Social Roles of Grandparents in an Ageing, Modern Society

• Autorzy: Dorota Szaban , Beata Trzop

Warianty tytułu

Społeczne role babć i dziadków w starzejącym się współczesnym społeczeństwie

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

RESEARCH OBJECTIVE: The authors' aim is to create an original typology of the social roles of grandparents in modern society. The reflection is set in the context of demographic changes related to ageing processes and theories of life cycles. THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The main thesis is that despite the significant sociocultural changes occurring in the context of the intensifying aging processes of societies, it is possible to indicate the multiplicity of roles played by grandparents. The article is based on two research projects conducted among women aged 5064 and men aged 5569 living in the Lubuskie Voivodeship. The data used has a qualitative character, and the empirical basis is 110 written biographical stories. THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The background of the study is data from public statistics that illustrate the deepening ageing processes of the region's population. Unfavourable demographic processes are intertwined with sociocultural changes related to the change of gender roles, professional activity, and free time. This element is related to the concept of life phases. An extensive theoretical introduction precedes the analysis of the results of research on the typology of the social roles of women and men as grandparents. RESEARCH RESULTS: An original typology of the roles of grandparents in the modern world was proposed. The mechanisms related to the roles focus mainly on meeting the needs of the family in the first place. We can draw an axis of traditional vs. modern, which leaves room for some other indirect possibilities (e.g. space for female selfrealization). However, it depends on the sociocul tural factors and scripts implemented at earlier stages of family life. CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: There is no uniform and coherent grandfathering pattern, and there is a clear difference between the sexes on the axis of involve ment in caring functions. It is important to follow the changes in the proposed models.(original abstract)

CEL NAUKOWY: Celem pracy jest stworzenie oryginalnej typologii ról społecznych babć i dziadków we współczesnym społeczeństwie. Rozważania osadzone są w kontekście zmian demograficznych związanych z procesami starzenia się społeczeństw i teorii faz życia. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Główna teza rozważań jest taka, że pomimo znaczących zmian społecznokulturowych zachodzących w kontekście nasilających się procesów starzenia się społeczeństw, można wskazać wielość ról społecznych odgrywanych przez dziadków. Artykuł powstał na podstawie dwóch projektów badawczych przeprowadzonych wśród kobiet w wieku 5064 lat i mężczyzn w wieku 5569 lat mieszkających w województwie lubuskim. Wykorzystane dane mają charakter jakościowy, a podstawą empiryczną jest 110 spisanych opowiadań biograficznych. PROCES WYWODU: Tłem rozważań są dane statystyki publicznej, które obrazują pogłębiające się procesy starzenia się ludności regionu. Niekorzystne procesy demograficzne przeplatają się ze zmianami społecznokulturowymi związanymi ze zmianą ról płciowych, aktywnością zawodową i czasem wolnym. Ten element jest związany z koncepcją faz życia. Analizę wyników badań nad typologią ról społecznych kobiet i mężczyzn jako dziadków poprzedza obszerne wprowadzenie teoretyczne. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Zaproponowano oryginalną typologię ról społecznych dziadków i babć we współczesnym świecie. Mechanizmy związane z rolami skupiają się przede wszystkim na zaspokajaniu potrzeb rodziny. Możemy nakreślić oś tradycyjność vs. nowoczesność, co pozostawia miejsce na inne pośrednie możliwości (np. przestrzeń dla kobiecej samorealizacji). Zależy to jednak od czynników społeczno-kulturowych i scenariuszy realizowanych na wcześniejszych etapach życia rodziny. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Chociaż można wskazać wielość wzorów roli babci, nie ma jednolitego i spójnego wzorca dziadka. Można także wskazać wyraźną różnicę między płciami na osi zaangażowania w funkcje opiekuńcze. Warto śledzić zmiany zachodzące w proponowanych modelach w czasie.(abstrakt oryginalny)

Słowa kluczowe

EN

Psychology; Family; Social roles; Ageing of the population

PL

Psychologia; Rodzina; Role społeczne; Starzenie się społeczeństw

• Czasopismo: Horyzonty Wychowania
• Rocznik: 2021
• Tom: 20
• Numer: nr 55 Codzienność w dobie pandemii
• Strony: 135--146

Twórcy

autor

Dorota Szaban

• Uniwersytet Zielonogórski

autor

Beata Trzop

• Uniwersytet Zielonogórski

Bibliografia

• Boyd, D. & Bee, H. (2008). Psychologia rozwoju człowieka (J. Gilewicz & A. Wojciechowski, Trans.). Wydawnictwo Zysk i Ska.
• Brzezińska, A. & Trempała, J. (2000). Wprowadzenie do psychologii rozwoju. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Erikson, E. (2004). Tożsamość a cykl życia (M. Żywicki, Trans.). Wydawnictwo Zysk i Ska.
• GUS. (2014). Gospodarstwa domowe i rodziny. Narodowy Spis Powszechny 2011. Główny Urząd Statystyczny.
• GUS. (2019). Sytuacja demograficzna województwa lubuskiego w 2018 r. Główny Urząd Statystyczny.
• Kempińska, U. (2015). The role of seniors in the family. Pedagogika Społeczna, 4(58), 8196.
• Levinson, D.J. & Levinson, M. (1996). The seasons of women's life. Knopf.
• Okólski, M., 2004, Demografia. Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Okólski, M. & Fihel, A. (2012). Demografia. Współczesne zjawiska i teorie. Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Oleś, P. (2012). Psychologia człowieka dorosłego. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• SzaturJaworska B. (2012), Sytuacja rodzinna i więzi rodzinne osób starych i osób na przedpolu starości. In M. Mossakowska, A. Więcek & P. Błędowski (Eds.), Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne starzenia się ludzi w Polsce (pp. 419448). Termedia Wydawnictwa Medyczne.
• Titkow, A. (2007). Tożsamość polskich kobiet. Ciągłość, zmiana, konteksty. Wydawnictwo IFiS PAN.
• Trzop, B. (2013). Dojrzałe, spełnione, niezależne...? Kobiety 50+ w socjologicznym zwierciadle. Dom Wydawniczy Elipsa.
• Trzop, B. (2016). W poszukiwaniu dojrzałej tożsamości: kim są kobiety i mężczyźni 50+ we współczesnym społeczeństwie polskim? Rocznik Lubuski, 42(1), 261277.
• Trzop, B., Umiastowska, D. & Wachowiak, A. (2017). Światy kobiet. Nowe spojrzenie na narracje i doświadczenia polskich kobiet. Wydawnictwo Texter.
• Tyszkowa, M. (1991). Społeczne role dziadków i babć w rodzinie. Problemy Rodziny, 175(1), 1120.
• Vasta R., Haith M.M. & Miller S.A. (2004). Psychologia dziecka (M. Babiuch, Trans, 3rd ed.). Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.

Identyfikatory

DOI

10.35765/hw.2066