Czynniki wyboru formy zatrudnienia w perspektywie osób samozatrudnionych ekonomicznie zależnych i pracowników etatowych w dobie niepewności na rynku pracy

• Autorzy: Agata Matuszewska-Kubicz

Warianty tytułu

Factors for Choosing a Form of Employment from the Perspective of the Dependent Self-Employed and Fulltime Employees in Times of Labor Market Uncertainty

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Wysoki poziom niepewności i ryzyka na skutek niestabilnej sytuacji gospodarczej i politycznej, pandemii COVID-19 czy zmian społecznych dotyka różnych grup interesariuszy na rynku pracy, w tym również samych pracowników. Brak poczucia pewności może także wpływać na wybory pracowników dotyczące tradycyjnych lub niestandardowych form współpracy z pracodawcą. W tym artykule przedstawiono specyfikę samozatrudnienia ekonomicznie zależnego - jednej ze specyficznych nietypowych form zatrudnienia - jako alternatywy dla tradycyjnej umowy o pracę. Zaprezentowano także wyniki badań własnych, których celem było poznanie czynników wpływających na wybór przez respondentów formy współpracy z pracodawcą - umowy o pracę lub samozatrudnienia. Badanie zostało zrealizowane metodą jakościową; przeprowadzono cztery zogniskowane wywiady grupowe (FGI), w sumie z 23 osobami - pracownikami etatowymi i samozatrudnionymi. Wyniki badań pokazały, iż najczęściej wymienianymi czynnikami wpływającymi na wybór formy zatrudnienia są okoliczności organizacyjne (warunki pracy) i psychologiczne (stabilność i bezpieczeństwo zatrudnienia, niezależność i samodzielność pracowników, relacje pomiędzy pracownikiem a pracodawcą). Co więcej, w warunkach niepewności i ryzyka na rynku pracy, wynikających z czynników zewnętrznych, pracownicy wybierają taką formę współpracy z pracodawcą, która odpowiada ich indywidualnym potrzebom i obecnej sytuacji zawodowej. (abstrakt oryginalny)

EN

High levels of uncertainty and risk resulting from the unstable economic and political situation, the COVID-19 pandemic, and social changes affect various stakeholder groups on the labor market, including employees. Lack of certainty can also affect employee choices regarding traditional or non-standard forms of cooperation with their employer. The article presents the specifics of economically dependent self-employment-one of the specific non-standard forms of employment-as an alternative to the traditional employment contract. Also presented are the results of own research. Its purpose was to discover the factors influencing respondents' choice of form of cooperation with the employer-employment contract or self-employment. The study was carried out using a qualitative method. Four focus group interviews (FGI) were conducted with a total of 23 respondents-fulltime and self-employed employees. The results show that the most frequently indicated factors influencing the choice of the form of employment are organizational (working conditions) and psychological (stability and security of employment, employee independence and self-reliance, and employee-employer relations). Moreover, under conditions of uncertainty and risk in the labor market resulting from external factors, employees choose such a form of cooperation with the employer that meets their individual needs and current professional situation. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Formy zatrudnienia; Samozatrudnienie; Umowa o pracę

EN

Employment forms; Self-employment; Employment contract

• Czasopismo: Zarządzanie Zasobami Ludzkimi
• Rocznik: 2024
• Tom: 156
• Numer: nr 1
• Strony: 61--78

Twórcy

autor

Agata Matuszewska-Kubicz

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• Ambroziak, Ł., Baszczak, Ł., Dębkowska, K., Kiełczewska, A., Kłosiewicz-Górecka, U., Łukasik, K., Miniszewski, M. (2022). Fikcyjne samozatrudnienie występuje najczęściej w IT i ochronie zdrowia. Tygodnik Gospodarczy PIE. Pobrano z: https://pie.net.pl/numer-3-2022-20-stycznia-2022/.
• Antal (2022). Aktywność specjalistów i menadżerów na rynku pracy. Pobrano z: https://antal.pl/wiedza/raport/aktywnosc-specjalistow-i-menedzerow-na-rynku-pracy- 12-edycja.
• Bąk, E. (2009). Nietypowe formy zatrudnienia na rynku pracy. Warszawa: C.H.Beck.
• Bąk-Grabowska, D. (2016). Zarządzanie zasobami ludzkimi w warunkach stosowania nie- standardowych form zatrudnienia. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.
• Bąk-Grabowska, D., Cierniak-Emerych, A., Florczyk, M., Zając, Cz. (2020). Elastyczne formy zatrudnienia i organizacji czasu pracy. Stan obecny i perspektywy. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.
• Böheim, R., Mühlberger, U. (2009). Dependent self-employment: workers between employment and self-employment in the UK. Zeitschriftfür Arbeitsmarkt Forschung, 42, 182-195. DOI: 10.1007/s12651-009-0014-x.
• Cieślik, J. (2019). Samozatrudnienie w Polsce na tle tendencji ogólnoświatowych: wyzwania w sferze polityki wspierania przedsiębiorczości i zabezpieczenia emerytalnego przedsiębiorców. Studia BAS, 2(58), 9-28. DOI: 10.31268/StudiaBAS.2019.10.
• Dawson, Ch., Henley, A. (2012). "Push" versus "pull" entrepreneurship: anambiguous distinction?. International Journal of Entrepreneurial Behaviour & Research, 18(6), 697-719. DOI:10.1108/13552551211268139.
• Dobrowolska, M., Ślazyk-Sobol, M. (2017). Zaangażowanie i przywiązanie organizacyjne a wypalenie zawodowe pracujących w elastycznych formach zatrudnienia - raport z badań empirycznych. Zarządzanie Zasobami Ludzkimi, 118(5), 141-168.
• Duraj, T. (2023). Kilka uwag na temat stosowania pracy na własny rachunek z naruszeniem art. 22 Kodeksu Pracy. Studia z Zakresu Prawa Pracy i Polityki Społecznej, 30(3), 175-188. DOI: 10.4467/25444654SPP.23.013.17894.
• Eichhorst, W. M., Martišková, M. Braga, P., Monti, U., Famira-Mühlberger, J. L., Pedersen, M., Gerard, J., Stanley, T., Horvath, B., Vandeweghe, M., Kahanec, C., Wehner, M., Kahancová, C., White, M., Kendzia, J. (2013). Social Protection Rights of Economically Dependent Self-employed Workers, IZA Research Report, 54. Pobrane z: http://ftp.iza.org/report_pdfs/iza_report_54.pdf.
• Ferrín, M. (2023). Self-Employed Women in Europe: Lack of Opportunity or Forced by Necessity? Work, Employment and Society, 37(3), 625-644. DOI: 10. 1177/09500170211035316.
• Gładoch, M. (2022). Refleksje na temat koncepcji prawnej regulacji pracy na własny rachunek w projektach Kodeksu Pracy. Acta Universitatis Lodziensis Folia Luridica, 101, 81-93. DOI:10.18778/0208-6069.101.06.
• GUS. (2022). Wybrane zagadnienia rynku pracy. Dane dla 2021 r. Pobrane z: https://stat. gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/pracujacy-zatrudnieni-wynagrodzenia- koszty-pracy/wybrane-zagadnienia-rynku-pracy-dane-za-2021-r-,9,10.html.
• GUS. (2023b). Podstawowe dane z Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności wyrównane sezonowo w latach 2010-2022. Pobrane z: https://stat.gov.pl/obszary-tematycz- ne/rynek-pracy/pracujacy-bezrobotni-bierni-zawodowo-wg-bael/podstawowe-dane-z-badania-aktywnosci-ekonomicznej-ludnosci-wyrownane-sezonowo-w-latach-2010-2022,16,3.html.
• GUS. (2023a). Wybrane aspekty rynku pracy w Polsce w 2022 r. Pobrane z: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/zasady-metodyczne-rocznik-pracy/wybrane- aspekty-rynku-pracy-w-polsce-w-2022-r-,4,3.html.
• Horodnic, I. A., Williams, C. C. (2019). Dependent Self-Employment. Theory, practice and policy. Edward Elgar Publishing.
• International Labour Organization (2016). Non-standard employment around the world: Understanding challenges, shaping prospects. Pobrane z: https://www.ilo.org/global/ publications/books/WCMS_534326/lang-en/index.htm.
• Juchnowicz, M., Kinowska, H. (2023). Wstęp. W: M. Juchnowicz, H. Kinowska (red.), Zarządzanie kapitałem ludzkimi w warunkach niepewności. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Kotelba, M. (2023). Kontrakt B2B wciąż króluje w IT. Ale inne umowy z każdym rokiem skracają dystans. Pobrane z: https://nofluffjobs.com/insights/kontrakt-b2b-w- ciaz-kroluje-w-it-ale-inne-umowy-z-kazdym-rokiem-skracaja-dystans/.
• Król, M. (2014). Elastyczność zatrudnienia w organizacji. Warszawa: CeDeWu.
• Kryńska, E. (2007). Elastyczność zatrudnienia na polskim rynku pracy. Polityka Społeczna, 11-12, 1-8.
• Ludera-Ruszel, A. (2017). Samozatrudnienie ekonomicznie zależne a konstytucyjna zasada ochrony pracy. Roczniki Nauk Prawnych, 27(1), 43-61. DOI: 10.18290/rnp.2017.27.1-3.
• Maloka, T. Ch., Okpaluba, Ch. (2019). Making your bed as an independent contractor but refusing 'to lie on it': freelancer opportunism. South African Mercantile Law Journal, 31(1), 54-75.
• Martiarena, A. (2020). Re-examining the opportunity pull and necessity push debate: contexts and abilities. Entrepreneurship and Regional Development, 32(7-8), 531-554. DOI:10.1080/08985626.2019.1675776.
• Millán, A., Millán, J. M., Caçador-Rodrigues, L. (2020). Disclosing "masked employees" in Europe: job control, job demands and job outcomes of "dependent self-employed workers". Small Business Economics, 55, 461-474. DOI: 10.1007/s11187-019-00245-7.
• Mirosław, J. (2018). Przyciąganie czy wypychanie? O motywach zakładania działalno- ści gospodarczej przez kobiety. Polityka Społeczna, 8, 18-23.
• No Fluff Jobs (2023a). Kobiety w IT 2023. Czym się zajmują, ile zarabiają i czy przebiły szklany sufit?. Pobrano z: https://nofluffjobs.com/insights/raport-kobiety-w-it- 2023/.
• No Fluff Jobs (2023b). Pracowite pszczółki w IT. Kontrakty B2B i inne formy freelancingu. Pobrano z: https://nofluffjobs.com/insights/raport-pracowite-pszczolki-w-it-b2b-freelancing/.
• OECD. (2014). OECD Employment Outlook 2014. DOI: 10.1787/empl_outlook-2014-en.
• PARP. (2022). Rynek pracy i kompetencje - aktualne trendy i wyniki badań. Pobrano z: https://www.parp.gov.pl/component/content/article/81793:rynek-pracy-i-kompetencje-aktualne-trendy-i-wyniki-badan.
• Piekutowska, A. (2021). Przedsiębiorczość indywidualna w województwie podlaskim. Biały- stok: Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej.
• Piróg, D. (2016). Wybrane determinanty przedsiębiorczości indywidualnej - zarys stanu badań. Przedsiębiorczość - Edukacja, 12, 300-314.
• Polski Instytut Ekonomiczny. (2022). Na polskim rynku pracy brakuje blisko 150 tys. specjalistów IT. Pobrano z: https://pie.net.pl/na-polskim-rynku-pracy-brakuje-blisko-150-tys-specjalistow-it/.
• Pracuj.pl. (2022). Dwa lata nowej normalności. Pracownicy i kandydaci w nowym świecie pracy. Pobrano z: https://media.pracuj.pl/presskits/dwa-lata-nowej-normalnosci-pracownicy-i-kandydaci-na-nowym-rynku-pracy.
• Skrzek-Lubasińska, M. (2017). Dyskusja nad pojęciem "samozatrudnienie". Problemy definicyjne i analityczne. W: M. Skrzek-Lubasińska, R. Sobiecki (red.), Samozatrudnienie. Konieczność czy wybór przedsiębiorczych? (13-39). Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.
• Skrzek-Lubasińska, M., Gródek-Szostak, Z. (2019). Różne oblicza samozatrudnienia. Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.
• Sochańska-Kawiecka, M., Morysińska, A., Makowska-Belta, E., Kołakowska-Seroczyńska, Z., Szarfenberg, R., Mering, T. (2013). Elastyczne formy zatrudnienia - skutki społeczne i ekonomiczne. Wrocław: Obserwatorium Dolnośląskiego Rynku Pracy i Edukacji.
• Tran, H., Baruch, Y., Bui, H. T. M. (2021). On the way to self-employment: the dynamics of career mobility. International Journal of Human Resource Management, 32(14), 3088-3111.DOI:10.1080/09585192.2019.1640267.
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 roku - Kodeks pracy (Dz.U. z 2023 r., poz. 1465, tekst jedn. ze zm).

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0054.4556