Likwidacja kopalń i restrukturyzacja górnictwa węgla kamiennego w obszarze Górnośląskiego Zagłębia Węglowego (GZW) - ze względu na obecność i konieczność ochrony czynnych kopalń - nie rozwiązuje problemu odwadniania kopalń z/likwidowanych. W zlikwidowanych kopalniach stosowane są 3 systemy odwadniania: głębinowy (GSO) (wykorzystujący 1 szyb, z 1 lub kilkoma pompami głębinowymi), stacjonarny (SSO) (wymagający utrzymywania złożonej dołowej i powierzchniowej infrastruktury technicznej) oraz odwadnianie grawitacyjne (OG)(samoczynny spływ wody z zatopionej kopalni, do cieku powierzchniowego lub sąsiedniej kopalni lub pompowni). Najtańszym, najbezpieczniejszym i najprostszym pod względem technicznym, jest wdrożony przez SRK S.A. Oddział Centralny Zakład Odwadniania Kopalń (CZOK) - głębinowy system odwadniania. Koszt GSO jest o ok. 75% niższy niż odwadniania stacjonarnego. Zmiana systemu odwadniania, wymaga wnikliwej analizy zagrożenia wodnego dla sąsiednich kopalń. Wdrożony w latach 90. model odwadniania zlikwidowanych kopalń oparty został na istnieniu połączeń hydraulicznych pomiędzy czynnymi i zlikwidowanymi kopalniami. Sposób odwadniania likwidowanej kopalni projektowany był z poziomem zatopienia wyrobisk, poniżej najniższego kontaktu hydraulicznego z czynną kopalnią. W żadnej kopalni nie próbowano zlikwidować, niekiedy pojedynczego bezpośredniego połączenia hydraulicznego. Skutkiem tego jest utrzymywanie od kilkunastu lat pompowni, z "głębokim", czyli kosztownym odwadnianiem. Dynamiczna sytuacja górnicza w obszarze GZW oraz dwudziestoletnie doświadczenia SRK S.A. Oddziału CZOK dowiodły, że przyjęty model wymaga weryfikacji. SRK S.A. Oddział CZOK na bieżąco dostosowuje i upraszcza odwadnianie byłych kopalń, nie zapominając o ochronie czynnych. Skutkiem tego jest zmniejszenie ilości pompowanej wody ze zlikwidowanych kopalń z ponad 99 mln m3 do ok. 66 mln m3 rocznie i retencja ok. 110 mln m3 wody w zrobach. Towarzyszy temu likwidacja licznej infrastruktury górniczej, wyrobisk, szybów, pompowni. Na bazie aktualnej sytuacji górniczo-hydrogeologicznej, SRK S.A. Oddział CZOK proponuje do wdrożenia nowy docelowy model odwadniania wszystkich kopalń w GZW (DMO GZW). Jest on oparty na wydzieleniu 9-ciu rejonów odwadniania (RO), z jedną centralną/rejonową pompownią, w każdym rejonie. Prognozuje się, że łączny dopływ do RO wynosić będzie ok. 400 m3/min (ok. 210 mln m3 wody/rok). RO należy widzieć jako odrębny układ górniczo-hydrogeologiczno-odwadniający, z wyznaczoną kopalnią - pompownią rejonową (PR) - do której kierowane będą wody z sąsiednich likwidowanych kopalń. SRK S.A., z sukcesem doprowadził praktycznie do końcowej fazy dwa RO: "Saturn" odwadniający zlikwidowane kopalnie w NE części GZW oraz "Centrum", przygotowany do odwadniania kopalń niecki bytomskiej. Proponowane przemodelowanie wymaga zaangażowania i współudziału wszystkich przedsiębiorstw górniczych oraz realizacji w likwidowanych kopalniach wyprzedzających przedsięwzięć. DMO GZW zoptymalizuje i zmniejszy koszty ochrony czynnych kopalń przed zagrożeniem wodnym. (abstrakt oryginalny)