Przemiany w strukturze zatrudnienia pod wpływem postępu technicznego w przemyśle meblarskim w Polsce w latach 1971-1980

• Autorzy: Antoni Dowżycki , Edmund Kurtys

Warianty tytułu

Changes in the Structure of Employment Due to Technical Progress in the Furniture Industry in Poland in 1971-1980

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W literaturze przedmiotu stawiana jest teza o istnieniu zależności struktury zatrudnienia w przedsiębiorstwach przemysłowych od osiągniętego przezeń poziomu postępu technicznego. Uzasadnione jest przeto zbadanie, w jakim stopniu owa teza znajduje potwierdzenie w przedsiębiorstwach przemysłu meblarskiego. Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie i ocena zmian w strukturze zatrudnienia pod wpływem postępu technicznego w przemyśle meblarskim w Polsce w badanym okresie. Zmierza ono w szczególności do ustalenia kierunków i tempa zmian powodowanych postępem technicznym w strukturze zatrudnienia grupy przemysłowej według rodzaju wykonywanych prac i kwalifikacji pracowników oraz w strukturze zatrudnienia robotników produkcyjnych grupy przemysłowej według zawodów i specjalności. Podstawę źródłową tego opracowania tworzą materiały liczbowe uzyskane w wyniku badań przeprowadzonych w ośmiu przedsiębiorstwach Zjednoczenia Przemysłu Meblarskiego i w jego centrali. Wśród rozpatrywanych przedsiębiorstw Wolsztyńska Fabryka Mebli oraz Gorzowskie, Wyszkowskie i Białostockie Fabryki Mebli odznaczały się najwyższym poziomem postępu technicznego, przy czym wyższym niż jego wielkość średnia w Zjednoczeniu Przemysłu Meblarskiego, Zielonogórskie Fabryki Mebli i Krośnieńska Fabryka Mebli charakteryzowały się średnim poziomem postępu technicznego, tj. zbliżonym do jego wielkości przeciętnej w Zjednoczeniu Przemysłu Meblarskiego, zaś Gościcińskie i Świebodzińskie Fabryki Mebli znamionował najniższy poziom postępu technicznego, z tym że był on wyraźnie niższy niż w Zjednoczeniu Przemysłu Meblarskiego. Chodzi tu o poziom postępu technicznego osiągnięty przez rozpatrywane przedsiębiorstwa i Zjednoczenie Przemysłu Meblarskiego w roku 1971. W tabelach zaprezentowano rozpatrywane przedsiębiorstwa w kolejności odpowiadającej ich pozycji pod względem poziomu postępu technicznego osiągniętego w roku 1971. (fragment tekstu)

EN

The purpose of the present paper is presentation and assessment of the changes in the structure of employment due to technical progress in the furniture industry in Poland. Particularly its aim was to establish the directions and the rate of changes caused by technical progress in the structure of employment of the industrial group according to the kind of performed jobs and qualifications of the employees as well as changes in the structure of employment of productive workers of the industrial group according to professions and specializations. Source basis of the paper were materials from 8 out of 32 enterprises grouped in the studied period in the Association of Furniture Industry and from its central board. Each of the considered enterprises was to a smaller or bigger extent modernized during this period and moreover most of them were being expanded. The results of the analysis prove that the increase in the level of technical progress was an essential factor of the decline in the share of workers directly productive and increase of the share of workers indirectly productive and engineering - technical staff in the employment of industrial group in the considered enterprises in the studied period. In each of the considered enterprises the increase of the percentage of the workers indirectly productive was accompanied by the even higher decline of the percentage of the workers directly productive which testifies the decline of the share of productive workers in the employment of the industrial group. It is characteristic that the correlation coefficients between the level of technical progress and the percentage of workers directly productive, the percentage of workers indirectly productive and the percentage of engineering-technical staff were declining with the transition from enterprises of fast average annual rate of growth of the level of technical progress to enterprises with slow average annual rate of growth of the level of technical progress. It proves that the faster the rate of growth of the technical progress the given enterprise achieved, the bigger were the changes in the share of these subgroups of employees in the employment of the industrial group. In the course of the analysis it was shown that the differentiation of the considered enterprises from the point of view of the level of technical progress was different from their differentiation as regards the percentage of the clerical employees, percentage of the service staff and the percentage of the guard service. The share of these subgroups of employees in the employment of the industrial group in particular enterprises did not show any essential connection with the level of technical progress in these enterprises, which is testified by the low values of total correlation coefficients. This allows to formulate a conclusion that the percentage of these sub-groups of employees of the industrial group was indifferent to the influence of the level of technical progress achieved by the enterprises of the furniture industry. During the studied period in the considered enterprises occurred essential and at the same time advantageous changes in the structure of employment of productive workers of the industrial group according to professions and specializations and to education as well. The latter refers also to the engineering-technical staff and to all the workers of the industrial group. Changes in the structure of employment of the industrial group in both crossections in particular enterprises intensified with the increase in the rate of growth of the technical progress. The thesis was confirmed that technical progress changes the character of the existing professions, implies appearance of the new ones and disappearance of the old ones and thus causes the necessity of systematic raising of qualifications, especially by the productive workers of the industrial group. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Struktura zatrudnienia; Postęp techniczny; Postęp techniczny w przemyśle; Przemysł meblarski; Przedsiębiorstwo przemysłowe; Kwalifikacje pracowników; Pracownicy wykwalifikowani; Kwalifikacje zawodowe

EN

Employment structure; Technical progress; Technological advances in the industry; Furniture industry; Industrial enterprises; Qualifying employees; Qualified workers; Professional skills

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Seria 1 / Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
• Rocznik: 1987
• Numer: nr 150 Badania nad efektywnością gospodarowania w przemyśle
• Strony: 5--73

Twórcy

autor

Antoni Dowżycki

autor

Edmund Kurtys

Bibliografia

• A. Rajkiewicz, Węzłowe problemy polityki zatrudnienia w PRL, Ekonomista, nr 2, 1971.
• A. Skrzypek, Postęp techniczny i jego wpływ na zatrudnienie w gospodarce socjalistycznej, Zeszyty Naukowe Politechniki Gdańskiej, nr 107, 1967.
• A. Szambelan, Proces kształtowania zawodowego podziału pracy w przemyśle, Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań 1980.
• B. Pilawski, Obliczanie efektów ekonomicznych postępu technicznego w przedsiębiorstwie, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1970.
• G. Nadler, Motion and Time Study, New York 1955.
• G.D. Danilin, Człowiek i jego robota, Socjologicziskije issledowanije, Moskwa 1967.
• H. Król, Technika, praca a kwalifikacje, Książka i Wiedza, Warszawa 1974.
• J. Auerhan, Technika, kwalifikace, vzdelani, Praha 1965.
• J. Górski, K. Klimczak, Wpływ kwalifikacji i kształcenia na wzrost gospodarczy w historii myśli ekonomicznej, Ekonomista, nr 3, 1970.
• J. Kordaszewski, Treść społeczna zawodu we współczesnym przemyśle polskim, w pracy zbiorowej pod red. A. Sarapaty: Socjologia zawodów, Książka i Wiedza, Warszawa 1965.
• J. Kortan, Wewnątrzzakładowy podział pracy, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1967.
• J. Lisikiewicz, Współzależność zmian wydajności pracy i czynników określających, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1962.
• J. Szczepański, Czynniki kształtujące zawód i strukturę zawodową, w pracy zbiorowej pod red. A. Sarapaty: Socjologia zawodu, Książka i Wiedza, Warszawa 1965.
• J. Tymowski, Postęp techniczny, Życie Gospodarcze, nr 11, 1969.
• K. Kukuła, Propozycje w zakresie pewnych miar dynamiki struktury, Przegląd Statystyczny, nr 3, 1975.
• L. Pasieczny, Zarys ekonomiki przedsiębiorstw, Instytut Wydawniczy CRZZ, Warszawa 1972.
• L. Zacher, Struktury dynamizujące postęp techniczny, Gospodarka Placowa, nr 9, 1970.
• M. Gołacka, Wzrost kwalifikacji pracowników na tle wzrostu płac, Gospodarka Planowa, nr 6, 1972.
• M. Król, Postęp techniczny a kwalifikacje, Książka i Wiedza, Warszawa 1970.
• M. Mieszczankowski, Postęp techniczny w socjalizmie, Życie Gospodarcze, nr 1, 1972.
• M. Przedpelski, Rola pracy w rozwoju społeczno-gospodarczym, w pracy zbiorowej pod red. M. Przedpelskiego: Ekonomika pracy, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa-Poznań 1981.
• M.J. Stankiewicz, Wpływ postępu technicznego na strukturę zatrudnienia w przedsiębiorstwie przemysłowym, Wydawnictwo Uczelniane Uniwersytetu im. M. Kopernika w Toruniu, Toruń 1976.
• Rocznik Statystyczny GUS 1981, Warszawa 1982.
• S.G. Strumilin, Izbrannyje proizwodienije w piati tomach, Moskwa 1964.
• T. Bujak, Próba określenia poziomu postępu technicznego, Ekonomika i Organizacja Pracy, nr 3, 1966.
• T. Kordos, Analiza zależności między postępem technicznym a strukturą zatrudnienia na różnych szczeblach agregacji, Studia i Materiały Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa 1976.
• T. Kotarbiński, Traktat o dobrej robocie, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1969.
• T. Scharmann, Arbeit und Beruf, Tubingen 1956.
• W. Gabrusewicz, Analiza gospodarowania czynnikiem ludzkim, w pracy zbiorowej pod red. E. Kurtysa: Analiza ekonomiczna przedsiębiorstw przemysłowych w zarysie, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa-Poznań 1982.
• W. Iskra, Czynnik ludzki w rozwoju gospodarczym krajów socjalistycznych, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1974.
• W. Rutkowski, Przemiany w kwalifikacyjno-zawodowej strukturze zatrudnienia w Polsce, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1974.