Nieuczciwe praktyki rynkowe ubezpieczycieli zakazane w każdych okolicznościach na wybranych przykładach klauzul "czarnej listy"

• Autorzy: Robert Stefanicki

Warianty tytułu

Ill Market Practices Employed by Insurers, which are Forbidden in any Circumstances, Presented with Some Examples of Clauses Chosen from the "Black List"

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym z dnia 23 sierpnia 2007 r. włącza do krajowego systemu postanowienia ramowej, opartej na modelu zupełnej harmonizacji dyrektywy 2005/29. Nowa regulacja jest bardzo ważnym elementem strategii ochrony konsumenta, ponieważ zapewnia bezpośrednią ochronę temu podmiotowi, co jest nowatorskim rozwiązaniem w przedmiocie zapobiegania i zwalczania nieuczciwych praktyk rynkowych stosowanych w związku ze sprzedażą i promocją. Budowaniu wysokich standardów tej grupy uczestników rynku służą nowatorskie rozwiązania w postaci skargi indywidualnej. Konsumenci zostali bowiem wyposażeni w legitymację czynną. Mogą dochodzić przysługujących im roszczeń w sytuacji zagrożenia lub naruszenia interesu przez nieuczciwe praktyki rynkowe. Wzmocnieniu ich pozycji służyć ma niewątpliwie przerzucenie, w zakresie praktyk wprowadzających w błąd, ciężaru dowodu na przedsiębiorcę. Podobnie, jak to wynika z całokształtu wspólnotowego dorobku ustawodawstwa konsumenckiego, komentowany akt bazuje na fundamentalnej w prawie europejskim konstrukcji ochrony słabszej strony w obrocie przez rzetelną, kompleksową i transparentną informację. Środki te mają służyć eliminacji asymetrii informacyjnej, wykorzystania pozycji ekonomicznej i intelektualnej profesjonalisty ze szkodą dla konsumenta. Wyłom w tej koncepcji stanowi wprowadzenie w nowej dyrektywie po raz pierwszy instytucji zakazów ex lege. W założeniu normodawcy WE wyszczególnienie ich dotyczy najbardziej uciążliwych praktyk rynkowych w zakresie działań wprowadzających w błąd oraz zachowań agresywnych. Lista praktyk zakazanych mieszczących się w kategorii nieuczciwych działań wprowadzających w błąd jest, w porównaniu z zakazami praktyk agresywnych, bardziej rozbudowana. Zestawowi praktyk, zakazanych z mocy prawa, nadano zamknięty charakter. Zmiany mogą być dokonywane jedynie w drodze nowelizacji dyrektywy. W doktrynie podnosi się, że wprowadzenie postanowień tak kazuistycznych, źle sformułowanych i rozbudowanych do regulacji o charakterze generalno-abstrakcyjnym nie sprzyja z pewnością idei dobrej legislacji. Również na etapie implementacji postanowień dyrektywy 93/13 do kodeksu cywilnego podważano zasadność włączenia do kodeksu listy klauzul objętych domniemaniem abuzywności. Zwyciężyła jednak argumentacja pragmatyczna, prewencyjnego oddziaływania przykładowej listy na zachowania przedsiębiorców w relacjach z konsumentami. Poniżej przedstawione zostały niektóre z praktyk zakazanych ex lege na podstawie Ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. Omówienie nie ma charakteru wyczerpującego. Nie przedstawione w niniejszym tekście klauzule mogą mieć również bezpośrednie zastosowanie w odniesieniu do zakresu swobody prowadzenia działalności przez ubezpieczycieli.(fragment tekstu)

EN

The Act on the counteraction against unfair market practices of August 23, 2007 includes into the national system the provisions of a framework directive 2005/29 based on the full harmonization model. The implemented act can be an example of a modern horizontal regulation, limited to a direct protection of a consumer in the objective scope. The protection of an economic interest of a weaker party of a market exchange has been limited to the economic sphere of making decisions about acceding to a contract in a sovereign way. Just like other acts of the European consumer law, it is based on the paradigm of a complex and transparent information. In order to guarantee high standards, it makes a list of typical market practices by separating misleading and aggressive practices. In order to guarantee the certainty of law and the trade transparency, an additional protection instrument in the form of ex lege prohibitions concerning specified practices has been introduced. The article presents some of such practices employed in the insurance business in short only, as it was not possible to present them in more detail. Misleading practices specified in Article 7 of the Act on the counteraction against unfair market practices, as well as aggressive practices specified in Article 9 of the Act have been classified in this category. The first group comprises, inter alia, prohibitions concerning the practice of referring to the codes of good practices in a dishonest way, misleading presentation of rights to which consumers are entitled to by virtue of law and basing on a risk scale in a dishonest way. The latter have a special ability to affect market behaviours of consumers in the process of making insurance decisions. If these practices are of a dishonest nature, they violate also the interest of honest insurers present of the market. The second group of a closed list of ex lege prohibitions includes aggressive practices employed by the entrepreneurs in connection with the sale or promotion. The clause included in Article 9 point 4 of the Act on the counteraction against unfair market practices is directed at the implementation of an insurance agreement. The ex lege prohibition has been applied to the demand made by a consumer presenting a claim to provide documents (in connection with an insurance agreement) which cannot rationally be considered crucial for determining the validity of the claim, or the fact of not responding to a relevant correspondence, in order to induce the client to retreat from the intention to execute his or her rights arising from the insurance agreement. This specification of market practices considered dishonest by the right of law in the discussed regulation should serve to improve the trade transparency, the certainty of law, standards of consumer protection and "the business clearance". Whether the discussed prohibitions will fulfill such a function would be demonstrated in the practice of employing new provisions.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Nieuczciwe praktyki; Ubezpieczenia; Przestępczość ubezpieczeniowa

EN

Dishonest practices; Insurances; Insurance crime

• Czasopismo: Rozprawy Ubezpieczeniowe
• Rocznik: 2009
• Numer: nr 1(6)
• Strony: 7--18

Twórcy

autor

Robert Stefanicki

• University of Wrocław, Poland

Bibliografia

• 1. H. Collins, EC regulation of unfair commercial practices (w:) The forthcoming EC directive on unfair commercial practices: contract, consumer & competition law implications, Haga 2004, s. 28 i n.
• 2. J. Handschke, B. Kęszycka, E. Kowalewski, Próba oceny doskonalenia prawa ubezpieczeniowego w świetle zmiany art. 813 § 1, Wiadomości Ubezpieczeniowe 2008. nr 1/2, s. 13 i n.
• 3. B. Kęszycka, Dobre obyczaje jako kryterium oceny ubezpieczeniowego wzorca umownego, Prawo Asekuracyjne 2009, nr 1, s. 34.
• 4. M. Kudlak, A. Daszewski, Skargi kierowane do Rzecznika Ubezpieczonych z zakresu ubezpieczeń gospodarczych w okresie III kwartałów 2006 r. oraz wybrane aktualne problemy na rynku ubezpieczeń komunikacyjnych w działalności Rzecznika Ubezpieczonych (w:) A. Koch (red.), Aktualne problemy ubezpieczeń komunikacyjnych, Warszawa 2008, s. 128 i n.
• 5. E. Łętowska, Europejskie prawo umów konsumenckich, Warszawa 2004, s. 267 i n.
• 6. P. Mikłaszewicz, Obowiązki informacyjne w umowach z udziałem konsumentów na tle prawa Unii Europejskiej, Warszawa 2008, s. 167
• 7. M. Rogowskiego, Agresywne praktyki handlowe oraz ich implementacja do prawa polskiego, Monitor Prawniczy 2008, nr 2, s. 83 i n.
• 8. M. Sieradzka, Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, Warszawa 2008, s. 182
• 9. R. Skubisz. J. Szwaj (red.), Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, Warszawa 2006, s. 729.
• 10. R. Stefanicki, Komentarz do ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, Warszawa 2009, art. 2 pkt 5, 4 ust. 2, 5 ust. 2 pkt 4, 7 pkt 1, 7 pkt 3, art. 11.
• 11. J. Szwaja, A. Tischner, Implementacja dyrektywy 2005/29/WE o zwalczaniu nieuczciwych praktyk handlowych do prawa polskiego, Monitor Prawniczy 2007, nr 20, s. 1120.
• 12. H.-J. Weigel, Versicherungsvertragsgesetz - VVG - nowe rozwiązania (tłum. Z. Brodecki, K. Malinowska), Rozprawy Ubezpieczeniowe nr 5/2008, s. 106 (§ 7 ustawy z dnia 23 listopada 2007 r. (BGBl. I S. 2631).
• 13. E. Wojnicka, Niedozwolone klauzule umowne (w:) G. Rokicka (red.) Model prawnej ochrony konsumenta, Warszawa 1996, s. 62.
• 14. A. Veena, Insurance Products: Regulatory Facade, ICFAI Journal of Insurance Law 2009, nr 1, s. 49
• 15. F. Zoll, Prawo bankowe. Komentarz, t. II, Warszawa 2005, s. 335.