Analiza polityk przestrzennych jednostek samorządu terytorialnego na granicy jednobiegunowych ośrodków metropolitarnych charakteryzujących się skrajnymi wartościami zjawiska suburbanizacji

• Autorzy: Mateusz Kulig , Piotr Ogórek

Warianty tytułu

Analysis of Spatial Policies of Local Government Units on the Border of Unipolar Metropolitan Centers Characterized by Extreme Values of the Suburbanization Phenomenon

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule przedstawiono wyniki analiz polityk przestrzennych prowadzonych w buforze 500 m od granicy administracyjnej miast wojewódzkich charakteryzujących się skrajnymi wartościami zjawiska suburbanizacji. Za wskaźnik obrazujący wielkość suburbanizacji przyjęto średnią liczbę oddanych mieszkań w gminie w przeliczeniu na 1000 mieszkańców w bezpośrednim otoczeniu miast wojewódzkich stanowiących jednobiegunowe rdzenie miejskich obszarów funkcjonalnych. Analiza funkcji terenów przyjętych w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego poszczególnych miast wojewódzkich oraz gmin sąsiednich pozwoliła na wskazanie różnic w miejscu styku polityk przestrzennych tych samorządów. W każdym z analizowanych przypadków strefa podmiejska, niezależnie od wskaźnika suburbanizacji, charakteryzuje się bardziej zróżnicowanymi możliwościami zainwestowania w porównaniu do analizowanych buforów miast centralnych. Natomiast dodatkowa analiza zagospodarowania przestrzennego z uwzględnieniem faktycznego zainwestowania oraz obszaru uzupełnienia zabudowy (fakultatywne narzędzie obecnie wprowadzanej zmiany ustawy o planowaniu) wykazała, iż w każdym przypadku tereny przeznaczone do zainwestowania w studiach stanowią znaczne rezerwy w stosunku do terenów aktualnie zajętych pod zabudowę i potencjalnie wskazanych w planach ogólnych.(abstrakt oryginalny)

EN

The article presents the results of analyses of spatial policies conducted in a buffer 500 m from the administrative border of provincial cities characterized by extreme values of the suburbanization phenomenon. The average number of completed apartments in the commune per 1,000 inhabitants in the immediate vicinity of voivodeship cities constituting the unipolar cores of urban functional areas was adopted as an indicator illustrating the size of suburbanization. The analysis of the functions of the areas adopted in the studies of land conditions and directions of individual provincial cities and neighbouring communes allowed for the identification of differences in the meeting point of the spatial policies of these local governments. In each of the analysed cases, the suburban zone, regardless of the suburbanization index, is characterized by more diverse investment opportunities compared to the analysed buffers of central cities. However, an additional analysis of spatial development, taking into account the actual investment and the area of supplementary development (an optional tool of the currently introduced amendment to the Planning Act), showed that in each case the areas intended for investment in studies constitute significant reserves in relation to the areas currently occupied for development and potentially indicated in the general plans.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Polityka przestrzenna; Samorząd terytorialny; Suburbanizacja; Mieszkania; Zagospodarowanie przestrzenne; Gmina; Miasto

EN

Spatial policy; Local government; Suburbanization; Dwellings; Spatial development; District; City

• Czasopismo: Problemy Rozwoju Miast
• Rocznik: 2023
• Tom: 74
• Strony: 24--35

Twórcy

autor

Mateusz Kulig

• Instytut Rozwoju Miast i Regionów Zespół Planowania Przestrzennego i Komunikacji

autor

Piotr Ogórek

• Instytut Rozwoju Miast i Regionów Zespół Planowania Przestrzennego i Komunikacji

Bibliografia

• Becla A., Czaja S., 2015, Quasi-urbanizacja obszarów wiejskich (na przykładzie Dolnego Śląska), Studia Miejskie, 20, 101 - 119.
• Dawid W., 2020, Potencjalne koszty suburbanizacji. Zarys problematyki oraz praktyka badawcza, Urban Development Issues, 66, 35 - 43.
• Degórski M., 2023, Suburbanizacja a środowisko - kontekst dobrostanu człowieka, [w:] M. Grochowski (red.), Suburbanizacja. Człowiek - zmiana - przestrzeń, materiały z III Kongresu Demograficznego. Część 15, Rządowa Rada Ludnościowa. Warszawa.
• Dubicki P., Kułyk P., 2018, Proces integracji miasta z gminą wiejską. Przykład Zielonej Góry, Studia Miejskie, 32, 113 - 124.
• Dylewski R., 2006, Problemy rozprzestrzeniania się miast w świetle doświadczeń krajów Unii Europejskiej i Stanów Zjednoczonych, [w:] S. Kozłowski (red.), Żywiołowe rozprzestrzenianie się miast. Studia nad zrównoważonym rozwojem, Człowiek i Środowisko, PAN, Białystok - Lublin - Warszawa.
• Harańczyk A., 2015, Procesy suburbanizacji w krakowskim obszarze funkcjonalnym, Studia Miejskie, 18, 85 - 102.
• Harasimowicz A., 2018, Suburbanizacja a rola obszarów otaczających miasto - ujęcie teoretyczne, Studia Miejskie, 29, 115 - 130.
• Heffner K., 2011, Semiurbanizacja a suburbanizacja. Ewolucja procesów w aglomeracji opolskiej, Studia Miejskie, 3, 17 - 33.
• Jancz A., 2016, Suburbanizacja jako proces rozwoju podwrocławskich gmin, Biuletyn Stowarzyszenia Rzeczoznawców Majątkowych Województwa Wielkopolskiego, 2(46), 20 - 25.
• Kajdanek K., 2011a, W poszukiwaniu nowej roli? Sołtysi urbanizujących się wsi podmiejskich Wrocławia, Wieś i Rolnictwo, 1(150), 87 - 105.
• Kajdanek K., 2011b, Pomiędzy miastem a wsią. Suburbanizacja na przykładzie osiedli podmiejskich Wrocławia, Wydawnictwo NOMOS, Kraków.
• Kowalewski A., Mordasewicz J., Osiatyński J., Regulski J., Stępień J., Śleszyński P., 2013, Raport o ekonomicznych stratach i społecznych kosztach niekontrolowanej urbanizacji w Polsce, Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa.
• Markowski T., 2023, Skutki chaosu przestrzennego i rozlewania się urbanizacji dla rozwoju Polski - strategiczne kierunki koniecznych reform systemu prawno-instytucjonalnego dla gospodarowania przestrzenią, [w:] M. Grochowski (red.), Suburbanizacja. Człowiek - zmiana - przestrzeń, materiały z III Kongresu Demograficznego. Część 15, Rządowa Rada Ludnościowa, Warszawa.
• Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, 2022, Krajowa Polityka Miejska 2030, dokument przyjęty uchwałą Rady Ministrów w dniu 14 czerwca 2022r., Warszawa.
• Nowak K., 2021, Krajowy i lokalny wymiar polityki mieszkaniowej, Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Gdańskiego, Warszawa - Kraków - Gdańsk.
• Ogórek P., Kulig M., 2020, Analiza polityk przestrzennych jednostek samorządu terytorialnego w granicy ośrodka metropolitalnego na przykładzie Krakowa, Urban Development Issues, 67, 97 - 106.
• Palak M., 2016, Nowe oblicza przedmieść. Socjologiczne studium suburbanizacji w Polsce na przykładzie Rzeszowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów.
• Piech K., Zielonka A., 2022, Kształtowanie przestrzeni - porównanie modelowych granic morfologicznych z granicami administracyjnymi w dużych miastach Polski, Badania Obserwatorium Polityki Miejskiej, Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Warszawa - Kraków.
• Stelmaszewska N., 2020, Konsekwencje suburbanizacji dla miast i stref podmiejskich w świetle literatury krajowej i zagranicznej, Urban Development Issues, 66, 25 - 34.
• Sykała Ł., Dawid M., Dawid W., Koj J., Kudłacz K., Mróz M., Stelmaszewska N., 2023, Procesy suburbanizacji w Polsce w świetle rozwoju budownictwa mieszkaniowego i niemieszkaniowego w strefach podmiejskich, Badania Obserwatorium Polityki Miejskiej, Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Warszawa - Kraków.
• Szczygielski K., 2011, Proces suburbanizacji w strefie podmiejskiej Opola, Studia Miejskie, 3, 35 - 54.
• Śleszyński P. (red.), 2012, Propozycje wskaźników do oceny i monitorowania zagospodarowania przestrzennego w gminach ze szczególnym uwzględnieniem zagadnienia ładu przestrzennego, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa.
• Śleszyński P., 2013, Delimitacja Miejskich Obszarów Funkcjonalnych stolic województw, Przegląd Geograficzny, 85, 2, 173 - 197.
• Śleszyński P., Nowak M.J., Legutko-Kobus P., Hołuj A., Lityński P., Jadach-Sepioło A., Blaszke M., 2021, Suburbanizacja w Polsce jako wyzwanie dla polityki rozwoju, Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, Warszawa.
• Żelechowski M., 2015, Możliwości wykorzystania statystycznych metod klasyfikacji danych w badaniach natężenia suburbanizacji, Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 29, 139 - 149.
• Akty prawne: Ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2023, poz. 1688). Dostępne na: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20230001688 [data dostępu: 09.11.2023].
• Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. 2023, poz. 977 z późn. zm.). Dostępne na: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20030800717 [data dostępu: 13.11.2023].
• Źródła internetowe i bazy danych: Baza Danych Obiektów Topograficznych (BDOT10k). Dostępne na: https://www.geoportal.gov.pl/ [data dostępu: 24.10.2023].
• Projekt rozporządzenia Ministra Rozwoju i Technologii w sprawie sposobu wyznaczania granic obszaru uzupełnienia zabudowy w planie ogólnym gminy. Dostępne na: https://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/0/E04A41DBCDB-2D35EC125897C002F4A3B/$File/3097.pdf [data dostępu: 09.11.2023].
• Uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw. Dostępne na: https://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/0/E04A41DBCDB2D35EC125897C002F4A3B/$File/3097.pdf [data dostępu: 09.11.2023].

Identyfikatory

DOI

10.51733/udi.2023.74.03