System ochrony mniejszości narodowych i wyznaniowych w powersalskiej Europie Środkowej jako instrument modernizacji prawno-politycznej

• Autorzy: Paweł A. Leszczyński

Warianty tytułu

The System of Protection of National and Religious Minorities in Post-Versailles Central Europe as An Instrument of Legal and Political Modernization

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem badawczym w niniejszym artykule jest odniesienie się do kwestii, czy - a jeżeli tak, to na ile - stworzony po I wojnie światowej system ochrony mniejszości narodowych (wyznaniowych) - obejmujący tylko niektóre państwa członkowskie Ligi Narodów - był instrumentem modernizacji zobowiązanych do tej ochrony państw. Modernizacji w znaczeniu prawnym, w odniesieniu do rozwiązań prawnych gwarantujących prawa mniejszości, oraz w znaczeniu politycznym - czy służył on pokojowej koegzystencji różnych grup narodowościowych i wyznaniowych w ramach tych państw, czy zapobiegł tendencjom separatystycznym przejawianym przez niektóre z mniejszości i czy rozwiązania prawne znalazły odzwierciedlenie w praktyce politycznej. W artykule odwołano się do analizy przedmiotowej literatury naukowej oraz analizy tzw. małego traktatu wersalskiego z 1919 r., jak również prawno-porównawczego badania innych aktów prawnych. Terytorialny zakres badań obejmuje: Polskę, Czechosłowację, Austrię i Węgry. Zakres temporalny badań obejmuje lata 1918-1939. Osiągnięty rezultat badań nie pozwala na udzielenie jednoznacznie twierdzącej odpowiedzi na pytanie o to, czy powersalski system ochrony praw mniejszości narodowych i wyznaniowych przysłużył się modernizacji prawo-politycznej w opisywanych państwach.(abstrakt oryginalny)

Słowa kluczowe

PL

Modernizacja; Mniejszości narodowe; Okres międzywojenny

EN

Modernization; Ethnic minority; Inter-war period

• Czasopismo: Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej
• Rocznik: 2023
• Tom: 21
• Numer: z. 3 Wielka modernizacja - Europa Środkowa od połowy XIX do końca lat trzydziestych XX wieku. Państwa i narody
• Strony: 215--234

Twórcy

autor

Paweł A. Leszczyński

• Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Jakuba Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim

Bibliografia

• Batowski H., Między dwiema wojnami 1919-1939, wyd. 2, Kraków 2001.
• Batowski H., Rozpad Austro-Węgier 1914-1918. (Sprawy narodowościowe i działania dyplomatyczne), wyd. 2, Kraków 1982.
• Bibó J., Eseje polityczne, tłum. J. Snopek, Kraków 2012.
• Czechowska K., Polska dyplomacja wobec "kwestii żydowskiej" w latach 1932-1939, Gdańsk - Warszawa 2023.
• Czechowska K., Kania K., The polish minority treaty and the polish idea of generalisation of minority protection commitments within the League of Nations, "Przegląd Zachodni" 2022, nr 2.
• Das Jahr 1919 in der Tschechoslowakei und in Ostmitteleuropa, München 1993.
• Dyktatury w Europie Środkowo-Wschodniej 1918-1939, red. J. Żarnowski, Wrocław 1973.
• Felczak W., Historia Węgier, wyd. 2, Wrocław 1983.
• Gąsior G., Polityka narodowościowa państwa na czechosłowackim Śląsku Cieszyńskim w latach 1920-1938, Warszawa 2020.
• Koźmiński M., Nacjonalizm, mniejszości narodowe a reżimy dyktatorskie w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 1918-1939, red. J. Żarnowski, Wrocław 1973.
• Kural V., Konflikt místo společenství? Češi a Němci v Československém státě 1918-1938, Praha 1993.
• Krzyżanowski L., Polsko-niemiecka konwencja górnośląska, tzw. genewska i jej obowiązywanie w latach 1922-1937. Wybrane problemy, [w:] Rok 1922 na Górnym Śląsku. Granice - administracja - społeczeństwo, red. S. Rosenbaum, M. Węcki, Katowice - Warszawa 2019.
• Lipscher L., Die Pariser Friedensgverhandlungen und der Midnerheitenschutz für die Juden in der Tschechoslowakei, [w:] Das Jahr 1919 in der Tschechoslowakei und in Ostmitteleuropa, München 1993.
• MacMillan M., Paryż 1919. Sześć miesięcy, które zmieniły świat: konferencja pokojowa w Paryżu w 1919 roku i próba zakończenia wojny, tłum. M. Młynarz, Oświęcim 2018.
• Michowicz W., Uwagi do referatu dla M. Koźmińskiego, [w:] Dyktatury w Europie Środkowo-Wschodniej 1918-1939, red. J. Żarnowski, Wrocław 1973.
• Niemcy wobec konfliktu narodowościowego na Górnym Śląsku po I wojnie światowej. Materiały z sesji naukowej pt. "Górny Śląsk celem rewizjonizmu niemieckiego 1918-1919 - pięćdziesiątą rocznicę wygaśnięcia konwencji genewskiej", red. A. Szefer, Poznań 1989.
• Połomski F., Konwencja Genewska z 1922 roku i jej wykonanie na obszarze Śląska Opolskiego, [w:] Niemcy wobec konfliktu narodowościowego na Górnym Śląsku po I wojnie światowej. Materiały z sesji naukowej pt. "Górny Śląsk celem rewizjonizmu niemieckiego 1918-1919 - pięćdziesiątą rocznicę wygaśnięcia konwencji genewskiej", red. A. Szefer, Poznań 1989.
• Rok 1922 na Górnym Śląsku. Granice - administracja - społeczeństwo, red. S. Rosenbaum, M. Węcki, Katowice - Warszawa 2019.
• Rola mniejszości niemieckiej w rozwoju stosunków politycznych w Europie 1918-1945, red. A. Czubiński, Poznań 1984.
• Rothbarth M., Imperialistyczne Niemcy a utworzenie Europejskiego Kongresu Mniejszości Narodowych, [w:] Rola mniejszości niemieckiej w rozwoju stosunków politycznych w Europie 1918-1945, red. A. Czubiński, Poznań 1984.
• Rudnicki S., Żydzi w parlamencie II Rzeczypospolitej, wyd. 2, Warszawa 2015.
• Sierpowski S., Liga Narodów w latach 1919-1926, Wrocław 2005.
• Sierpowski S., Mniejszości narodowe jako instrument polityki międzynarodowej 1919-1939, Poznań 1986.
• Sierpowski S., Źródła do historii powszechnej okresu międzywojennego, t. 1: 1917-1926, Poznań 1989.
• Śladkowski W., Stary tygrys: Georges Clemenceau, Łódź 1988.
• Turowski S., Kościół ewangelicko-unijny w Polsce 1920-1939, Bydgoszcz 1990.
• Wandycz P. S., Cena wolności. Historia Europy Środkowowschodniej od średniowiecza do współczesności, tłum. T. Wyrozumski, Kraków 2003.
• Wolff L., Woodrow Wilson i nowy kształt Europy Wschodniej, tłum. A. Żukowska - Maziarska, Warszawa 2022.
• Żyndul J., Państwo w państwie? Autonomia narodowo - kulturalna w Europie Środkowowschodniej w XX wieku, Warszawa 2000.

Identyfikatory

DOI

10.36874/RIESW.2023.3.11