", http://docplayer.pl/16695259-Wybrane-aspekty-marginalizacji-dawnych-miast-wojewodzkich.html (dostęp: 12.11.2020).
• Prawelska-Skrzypek, G., 1992, "Zmiany przynależności administracyjnej i rangi miast w opinii ich mieszkańców", Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica, nr 17, s. 215-221.
• Problematyka podziału terytorialnego kraju, 1974, "Biuletyn KPZK PAN", z. 83.
• Przybyła, K., Kachniarz, M., Hełdak, M., 2018, "The impact of administrative reform on labour market transformations in large Polish cities", Sustainability, t. 10, nr 8, s. 1-15.
• Przybyła, K., Kachniarz, M., Kulczyk-Dynowska, A., Ramsey, D., 2019, "The impact of changes in administrative status on the tourist functions of cities: A case study from Poland", Economic Research - Ekonomska Istraživanja, t. 32, nr 1, s. 578-603.
• Reichart, T., 1993, Städte ohne Wettbewerb, Bern: Haupt.
• "Rocznik Statystyczny", 1993, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
• "Rocznik Statystyczny Miast", 1980, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
• Schlüter, T., 2014, "The spatial dimension of labour markets: An investigation of economic inequalities and a local employment shock", praca doktorska, The London School of Economics and Political Science.
• Slack, E., Chattopadhyay, R., 2009, "Comparative conclusions", w: E. Slack, R. Chattopadhyay (red.), Finance and Governance of Capital Cities in Federal Systems (s. 292-327), Montreal: McGill-Queen's University Press.
• Sokołowski, D., 2006, Funkcje centralne i hierarchia funkcjonalna miast w Polsce, Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Sokołowski, D., 2011, "Centralność większych miast Polski. Rola czynnika administracyjnego i globalizacji", w: B. Namyślak (red.), Przekształcenia regionalnych struktur funkcjonalno-przestrzennych (s. 11-32), Wrocław: Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Sombart, W., 1928, Der moderne Kapitalismus. Historisch-systematische Darstellung des gesamteuropäischen Wirtschaftslebens von seinen Anfängen bis zur Gegenwart, München: Duncker & Humblot.
• Springer, F., 2016, Miasto Archipelag. Polska mniejszych miast, Kraków: Wydawnictwo Karakter.
• Swianiewicz, P., Krukowska, J., Lackowska, M., Mielczarek, A., 2010, Nie-strategiczne zarządzanie rozwojem? Mechanizmy zarządzania środkami ZPORR na poziomie regionalnym a skuteczność realizacji celów rozwojowych, Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.
• Szmytkie, R., 2006, "Sytuacja społeczno-ekonomiczna byłych miast wojewódzkich", w: J. Słodczyk, E. Szafranek (red.), Kierunki przekształceń struktury gospodarczej i społeczno-demograficznej miast (s. 99-110), Opole: Uniwersytet Opolski.
• Szukalski, P., 2018, "Rozwój demograficzny dawnych i obecnych stolic województw", Demografia i Gerontologia Społeczna - Biuletyn Informacyjny, nr 7.
• Szymańska, W., 2014, "Funkcja administracyjna miasta i jej związek z rynkiem pracy (przykład miast Pomorza)", w: W. Szymańska (red.), Elementy rozwoju społecznego regionów nadmorskich (s. 25-45), Gdańsk-Pelplin: Uniwersytet Gdański, Katedra Geografii Rozwoju Regionalnego - Wydawnictwo "Bernardinum".
• Szymańska, W., 2015, "The role of the administrative functions in the development of the city in Poland (by example of degraded towns)", w: W. Szymańska (red.), Regional Development and Public Administration in the Context of General Tendencies of XXI Century, Słupsk-Kharkiw: Publishing House "ADNDU".
• Szymańska, W., 2017, "Czynniki zmian ludnościowych i ich związek z utratą funkcji administracyjnej w byłych miastach wojewódzkich na Pomorzu", w: R. Anisiewicz, M. Połoma, M. Tarkowski (red.), Rozwój regionalny i lokalny w perspektywie geograficznej (s. 150-170), Gdańsk-Pelplin: Uniwersytet Gdański, Katedra Geografii Rozwoju Regionalnego - Wydawnictwo "Bernardinum".
• Szymańska, W., Michalski, T., 2019, "Population changes in former voivodeship cities in Poland in the context of suburbanization processes and loss of the administrative function", Environmental and Socio-economic Studies, t. 7, nr 3, s. 66-78.
• Śleszyński, P., 2005, "Różnice liczby ludności ujawnione w Narodowym Spisie Powszechnym 2002", Przegląd Geograficzny, nr 77(2), s. 193-212.
• Tarkowski, J., 1983, "Władze terenowe po reformie", w: J.J. Wiatr (red.), Władza lokalna u progu kryzysu. Studium dwu województw (s. 23-76), Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
• Turner, S.C., Turner, R.N., 2011, "Capital cities: A special case in urban development", The Annals of Regional Science, t. 46, nr 1, s. 19-35.
• Vries de, M., Sobis, I., 2018, "Trust in local administration: A comparative study between capitals and non-capital cities in Europe", NISPAcee Journal of Public Administration and Policy, t. 11, nr 1, s. 209-228.
• Walkiewicz, D., 2006, Przemiany struktury funkcjonalnej miast wojewódzkich w latach 1975-1995, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Wilk, W., 2004, "The effect of changes in administrative division on the economic position of the largest cities in Poland", Miscelanea Geographica, t. 11, s. 241-247.
• Zaborowski, Ł., 2013, Podział kraju na województwa. Próba obiektywizacji, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Zagożdżon, A., 1983, "Rola procesów industrializacji i urbanizacji w bieżącym i perspektywicznym funkcjonowaniu gospodarki przestrzennej", w: Diagnoza stanu gospodarki przestrzennej Polski, "Biuletyn KPZK PAN", z. 123.
• Zmiany administracyjne miast 1946-1984, 1985, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.

Identyfikatory

DOI

10.7366/1509499519102