Shortageflation 3.0. : gospodarka wojenna - państwowy socjalizm - kryzys pandemiczny

• Autorzy: Grzegorz W. Kołodko

Warianty tytułu

Shortageflation 3.0. : War Economy - State Capitalism - Pandemic Crisis

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Kryzys spowodowany pandemią koronawirusa skłonił rządy i banki centralne do nieortodoksyjnych działań ukierunkowanych na ochronę standardu życia ludności oraz podtrzymywanie aktywności produkcyjnej i usługowej przedsiębiorstw. Polityka agresywnego zwiększania podaży pieniądza pociągnęła za sobą znaczący wzrost deficytu budżetowego i długu publicznego. W tym kontekście ważne jest poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, w jakim stopniu może to wpłynąć na nasilenie się procesów inflacji oraz sformułowanie odpowiednich sugestii pod adresem polityki gospodarczej. Faktycznie inflacja już jest większa niż oficjalne wskaźniki wzrostu cen, ponieważ jest ona po części tłumiona. Wzrost ogólnego poziomu cen nie odzwierciedla w pełni rzeczywistego natężenia inflacji. Mamy do czynienia z inflacją cenowo-zasobową, shortageflation. Metodologicznie interesujące jest porównanie tego współczesnego fenomenu (3.0) z tłumieniem inflacji w gospodarce wojennej (1.0) oraz w gospodarkach państwowego socjalizmu (2.0). Takie porównania uwypuklają nie tylko podobieństwa tych procesów, lecz również istotne różnice wynikające ze specyfiki reakcji gospodarstw domowych i przedsiębiorstw. Autor omawia pięć kanałów rozładowywania nadmiernych zasobów pieniężnych, wskazując na najbardziej korzystne z punktu widzenia zrównoważonego rozwoju gospodarczego w popandemicznej przyszłości. Szczególne znaczenie ma stymulowanie przeradzania się części inflacyjnego zasobu pieniężnego w popyt rynkowy na towary i usługi zwiększający wykorzystanie istniejących mocy wytwórczych i inwestycje tworzące moce nowe oraz konwersja oszczędności wymuszonych w dobrowolne. (abstrakt oryginalny)

EN

The crisis caused by the pandemic has induced governments and central banks to undertake non-orthodox actions aimed at the protection of people's living standards and the maintenance of production and service activities of enterprises. The policy of the aggressive rise in money supply has resulted in a considerable increase in budget deficits and foreign debts. In this context, it is important to seek an answer to the question how this can accelerate inflationary processes and to formulate proper suggestions addressed to economic policy. In fact, inflation now is higher than the official price indices because it is partly dampened. The rise in the general price level does not reflect fully the actual intensity of inflation. We have to do with a price and resource inflation, called shortageflation. Methodologically, it is interesting to compare this contemporary phenomenon (3.0) with inflation suppression in a war economy (1.0) and in the economies of real socialism (2.0). Such comparisons show some similarities of these processes but also significant differences due to the specific reactions of households and enterprises. The author discusses five channels of liquidating the excessive money resources and indicates the ways most advisable from the point of view of the sustainable development in the post-pandemic future. Especially important is to stimulate the transformation of a part of the inflationary money surplus into the market demand for goods and services which increases the utilization of the existing production potential and leads to investments which create new production capacities as well as the conversion of compulsory savings into voluntary savings. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Inflacja; Podaż pieniądza; Oszczędności; Pandemia

EN

Inflation; Money supply; Savings; Pandemic

• Czasopismo: Ekonomista
• Rocznik: 2021
• Numer: nr 5
• Strony: 577--603

Twórcy

autor

Grzegorz W. Kołodko

• Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie

Bibliografia

• Adirim I.G. (1983), Stagflation in the U.S.S.R, Delphic, Falls Church, VA.
• Baka W. (1999), U źródeł wielkiej transformacji, Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
• Beksiak J. (1966), Zjawiska inflacyjne w gospodarce socjalistycznej, "Ekonomista" 1, s. 90-107.
• Beksiak J., Libura U. (1972), Równowaga gospodarcza w socjalizmie, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Bell D.A. (2015), The China Model: Political Meritocracy and the Limits of Democracy, Princeton University Press, Princeton, New Jersey.
• Blanchard O.J., Romer D., Spence A.M., Stiglitz J.E. (red.) (2012), In the wake ofcrisis: Leading Economists Reassess Economic Policy, The MIT Press, Cambridge Massachusetts-London, England.
• Blejer M.I., Skreb M. (red.) (2021), Transition: The First Decade, The MIT Press, Cambridge, Mass. - London.
• Blinder A.S. (1979), Economic Policy and the Great Stagflation, Academic Press, New York.
• Bożyk P. (1991), Droga do nikąd, Polska Oficyna Wydawnicza BGW, Warszawa.
• Bożyk P. (1992), Kto winien? Politycy i polityka gospodarcza pod pręgierzem, Wydawnictwo PAE, Warszawa.
• Charlesworth H.K. (2003), The Economics of Repressed Inflation, Routledge, Abigdon, Oxon.
• Dąbrowski M. (2020), Transition to a market economy: A retrospective comparison of China with countries of the former Soviet block, "Acta, Oeconomica" 70, Special Issue, s. 15-45.
• Economist (202la). The world's consumers are sitting on piles of cash. Will they spend it?, "The Economist", March 9th (https://www.economist.com/finance-and-economics/2021/03/09/the-worlds-consumers-are-sitting-on-piles-of-cash-will-they-spend-it; dostęp 23.04.2021).
• Economist (2021b). Labour markets are working, but also changing, "The Economist", April 10th (https://www.economist.com/special-report/2021/04/08/labour-markets-are-working-but-also-changing; dostęp 4.05.2021).
• Economist (202lc), The Fed should explain how it will respond to rising inflation, "The Economist", April 17th (https://www.economist.com/leaders/2021/04/15/the-fed-should-explain-how-it-will-respond-to-rising-inflation; dostęp 23.04.2021).
• Economy E.C. (2018), The Third World Revolution: XiJinping and the New Chinese State, Oxford University Press, New York.
• Ellman M. (2021), Janos Kornai: economics, methodology andpolicy, "Cambridge Journal of Economics" 45(2), s. 371-390.
• Główczyk J. (2003), Szalbierczy urok transformacji, Fundacja Innowacja, Wyższa Szkoła Społeczno-Ekonomiczna, Warszawa.
• Guitian M.R., Mundell A. (red.) (1996), Inflation and Growth in China: Proceedings of a conference held in Beijing, China, May 10-12, 1995, International Monetary Fund, Washington.
• GUS (202la), Roczne wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych od 1950 roku, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa (https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ceny-han-del/wskazniki-cen/wskazniki-cen-towarow-i-uslug-konsumpcyjnych-pot-inflacja-/roczne-wskazniki-cen-towarow-i-uslug-konsumpcyjnych/; dostęp 11.05.2021).
• GUS (2021b), Produkt krajowy brutto w 2020 roku - szacunek wstępny, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa (https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rachunki-narodowe/roczne-rachunki-narodowe/produkt-krajowy-brutto-w-2020-roku-szacunek-wstepny,2,10.html; dostęp 23.04.2021).
• Harvey D. (2005), A Brief History of Neoliberalism, Oxford University Press, Oxford-New York.
• Hicks J.R. (1947), The Empty Economy, "Lloyds Bank Review. New Series" 5, Lloyds Bank Limited, London.
• Hessler P. (2021), Manufacturing Diplomacy, "The New Yorker", March 15, s. 50-59 (https://archives.newyorker.com/newyorker/2021-03-15/flipbook/54/; dostęp 24.04.2021).
• Historical UK (2021), Historical UK inflation rates and calculator (https://inflation.iam-kate.com/; dostęp 27.04.2021).
• Howard D.H. (1976), A Note on Hidden Inflation in the Soviet Union, "Soviet Studies" 28, s. 599-608.
• Hu B. (2019), The Source of China's Confidence: How to Understand Socialism with Chinese Characteristics, Foreign Languages Press, Beijing.
• Huang Y. (2017), Crackingthe China Conundrum: Why Conventional Economic Wisdom Is Wrong, Oxford University Press, New York.
• Jakubowicz A. (2020), Spadek i wzrost gospodarczy w okresie transformacji polskiej gospodarki, "Biuletyn PTE" 1(88), s. 49-57 (http://www.pte.p1/pliki/l/68/Biuletyn_PTE_ 2020_01.pdf; dostęp 9.05.2021).
• Kieżun W. (2012), Patologia transformacji, Wydawnictwo Poltext, Warszawa.
• Kolodko G.W. (1984), Inflationary Alternative, "Polish News Bulletin of the British and American Embassies Economic Review" 18-84 (March), s. 14-22.
• Kolodko G.W. (1986a), The Repressed Inflation and Inflationary Overhang under Socialism, "Faculty Working Paper", no. 1228, Bureau of Economic and Business Research, University of Illinois, Urbana-Champaign.
• Kołodko G.W. (1986b), Polska w świecie inflacji, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Kolodko G.W. (1990), Hyperinflation and stabilization in postsocialist economies (the case of Poland, Viet Nam and Yugoslavia), "Working Papers" 16, Institute of Finance, Warsaw (http://www.tiger.edu.pl/kolodko/working/if/IF_working_papers_nrl6.pdf; dostęp 27.04.2021).
• Kolodko G.W. (1991), Polish Hyperinflation and Stabilization 1989-1990, "Most. Economic Journal on Eastern Europę and the Soviet Union" 1, s. 9-36.
• Kolodko G.W. (1992), Economies of Transition: From Shortageflation to Stagflation. The Case of Poland, (w:) A. Clesse, R. Tókes (red.), Preventing a New East-West Divide: The Economic and Social Imperatives of the Future Europe, Nomos Verlagsgesellschaft, Baden-Baden s. 172-181.
• Kolodko G.W. (2000), Erom Shock to Therapy: The Political Economy of Postsocialist Transformation, Oxford University Press, Oxford-New York.
• Kolodko G.W. (2018), Socialism, Capitalism, or Chinism?, "Communist and Post-Communist Studies" 51(4), s. 285-298.
• Kolodko G.W. (2020a), China and the Future of Globalization: The Political Economyof China's Rise, Bloomsbury I.B. Tauris, London-New York.
• Kolodko G.W. (2021), The Quest for Development Success: Bridging Theoretical Reasoning with Economic Practice, Lexington Books Rowman & Littlefield, Lanham-Boulder-New York-London.
• Kolodko G.W, McMahon W. (1987), Stagflation and Shortageflation: A Comparative Approach, "Kyklos" 40(2), s. 176-197.
• Kolodko G.W., Gotz-Kozierkiewicz D., Skrzeszewska-Paczek E. (1992), Hyperinflation and Stabilization in Postsocialist Economies, Kluwer Academic Publishers, Boston-Dordrecht-London.
• Kolodko G.W, Nuti D.M. (1997). The Polish Alternative: Old Myths, Hard Facts and New Strategies in the Successful Transformation of the Polish Economy, "Research for Action" 33, Helsinki: The United Nations University World Institute for Development Economies Research, WIDER (https://www.wider.unu.edu/sites/default/files/RFA33.pdf; dostęp 23.04.2021).
• Kołodko G.W, Koźmiński A.K. (2017), Nowy pragmatyzm kontra nowy nacjonalizm, Wydawnictwo Prószyński i S-ka, Warszawa.
• Kornai J. (1980), Economies of Shortage, North-Holland, Amsterdam.
• Kornai J. (1982), Growth, Shortage and Efficiency: A Macrodynamic Model of Socialist Economy, Basil Blackwell, Oxford.
• Kornai J. (1986), The Soft Budget Constraints, "Kyklos" 39(1), s. 3-30.
• Kornai J. (1992), The Socialist System: The Political Economy of Communism, Princeton University Press, New Jersey.
• Kornai J. (1998), Erom Socialism to Capitalism: Eight Essays, Central European University, Budapest-New York.
• Kornai J., Yingyi Q. (2009), Market and Socialism: In the Eight ofthe Experiences of China and Yietnam, Palgrave Macmillan, Houndmills, Basingstoke, Hampshire-New York.
• Kowalik T. (2009), "www.polskatransformacja.pl", Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza SA, Warszawa.
• Laski K. (1990), The Stabilization Plan for Poland, "Wirtschaftspolitische Blatter" 5, s. 444-458.
• Lin J.Y. (2004), Lessons of China's Transition from a Planned to a Market Economy, "Distinguished Lectures Series" 16, Leon Koźmiński Academy of Entrepreneurship and Management, Warsaw (http://www.tiger.edu.pl/publikacje/dist/lin.pdf; dostęp 25.04.2021).
• Lopez J.A., Michener KJ. (2018), Uncertainty and Hyperinflation: European Inflation Dynamics after World War I, "Working Paper 2018-06", Federal Reserve Bank of San Francisco (https://www.frbsf.org/economic-research/files/wp2018-06.pdf; dostęp 27.04.2021).
• Łaski K. (1965a), Warunki równowagi ogólnej między produkcja i spożyciem w gospodarce socjalistycznej, "Gospodarka Planowa" 3, s. 1-11.
• Łaski K. (1965b), Zarys teorii reprodukcji socjalistycznej, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Mujżel J. (1974), Zmiany poziomu cen w gospodarce socjalistycznej, "Ekonomista" 4, s. 817-845.
• Mundell R.A. (1995), Great Contractions in Transition Economies, paper prepared for the First Dubrovnik Conference on Transition Economies, Dubrovnik, June.
• Mundell R.A. (1996), Inflation and Growth in the Transition Economies, (w:) M. Guitian, R.A. Mundell, Inflation and Growth in China: Proceedings of a conference held in Beijing, China, May 10-12, 1995, International Monetary Fund, Washington, s. 100-106.
• NBP (2021), Statystyka i sprawozdawczość. Należności i zobowiązania monetarnych instytucji finansowych i banków, Narodowy Bank Polski, Warszawa (https://www.nbp.pl/home.aspx?f=/statystyka/pieniezna_i_bankowa/nal_zobow.html; dostęp 4.05.2021).
• Nuti D.M. (1986), Hidden and Repressed Inflation in Soviet-Type Economies: Definitions, Measurements and Stabilization, "Contributions to Political Economy" 5, s. 37-82.
• Nuti D.M. (1990), Crisis, Reform, and Stabilization in Central Eastern Europe: Prospects and Western Response, (w:) "La Grande Europa, la Nuova Europa: Opportunita e Rischi", Monte dei Paschi di Siena, Siena.
• Nuti D.M. (2018a), Kornai: Shortage versus Surplus Economies, "Acta Oeconomica" 68(1), s. 85-98.
• Nuti D.M. (2018b), The Rise and Fall of Socialism, Dialogue of Civilizations Research Institute, Berlin (https://doc-research.org/2018/05/rise_and_fall_of_socialism/; dostęp 23.04.2021).
• Podkaminer L. (1992a), Polityka pieniężna i jej efekty, (w:) L. Zienkowski (red.), Gospodarka Polski w latach 1990-1992, Zakład Badań Społeczno-Ekonomicznych Głównego Urzędu Statystycznego i Polskiej Akademii Nauk, Warszawa, s. 45-55.
• Podkaminer L. (1992b), Macroeconomic Policy for the Transitional Reforms in the Centrally-Planned Economies, (w:) J.M. Kovacs, M. Tardos (red.), Reform and Transformation in Eastern Europe: Soviet-type economies on the threshold of change, Routledge, London and New York, s. 263-282.
• Podkaminer L. (2021), Prognoza inflacji raczej minimalistyczna, "Rzeczpospolita", 26 kwietnia, s. A23.
• Pohorille M. (red.) (1968), Ekonomia polityczna socjalizmu, Państwowe Wydawnictwa Ekonomiczne, Warszawa.
• Popov V. (2006), Shock Therapy Versus Gradualism Reconsidered: Lessons from Transition Economies after 15 Years of Reforms, "TIGER Working Paper Series" 82, Leon Koźmiński Academy of Entrepreneurship and Management, Warsaw (http://www.tiger.edu.pl/publikacje/TWPNo82.pdf; dostęp 23.04.2021).
• Popov V. (2014), Mixed Fortunes: An Economic History of China, Russia, and the West, New York, Oxford University Press.
• Portes R. (1977), The Control of Inflation: Lessons from East European Experience, "Eco-nomica" 44(174), s. 109-129.
• Poznański K. (1996), Poland's Protracted Transition: Institutional Change and Economic Growth, Cambridge University Press, Cambridge.
• Reinsdorf M.B. (2020), COVID-19 and the CPI: Is Inflation Underestimated?, "IMF Working Paper", WP/20/224 (November), International Monetary Fund, Washington, DC (https://www.imf.org/en/Publications/WP/Issues/2020/ll/05/COVID-19-and-the-CPI-Is-Inflation-Underestimated-49856; dostęp 24.04.2021).
• Rosati D.K. (1991), The Polish Road to Capitalism: A Critical Appraisal of the Balcerowicz Plan, "Thames Papers in Political Economy", School of Social Sciences, Thames Polytechnic, London.
• Steiner J.E. (1982), Disguised Inflation in Soviet Industry, "Journal of Comparative Economics" 3, s. 278-287.
• Stiglitz J.E. (2007), Making Globalization Work, W.W Norton & Company, New York-London.
• Thaler R.H. (2016), Misbehaving: The Making of Behavioral Economics, W.W. Norton Company, New York.
• Thaler R.H., Sunstein CR. (2009), Nudge: Improving Decisions about Health, Wealth, and Happiness, Penguin Books, London.
• US Inflation (2021), US Inflation Rate by Year from 1929 to 2023, "The Balance" (https://www.thebalance.com/u-s-inflation-rate-history-by-year-and-forecast-3306093; dostęp 23.04.2021).
• US GDP (2021), US GDP by Year Compared to Recessions and Events, "The Balance" (https://www.thebalance.com/us-gdp-by-year-3305543; dostęp 23.04.2021).
• WDI (2021), World Development Indicators, Washington, D.C., The World Bank (https:// databank.worldbank.org/source/world-development-indicators

Identyfikatory

DOI

10.52335/dvqigjykff31