Teza o aktualności i ważności badań instytucji społecznych właściwie nie wymaga już udowadniania. Rosnąca liczba opracowań z zakresu szeroko pojętego instytucjonalizmu, będąca efektem pracy licznych przedstawicieli nauk społecznych, stanowi świadectwo upowszechnienia się przekonania o fundamentalnym znaczeniu instytucji dla funkcjonowania społeczeństw oraz staje się inspiracją do podejmowania dalszych badań tej problematyki. Jednocześnie instytucjonalizm stał się platformą interdyscyplinarnego dialogu socjologów, ekonomistów, politologów, historyków, kulturoznawców, prawników i antropologów. W konsekwencji tego zróżnicowania perspektyw badawczych właściwych dla poszczególnych, wskazanych wyżej dyscyplin, w obrębie ram teoretycznych instytucjonalizmu mieszczą się różne teorie (np. instytucji, wyboru publicznego czy zbiorowego, kosztów transakcyjnych, struktury i agencji, gier), rozmaite modele (np. homo oeconomicus, homo sociologicus, homo psychologicus, model racjonalnego podejmowania decyzji), prowadzone są odwołujące się do teorii badania empiryczne, różnego rodzaju eksperymenty laboratoryjne (np. psychologiczne, gry komputerowe, symulacje) i procedury ewaluacyjne (jako przesłanki sformułowań o charakterze normatywnym i praktycznym) oraz wykorzystywane dane zastane i analizy historyczne. Ramy instytucjonalizmu są szerokie nie tylko w sensie wyznaczania rozległego, interdyscyplinarnego obszaru rozważań, ale sprzyjają analizom prowadzonym na różnych poziomach życia społecznego (od jednostki ludzkiej do złożonego i globalnego świata społeczne-go). Ogólnie rzecz ujmując, analizy te obejmują zagadnienia statyki i dynamiki instytucjonalnej. Te pierwsze zajmują się problemami struktury i funkcji instytucji, te drugie zaś obejmują problematykę genezy instytucji, zmiany instytucjonalnej i procesów instytucjonalizacji. Kategoria instytucji i ogólnie problematyka instytucjonalna staje się coraz bardziej widoczna i powszechnie akceptowana jako płaszczyzna integracji nauk społecznych. Podstawowy problem, przed jakim stają badacze zajmujący się tematyką instytucjonalną, sprowadzić można do pytania, jak badać instytucje. Pytanie to zawiera szereg kolejnych dylematów, które należałoby rozstrzygnąć przed przystąpieniem do badań, np. co rozumiemy pod pojęciem instytucji; czy wszystkie instytucje są mierzalne; jakich metod (ilościowych czy jakościowych) użyć, by zbadać dany problem instytucjonalny; kto powinien być podmiotem badania, a co stanowić jego przedmiot; czy można mówić o uniwersalności metod badania i miar instytucji oraz czy możliwe są porównania wyników takich badań itp. Niniejszy artykuł ma na celu próbę przybliżenia odpowiedzi na wspomniane pytania w oparciu o opinie wyrażone przez teoretyków instytucjonalizmu oraz wybrane przykłady badań empirycznych z tego zakresu. (fragment tekstu)
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.