Nie jest łatwo zrekonstruować socjologiczny obraz Śląska Cieszyńskiego wyłaniający się z twórczości i przemyśleń Jana Szczepańskiego, chociażby dlatego, że poświęcił on zagadnieniom śląskim tylko jeden całościowy artykuł zatytułowany Socjologiczne problemy Śląska (Szczepański, 1935a, s. 91-93), powstały w latach 30. ubiegłego wieku, czyli we wczesnych latach swojej naukowej działalności Uzupełnieniem ówczesnej wyłaniającej się z niego wizji Śląska była krytyczna recenzja (Szczepański, 1934, s. 78) pracy Emila Szramka pt. Śląsk jako problem socjologiczny (Szramek, 1934) oraz niewielki artykuł poświęcony jednemu z kanałów socjalizacji dzieci na pograniczu, czyli przejściu z rodziny do szkoły, opracowany na podstawie życiorysów śląskiej młodzieży (Szczepański, 1935b, s. 293-308). Nie znaczy to, że Szczepański nie odnosił się do spraw śląskich w okresie powojennym, niemniej jednak czynił to raczej fragmentarycznie i dygresyjnie, przede wszystkim w recenzjach poświęconych omówieniu publikacji dotyczących szeroko rozumianej problematyki śląskiej oraz w kilku tekstach wspomnieniowych i w Dziennikach. Można zatem powiedzieć, że wśród wielości problemów socjologicznych podejmowanych przez Szczepańskiego i zróżnicowanej refleksji nad życiem społecznym i społeczeństwem wątki śląskie podejmowane w sensie naukowym pojawiają się stosunkowo rzadko. Zajmując się od lat socjologią Śląska, przedstawiłam tę problematykę w monografii pt. Socjologia wobec Śląska - jedność czy wielość? oraz w artykule pt. Socjologiczny ogląd Śląska w ujęciu Jana Szczepańskiego (Sołdra-Gwiżdż, 2010) zamieszczonym w 3 tomie monografii redagowanej pt. W kręgu myśli Profesora Jana Szczepańskiego, a obecnie moim zamiarem jest uzupełnienie tej wizji z uwydatnieniem refleksji dotyczącej Śląska Cieszyńskiego (Sołdra-Gwiżdż, 2019). Rozpoczynając rozważania, należy uczynić taką oto uwagę: myślenie Szczepańskiego o Śląsku Cieszyńskim często przeplata się z refleksją dotyczącą wszelkich śląskich spraw, dlatego też prezentuję najważniejsze elementy obrazu Śląska nakreślonego przez Szczepańskiego w okresie międzywojennym, jednocześnie zaznaczając, że szersze rozważania na ten temat zawarłam we wspomnianych opracowaniach. (fragment tekstu)