Cykl życia jednostki na wsi polskiej schyłku XVIII wieku

• Autorzy: Michał Kopczyński

Warianty tytułu

Life-cycle in polish country side in the late 18th century

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Badania cyklu życia jednostki i rodziny są subdyscyplinami demografii przeżywającymi w ostatnich dwudziestu latach dynamiczny rozwój. Uzupełnienie obserwacji w skali makro analizą na poziomie jednostkowych zachowań pozwala pełniej opisać mechanizmy warunkujące rozwój populacji. Badania nad cyklem życiowym jednostek i gospodarstw domowych stały się również przedmiotem zainteresowania demografii historycznej. Dzięki nim dociekania nad dawnymi populacjami mogły wyjść z ciemnej, często ślepej uliczki, jaką były szacunki oparte na niedoskonałych źródłach fiskalnych oraz wczesnych, nienominatywnych spisach ludności (abstrakt oryginalny)

EN

The analysis is based on 23 parish censuses from Kujawy region (north-central Poland) from 1791. The most typical feature of the analysed population was the presence of live-cycle servants. The group consisted of peasants' and cottagers' children. Peasants permitted elder children to leave households in their teens and that way delayed the turnover of the farm. This allowed parents to retain as long as possible their social status as household heads. Thanks to succeeding marria- ges males were able to head households until their late sixties. Females were of- ten fbrced to retire in their late forties and fifties. After the turnover members of the elder generation spent their last years as relatives residing together with their offsprings or as lodgers in non-related hou- seholds. According to the present estimation about 22% of males and 27-30% of females who had living children spent their old age alone.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Cykl życia; Rodzina; Ludność; Rozwój demograficzny

EN

Life cycles; Family; Population; Demographic development

• Czasopismo: Studia Demograficzne
• Rocznik: 1997
• Numer: nr 1(127)
• Strony: 97--115

Twórcy

autor

Michał Kopczyński

• Uniwersytet Warszawski

Bibliografia

• AGAD, Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Księgi sądowe wielkopolskie, akta komisji cywilno-wojskowej województwa brzesko-kujawskiego, nr 1, 4.
• Benediktow O.J., 1992, The Medieval Demographic System of the Nordic Countries, Oslo.
• Berkner L.K., 1972, The stem family and the developmental cycle of the peasant household: an 18th century Austrian example, "American Historical Review", t. LXXVII.
• Berkner L.K., 1976, Inheritance, land tenure and peasant family structure: a German regional comparison, w: Family and Inheritance. Rural Society in Western Europe, 1200-1800, Ed. by J. Goody, J. Thirsk, E.P. Thompson, Cambridge.
• Blayo Y., 1975, La mortalite en France 1740 a 1829, "Population", t. XXX.
• Borowski S., 1963, Kształtowanie się rolniczego rynku pracy w Wielkopolsce w okresie wielkich reform agrarnych od 1807-1860, Poznań.
• Borowski S., 1975, Próba odtworzenia struktur społecznych i procesów demograficznych na Warmii u schyłku XVII w. na przykładzie Dobrego Miasta i okolicy, "Przeszłość Demograficzna Polski", t. VIII.
• Czap P. jr, 1983, "A large family: the peasant greatest wealth": serf households in Mishino, Russia, 1814-1858, w: Family Forms in Historie Europe. Ed. R. Wall, J. Robin andtP. Laslett, Cambridge.
• Dupaąuier J., 1982, La population rural du bassin parisien a Tepoąue de Loius XIV, Lille.
• Fauve-Chamoux A., 1990, Starość w rodach pirenejskich w XVIII i XIX wieku, "Przeszłość Demograficzna Polski", t. XVIII.
• Frątczak E., Jóźwiak J., Paszek B., 1991, Metodyka badań cyklu życia jednostki i rodziny - wybrane aspekty, Szkoła Główna Handlowa, Warszawa.
• Gaunt D., 1983, The property and kin relationships of retired farmer s in Northern and Central Europe, w: Family Forms in Historie Europe, Ed. R. Wall, J. Robin and P. Laslett, Cambridge.
• Gieysztorowa L, 1975, Wstęp do demografii staropolskiej, Warszawa.
• Gieysztorowa L, 1978, Rodzina staropolska w świetle źródeł demograficznych. Zarys problematyki, w: Społeczeństwo Staropolskie, t. II, Warszawa.
• Goldberg J., 1983, Die Ehe bei den Juden Polens im 18. Jahrhundert, "Jahrbiicher fur Geschichte Osteuropas", t. XXXI.
• Grabski W., 1904, Historya Towarzystwa Rolniczego 1858- 1861, t. I, Warszawa.
• Grochulska B., 1967, Handel zagraniczny Księstwa Warszawskiego, Warszawa.
• Hajnal J., 1983, Two kinds of preindustrial household formation system, w: Family Forms in Historie Europe, Ed. R. Wall, J. Robin and P. Laslett, Cambridge.
• Henry L., 1972, Historicaldemography, w: Population andSocial Change, Ed. by D.V. Glass, R. Revelle, Cambridge, Mass.
• Imhof A.E., 1977, Einfuhrung in die Historische Demographie, Munchen.
• Johansen H.Ch., 1976, The position of the old in the rural household in the traditional society, "The Scandinavian Economic History Review", t. XXIV.
• Kędelski M., 1986, Umieralność i trwanie życia w Wielkopolsce w latach 1816-1875, "Przeszłość Demograficzna Polski", t. XVI.
• Kochanowicz J., 1992, Spór o teorię gospodarki chłopskiej. Gospodarstwo chłopskie w teorii ekonomii i w historii gospodarczej, Warszawa.
• Kopczyński M., 1995, Młodość i młodzież na Kujawach w XVIII wieku, "Przegląd Historyczny", t. LXXXVI.
• Koswen M.O., 1970, Wspólnota rodzinna, w: Etnologia. Wybór tekstów, pod red. Z. Sokolewicz, Warszawa 1970.
• Kuklo C., 1994, Techniki komputerowe w demografii historycznej, "Kwartalnik Historyczny", t. CL
• Lachiver M., 1984, Od demografii historycznej ku historii postaw populacyjnych 1952-1982, "Przeszłość Demograficzna Polski", t. XV.
• Laslett P., 1965, The World We Haue Lost, London.
• Laslett P., 1977, Characteristics of Western family considered over time, w: Laslett P. (ed.), Family Life and Illicit Love in Earlier Generations, Cambridge.
• Loudon L, 1986, Deaths in childbed from the eighteenth century to 1935, "Medical History", t. XXX.
• Lundh Ch., 1993, Giftemalsmónster i Suerige fóre det industriella genombrottet, Lund.
• Markowska D., 1970, Rodzina wiejska na Podlasiu 1864-1964, Wrocław.
• Markowska D., 1973, Z problematyki zmian struktury rodziny (rodzina wielopokoleniowa a ludzie starzy), w: Zmiany kultury chłopskiej. Problematyka i metody prac etnograficznych, Wrocław.
• Mitterauer M., 1992, Familie und Arbeitteilung. Historischevergleichende Studien, Wien.
• Mitterauer M., Kagan A., 1982, Russian and central European family structures: a comparative view, "Journal of Family History", t. VII.
• Nakonieczny J., 1903, Pojęcia prawne ludu, "Wisła", t. XVI.
• Obraniak W., 1968, Oblicze demograficzne wsi wieluńskiej w epoce Sejmu Wielkiego, "Studia Demograficzne", t. XVI.
• Olędzki J., 1991, Murzy nowo. Znaki istnienia i tożsamości kulturalnej mieszkańców wioski nadwiślańskiej XVIII-XX w., Warszawa.
• Piasecki E., 1991, Ludność parafii bejskiej (woj. kieleckie) w świetle ksiąg metrykalnych z XVIII-XIX wieku, Wrocław.
• Rebel H., 1981, Peasant Classes. The Bureaucratization of Property and Family Relations under Early Habsburg Absolutism 1511-1636, Princeton.
• Rutkowski J., 1956, Studia nad położeniem włościan w Polsce w XVIII wieku, w: Studia z dziejów wsi polskiej XVLXVI1I wieku, Wyd. W. Kula, Warszawa.
• Schofield R.S., 1989, Family structure, demographic behavior and economic growth, w: Famine, Disease and the Social Order in Early Modern Society, Ed. by J. Walter, R.S. Schofield, London.
• Shryock H.S., 1971, The Methods and Materials of Demography, Washington.
• SkrubbeltrangF., 1961,Faestegarden somforsorger: aftaegt og anden forsorgidet 18. arhundrede, "Jyske Samlinger", t. V.
• Śluby, 1994, Śląskie studia demograficzne. Śluby, pod red. Z. Kwaśnego, Wrocław.
• Thomas W., Znaniecki F., 1976, Chłop polski w Europie i Ameryce, t. I: Organizacja grupy pierwotnej, Warszawa.
• Wall R., 1987, Leaving home and the process of household formation in preindustrial England, "Continuity and Change", t. II.
• Woźniak A., 1987, Kultura mazowieckiej wsi pańszczyźnianej XVIII i początku XIX wieku. (Wybrane zagadnienia), Wrocław.
• Wrigley E.A., Schofield R.S., 1981, The Population History of England 1541-1871. A Reconstruction, London.
• Wyczański A., 1992, Opieka nad ludźmi starymi na wsi polskiej w XVI w., w: Biedni i bogaci, Warszawa