Wyniki wyszukiwania - BazEkon

1

Central Planning of Development Through Etatism in Turkey: the State Planning Organization

100%

Özbek O.

Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu

|

2011

|

nr 241 Przestrzeń a rozwój

467-473

Etatyzm był podstawową ideologią rozwoju ekonomicznego w Turcji do zmiany w roku 1980 związanej z pojawieniem się polityki neoliberalnej. Podkreślał on kluczową rolę państwa w tworzeniu klimatu do rozwoju i zmniejszaniu dysproporcji rozwojowych. Różne instytucje odgrywały rolę w rozwoju społeczno-ekonomicznym od lat 30. XX wieku. Chociaż niektóre z tych instytucji były głównymi aktorami kapitalizmu państwowego, część z nich była odpowiedzialna za realizację ogólnokrajowego rozwoju społeczno-ekonomicznego. Był to Państwowy Urząd Planowania założony w roku 1960, który odgrywał istotną rolę w procesie centralnego planowania rozwoju zgodnie z założeniami etatyzmu. W artykule przedstawiono rolę tej instytucji w kształtowaniu procesów społeczno-ekonomicznych w Turcji. (abstrakt oryginalny)

2

Liberalizm ekonomiczny szkoły krakowskiej - walka z etatyzmem

100%

Zagóra-Jonszta U.

Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Współczesne Problemy Ekonomiczne. Globalizacja. Liberalizacja. Etyka

|

2011

|

nr 3

143-156

Myśl ekonomiczna II Rzeczypospolitej miała wyraźnie liberalny charakter. Nie odbiegała bowiem od europejskiego standardu, w którym dominował nurt subiektywno- -marginalistyczny. Większość polskich przedstawicieli myśli akademickiej to reprezentanci szkoły neoklasycznej, chociaż byli również wśród nich zwolennicy szkoły matematycznej czy austriackiej psychologicznej. Powszechna moda na liberalizm ekonomiczny została dodatkowo wzmocniona w warunkach polskich niechęcią do państwa, które przez ponad sto lat było dla naszego społeczeństwa obcym, zaborczym tworem. Nawet zwolennicy niemieckiej szkoły historycznej byli liberałami, co przesądzało o specyficznym charakterze historyzmu w Polsce. (fragment tekstu)

3

Wybrane aspekty sporu o etatyzm pomiędzy Pierwszą Brygadą Gospodarczą a Lewiatanem w latach 1927-1931

75%

Guzikowski M.

Kwartalnik Historii Myśli Ekonomicznej / Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

|

2014

|

nr 1

45-67

Celem opracowania jest przedstawienie istoty oraz przebiegu tzw. sporu o etatyzm toczonego pomiędzy Pierwszą Brygadą Gospodarczą a Lewiatanem. Ramy czasowe obejmują lata 1927-1931, ze szczególnym uwzględnieniem lat 1928-1929, kiedy spór ten miał największe natężenie. W pierwszej części artykułu przytoczono stosowane ówcześnie definicje etatyzmu. Podkreślono przy tym ich wielość i niejednoznaczność. W kolejnych dwóch częściach omówiono stanowiska przedstawicieli Pierwszej Brygady Gospodarczej (zwolennicy etatyzmu) oraz Lewiatana (przeciwnicy). W części czwartej artykułu zamieszczono omówienie głównej osi tzw. sporu o etatyzm toczącego się na przełomie lat 20. i 30. pomiędzy przedstawicielami obu organizacji. Ostatnia część artykułu została poświęcona zidentyfikowaniu teoretycznych i praktycznych przesłanek tego sporu. (abstrakt oryginalny)

4

Etatism of the economy of the Second Polish Republic in the period of parliamentary democracy: conditions, stages, evaluation (part 2: 1923-1926)

75%

Luszniewicz J.

Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego Studia i Prace / Szkoła Główna Handlowa

|

2018

|

nr 4

65-84

The article constitutes the second part of the study analysing the development of the public sector in the economy of the Second Polish Republic in the period from the regaining of independence in November 1918 to the coup of May 1926. The first part, published in the previous issue, concerned the period of 1918-1923. The second part presents the etatist policy of the last years of parliamentary democracy, in particular, the policy implemented by the government of Władysław Grabski which was formed in December 1923. This government, functioning until November 1925, has markedly contributed to the further growth of the state sector through, inter alia, the reform of treasury monopolies, reorganization of commercial banking and activation of investments in industry and infrastructure. The strengthening of the etatist tendencies which took place in 1923-1925 also impacted on the policy of the government of Aleksander Skrzyński, which was operating from November 1925 to April 1926. The conclusion of the article is the claim that the state sector in the economy of the Second Polish Republic in 1918-1926 was undergoing the process of continuous growth.(original abstract)

5

Etatyzm państwowy w działalności komunalnych kas oszczędności w okresie drugiej rzeczypospolitej

75%

Ruczkowski P.

Studia i Materiały Wydziału Zarządzania i Administracji Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Jana Kochanowskiego w Kielcach

|

2018

|

R. 22, nr 3, t. 3 Banki - wczoraj, dziś, jutro. Ewolucja sektora bankowego po 1918 r.

11-22

Niniejszy artykuł poświęcony jest analizie różnych form etatyzmu państwowego w działalności komunalnych kas oszczędności (KKO) w okresie Drugiej Rzeczypospolitej (1918-1939). Szczególnymi przykładami etatyzmu państwowego w działalności KKO były, wprowadzane odrębnymi przepisami, ograniczenia wysokości oprocentowania kredytów i pożyczek udzielanych przez kasy oraz ograniczenia wysokości oprocentowania wkładów oszczędnościowych i innych lokat pieniężnych gromadzonych w kasach. (abstrakt oryginalny)

6

Etatyzacja gospodarki Drugiej Rzeczypospolitej w okresie demokracji parlamentarnej: uwarunkowania, etapy, próba bilansu (część 1: 1918-1923)

75%

Luszniewicz J.

Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego Studia i Prace / Szkoła Główna Handlowa

|

2018

|

nr 3

33-59

Artykuł jest częścią opracowania analizującego rozwój sektora państwowego w gospodarce Drugiej Rzeczypospolitej w okresie przed zamachem majowym 1926 r. Celem jest rozstrzygnięcie - wobec rozbieżnych stanowisk w literaturze przedmiotu - czy w okresie demokracji parlamentarnej tendencja etatystyczna narastała w sposób ciągły czy podlegała okresowym wahaniom. Podstawę weryfikacyjną stanowią szacunki procentowego udziału własności państwowej w majątku narodowym ogółem. Pierwsza część opracowania obejmuje zagadnienia ogólne (kwestie pojęciowe, tło międzynarodowe, uwarunkowania wewnętrzne, formy międzywojennego etatyzmu) oraz analizę przyrostu własności państwowej w Drugiej Rzeczypospolitej w latach 1918-1923 w wyniku przejęcia obiektów gospodarczych należących przed 1914 r. do państw zaborczych (Austro-Węgier, Niemiec, Rosji) i różnych form etatyzmu z czasów kształtowania państwowości, wojen o granicę, przestawiania gospodarki na tory pokojowe, problemów koniunkturalnych i walutowych itp.(abstrakt oryginalny)

7

Etatystyczne tendencje w polskiej polityce gospodarczej (perspektywa mezoekonomiczna)

75%

Krakowiak M., Zeman-Miszewska E.

Prace Naukowe / Akademia Ekonomiczna w Katowicach

|

2008

|

Rola mechanizmu rynkowego w procesie transformacji gospodarczej

101-114

Etatyzm jest "antytezą polityki liberalnej, o ile chodzi o dobór środków osiągnięcia ostatecznych celów". Zakłada on, że niezawodnym środkiem zabezpieczającym najlepszy rozwój jednostek i wspólnot (także lokalnych) jest silne państwo. W postaci centralistycznej oznacza dużo kompetencji w ręku państwa, kosztem jednostek i wspólnot. Trójpodział208 władzy stanowiący atrybut demokratycznego, liberalnego państwa w koncepcji (i praktyce działań) etatystycznej jest ograniczeniem dla administracji gospodarczej, gdyż tworzy organy pełniące funkcje odebrane państwu. Szeroki zakres ingerencji władz w życie gospodarcze i polityczne prowadzi do niwelacji autonomii jednostek i grup społecznych na rzecz omnipotentnego państwa i jego urzędników. Powoduje uzależnienie podmiotów gospodarczych, ogniw samorządowych, jednostek oraz wszelkich podmiotów pozostających poza strukturami państwa od władzy państwowej. Administracja państwowa w szerokim zakresie może wykorzystywać uznaniową redystrybucję dochodów. W zamian podporządkowuje sobie beneficjentów korzystających z rozdawnictwa i uzurpuje sobie prawo do ingerencji w ich działalność. Stosowanie przez państwo rozdawnictwa w różnych postaciach i formach tworzy struktury pomiotów niesamodzielnych i podatnych na rozmaite naciski władzy centralnej.(fragment tekstu)

8

Etatyzm w poglądach przedstawicieli "szkoły krakowskiej"

75%

Półgrabia M.

Nauki Ekonomiczne

|

2022

|

35

245-262

Niniejszy artykuł ma na celu zaprezentować poglądy przedstawicieli "szkoły krakowskiej" na zagadnienie etatyzmu. Dokonano próby zdefiniowania terminu "etatyzm" i ukazano jak pojęcie to było rozumiane przez ekonomistów krakowskich. W artykule przeanalizowano stosunek czołowych przedstawicieli środowiska krakowskiego do kwestii przedsiębiorstw państwowych oraz innych wybranych elementów polityki gospodarczej państwa związanych z jego ingerencją w gospodarkę. Przedstawiono krytykę rozbudowy sektora przedsiębiorstw państwowych, które krakowscy ekonomiści uznawali za nierentowne lub bardzo nisko Niniejszy artykuł ma na celu zaprezentować poglądy przedstawicieli "szkoły krakowskiej" na zagadnienie etatyzmu. Dokonano próby zdefiniowania terminu "etatyzm" i ukazano jak pojęcie to było rozumiane przez ekonomistów krakowskich. W artykule przeanalizowano stosunek czołowych przedstawicieli środowiska krakowskiego do kwestii przedsiębiorstw państwowych oraz innych wybranych elementów polityki gospodarczej państwa związanych z jego ingerencją w gospodarkę. Przedstawiono krytykę rozbudowy sektora przedsiębiorstw państwowych, które krakowscy ekonomiści uznawali za nierentowne lub bardzo nisko rentowne. Ukazano także ich propozycje dla polskiej gospodarki w zakresie przeciwdziałania rozwojowi etatyzmu. (abstrakt oryginalny)

9

Więźniowie swojej firmy : a może elastyczność zatrudnienia?

75%

Oleksyn T.

Personel

|

1997

|

nr 2

15-17

Na elastyczność zatrudnienia wpływają czynniki demograficzne i zdrowotne, edukacyjne, ekonomiczne, socjopsychologiczne i kulturowe, polityczne i prawne, organizacyjne i infrastrukturalne.

10

Koncepcje zwolenników etatyzmu w okresie międzywojennym w świetle teorii stadiów wzrostu gospodarczego W.W. Rostowa - próba interpretacji

75%

Skrzyński T.

Zeszyty Naukowe / Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

|

2010

|

nr 844

125-138

Przez cały okres dwudziestolecia międzywojennego toczyła się debata na temat roli państwa w gospodarce. Zwolennicy interwencjonizmu wskazywali konieczność szerokiego udziału państwa w życiu gospodarczym, mając na uwadze dorównanie krajom rozwiniętym. Wskazywano przyczyny istniejącego zacofania, jak również proponowano drogi wyjścia z tego stanu. Istniejące po II wojnie światowej opracowania na temat sporu pomiędzy zwolennikami a przeciwnikami etatyzmu w znacznej mierze reprezentują marksistowski punkt widzenia, w myśl którego etatyzm, jako element gospodarki mieszanej, był próbą obrony systemu kapitalistycznego bądź też traktowano działania o charakterze etatystycznym jako niewystarczające, względnie będące wstępem do wprowadzenia socjalizmu. Celem niniejszego opracowania jest próba znalezienia alternatywnych ram teoretycznych dla oceny koncepcji etatystów okresu dwudziestolecia międzywojennego. Teoria W.W. Rostowa niewątpliwie spełnia powyższy warunek. (fragment tekstu)

11

Zmiany w polityce właścicielskiej państwa polskiego

75%

Kozarzewski P.

Studia Ekonomiczne / Polska Akademia Nauk. Instytut Nauk Ekonomicznych

|

2016

|

nr 4 (91)

555-578

Celem artykułu jest przeanalizowanie, na przykładzie polityki własnościowej Skarbu Państwa, czynników powodujących coraz bardziej wyraźne zmiany polityki gospodarczej w Polsce w kierunku etatyzmu. Pokazano ewolucję polityki prywatyzacyjnej od wspierania zmiany systemowej poprzez koncentrowanie się wyłącznie na fiskalnych celach po jej prawie całkowite zatrzymanie, a także ewolucję polityki właścicielskiej w kierunku zwiększenia roli domeny państwowej w gospodarce. Analiza czynników powodujących zachodzące zmiany prowadzi do wniosku, że mają one przeważnie endogeniczny charakter, gdzie główną rolę odgrywają grupy interesu uzyskujące rentę na własności kontrolowanej przez Skarb Państwa przy określonym wpływie także społeczno-ekonomicznych przekonań decydentów oraz oczekiwań wyborców. Czynniki egzogeniczne, takie jak światowy kryzys finansowy i wzrost popularności etatyzmu w zagranicznych publikacjach ekonomicznych i praktyce gospodarczej innych krajów, mają znaczenie drugoplanowe, wzmacniając jednak działanie czynników wewnętrznych.(abstrakt oryginalny)

12

Etatyzacja gospodarki w okresie rządów komunistycznych w Polsce

75%

Kaliński J.

Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego Studia i Prace / Szkoła Główna Handlowa

|

2015

|

nr 4

177-201

W artykule odtwarzam proces monstrualnej rozbudowy sektora państwowego w warunkach gospodarki centralnie kierowanej. Zgodnie z pryncypiami ustrojowymi i ówczesnym prawodawstwem, a także metodami pozaprawnymi zasadniczo powiększono zasięg własności państwowej i spółdzielczej, nazywanej ogólnospołeczną, socjalistyczną lub uspołecznioną. Nastąpiła etatyzacja dominującej części sektora nierolniczego, a pozostawione liczne prywatne gospodarstwa rolne otoczone zostały siecią uspołecznionych organizacji zaopatrzenia i skupu, powodując daleko posunięte ich uzależnienie od państwa. Dopełnieniem systemu były instytucje centralnego kierowania gospodarką, nadające olbrzymią władzę partyjno-państwowej biurokracji i eliminujące przedsiębiorczość. Etatyzacja była konsekwencją wdrażania komunistycznych dogmatów i prymatu polityki nad gospodarką. Jej trwałe zręby stworzono w latach 1944-1955, w rezultacie w połowie lat 50. sektor zetatyzowany dostarczał 75% dochodu narodowego. (fragment tekstu)

13

Rozważania wokół książki Stanisława Czai i Bogusława Fiedora Oblicza polskiego etatyzmu gospodarczego

75%

Szymaniec P., Kurowski L.

Ekonomista

|

2023

|

nr 3

333-340

Artykuł prezentuje rozważania dotyczące książki Stanisława Czai i Bogusława Fiedora Oblicza polskiego etatyzmu gospodarczego (Wrocław 2021). Książka ta przedstawia ewolucję etatyzmu w Polsce od okresu odzyskania niepodległości do czasów obecnych. Autorzy trafnie wyróżnili etatyzm wymuszony przez aktualną sytuację historyczną lub gospodarczą oraz etatyzm stymulowany czynnikami, które można określić jako ideologiczne bądź polityczne. W tym ostatnim przypadku sprowadzać się to może do rosnącego udziału państwa w gospodarce w celu nieuzasadnionej względami ekonomicznymi regulacji rynku. Polityka oparta na etatyzmie wymuszonym okolicznościami realizowana była po pierwszej wojnie światowej. Zasadny jest wyrażony w książce pogląd, że rozpowszechniona akceptacja dla różnych form etatyzmu wiązała się z istotnym wpływem na polskich ekonomistów niemieckiej szkoły historycznej oraz "socjalizmu z katedry" (Sozialismus ex Katheder). Można odnieść wrażenie, że autorzy książki, powracając do używanego przed wojną terminu "etatyzm", używają go jako eufemizmu do scharakteryzowania zmian w kierowaniu polską gospodarką zachodzących w ostatnich latach (zbliżonych zresztą do zmian zachodzących w innych państwach Europy Środkowo-Wschodniej). (abstrakt oryginalny)

14

Etatyzm w dzisiejszej Polsce

75%

Beksiak J.

Gospodarka Narodowa

|

2001

|

nr 9

15-27

W dzisiejszych czasach nie jest w naszym kraju jasna opozycja: lewica - prawica, natomiast bardzo ostre jest przeciwieństwo między etatystami i liberałami gospodarczymi. Są to bowiem dwie różne, przeciwstawne doktryny i postawy wobec najważniejszych problemów ekonomicznych i sposobów ich rozwiązywania.

15

Poglądy ekonomiczne przedstawicieli szkoły krakowskiej

63%

Zagóra-Jonszta U.

Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy

|

2019

|

z. nr 57

259-269

Mianem szkoły krakowskiej określano ekonomistów, którzy związani byli ze środowiskiem ekonomicznym Krakowa. Przewodniczył im profesor Adam Krzyżanowski z Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1921 r. założyli oni Towarzystwo Ekonomiczne, które miało propagować wiedzę ekonomiczną w społeczeństwie oraz walczyć z nadmierną ingerencją państwa w życie gospodarcze. Poglądy szkoły krakowskiej w dużym stopniu kształtowały opinię publiczną, a jej przedstawiciele cieszyli się dużym autorytetem w społeczeństwie. W artykule podjęto próbę syntetycznego przedstawienia stanowiska krakowskich ekonomistów wobec najważniejszych zagadnień dotyczących: etatyzmu, polityki monetarnej oraz podatkowej. Zwrócono uwagę na ich ocenę z punktu widzenia założeń liberalizmu ekonomicznego. Przegląd publikacji krakowskich ekonomistów wyraźnie wskazuje na konserwatywne, neoklasyczne podejście do zagadnień gospodarczych. Zgodnie z duchem liberalnym przedstawiciele szkoły krakowskiej krytykowali szkodliwość rzekomo zbyt daleko posuniętego etatyzmu, zbyt wysokie podatki, które jednak nie skutkowały wzrostem dochodu fiskalnego oraz politykę monetarną rządu, prowadzącą do inflacji, a następnie do hiperinflacji markowej. Nie zgadzali się również z polityką Władysława Grabskiego, premiera i ministra skarbu, który dokonał reformy walutowej bez pomocy zagranicy i nie czekając na zrównoważenie budżetu. Uważali, że należało najpierw doprowadzić do równowagi w budżecie, a następnie zaciągnąć pożyczkę stabilizacyjną na umocnienie złotego. Krytycznie odnosili się do polityki deflacyjnej w latach wielkiego kryzysu gospodarczego, chociaż początkowo ją akceptowali. Stosując metodę analizy źródeł uzupełnioną metodą opisu i porównawczą, wykorzystano oryginalne teksty krakowskich ekonomistów. (abstrakt oryginalny)

16

Stefan Starzyński. Polityka gospodarcza w świetle etosu niepodległościowego: niezależna gospodarka, silne państwo i rządy pracy

63%

Szulczewski G.

Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy

|

2019

|

z. nr 57

243-258

W artykule przedstawiono losy życiowe Stefana Starzyńskiego w kontekście wypracowanej przezeń koncepcji polityki gospodarczej. Starzyński był wielkim patriotą, w czasie zaborów zaangażowanym w działalność konspiracyjną, najpierw samokształceniową, a potem - wojskową. W trakcie obrony niepodległości i kształtowania granic państwa pracował w administracji wojskowej, a od 1920 roku jako oficer uczestniczył również w walkach z Armią Czerwoną. Następnie zajmował wysokie stanowiska w rządzie II RP, w tym w Ministerstwie Skarbu. Ten okres życia Stefana Starzyńskiego wpłynął na skrystalizowanie się jego poglądów na politykę gospodarczą, które określa się mianem etatyzmu. W artykule przedstawiony został program tej koncepcji, opracowany pod kierownictwem Starzyńskiego przez liczną grupę polityków, ekonomistów i działaczy społecznych, zwaną Pierwszą Brygadą Gospodarczą. Istota etatyzmu odnosiła się do silnej roli państwa w gospodarce w wymiarze regulacyjnym, inwestycyjnym, walutowym, podatkowym, celnym i kredytowym. W artykule wskazano również, że same poglądy Starzyńskiego na gospodarkę i rolę państwa kształtowały się nie tylko pod wpływem pracy w Ministerstwie Skarbu, lecz także w ramach polemik z liberałami i reprezentantami przemysłu i handlu. W podsumowaniu zwrócono uwagę na aktualność wielu elementów programu polityki gospodarczej Starzyńskiego w czasie dekompozycji światowego porządku gospodarczego. Wskazano też, że powierzone zadania wykonywał zawsze w sposób sumienny i nie brak mu było inwencji. W ostatecznej konkluzji przedstawionej w artykule autor dochodzi do wniosku, że była to postać wielkiego formatu, potrafiąca szlachetnie, sprawnie i efektywnie działać dla dobra RP. Dowodzi tego oryginalna koncepcja polityki gospodarczej, jaką po sobie pozostawił. (abstrakt oryginalny)

17

Idea solidaryzmu społecznego Leopolda Caro drogą do totalitaryzmu

63%

Czerwiński M.

Prace Naukowe / Akademia Ekonomiczna w Katowicach

|

2010

|

Dokonania współczesnej myśli ekonomicznej - znaczenie kategorii wyboru w teoriach ekonomicznych i praktyce gospodarczej

240-250

Ekonomia, zdaniem Caro, jest jak dotąd nauką, która dzieli, a nie łączy ludzi. Brak jej, jak mówi, trwałego punktu oparcia, co powoduje, że nie jest w stanie sformułować jednoznacznych recept w postępowaniu gospodarczym, a jej "prawa" są jedynie (powtarza za szkołą historyczną) pewnymi tendencjami, a nie czymś, co powszechnie i zawsze obowiązuje. Owszem, liberałowie i socjaliści twierdzą, że takie stałe prawa odkryli. Ale do czego to prowadzi? Ekonomia liberalna oparta na fundamencie Smithowskiej gloryfikacji egoizmu jest "nauką straszną" wyzwalającą chciwość i przebiegłość, a tym samym zmieniającą świat w "salę giełdową", gdzie główną wolnością jest "wolność umierania z głodu". Liberałowie zapomnieli, że nie można całkowicie zaufać naturze ludzkiej, która jest ułomna i dlatego "musi być ujęta w karby". Z kolei socjalizm swoje cele chce osiągnąć drogą całkowitego przymusu realizowanego poprzez dyktaturę proletariatu, czyli poprzez oddanie władzy w ręce ludzi niekompetentnych. Socjaliści zapominają, że zanegowanie istnienia pieniądza czy własności prywatnej to odebranie możliwości racjonalnego gospodarowania. Zarówno liberalizm, jak i socjalizm odrzucają etykę, normatywność, co dla Caro jest nie do zaakceptowania. (fragment tekstu)

18

Teoria ekonomii a polityka gospodarcza II Rzeczypospolitej

63%

Zagóra-Jonszta U.

Prace Naukowe / Akademia Ekonomiczna w Katowicach

|

2001

|

Dokonania współczesnej myśli ekonomicznej - teorie ekonomiczne a polityka gospodarcza państwa

143-151

19

Stosunki własnościowe i ich wpływ na politykę etatystyczną Michała Grażyńskiego

63%

Danowska-Prokop B.

Prace Naukowe / Akademia Ekonomiczna w Katowicach

|

2010

|

Dokonania współczesnej myśli ekonomicznej - znaczenie kategorii wyboru w teoriach ekonomicznych i praktyce gospodarczej

262-275

Stosunki własnościowe w górnośląskim przemyśle w larach 1922-1939 były nierozerwalnie związane ze skomplikowaną przeszłością tego regionu. Izolacja Śląska, w pierwszym okresie od państwa polskiego, a następnie od innych ziem polskich podzielonych między państwa zaborcze, rzutowała z jednej strony na kształtowanie się nowoczesnego społeczeństwa, a z drugiej na stosunki gospodarcze, w tym na relacje własnościowe i politykę kadrową. Rozwój przemysłu wydobywczego i hutniczego na Śląsku rozpoczął się już od końca XVIII wieku, a uległ przyśpieszeniu w drugiej połowie XIX. Przeobrażenia gospodarcze oraz społeczne zmieniły oblicze tego regionu. Obok właścicieli wielkich majątków ziemskich (przede wszystkim pochodzenia niemieckiego) pojawili się właściciele kopalń, hut i innych przedsiębiorstw przemysłowych (także głównie pochodzenia niemieckiego, rekrutujący się spośród właścicieli ziemskich). Szybko rozwijający się przemysł zgłaszał zapotrzebowanie na specjalistów, w tym inżynierów, sztygarów, techników oraz urzędników. (fragment tekstu)

20

Etatystyczne koncepcje i polityka gospodarcza śląskiej sanacji na tle ortodoksyjnej teorii ekonomii

63%

Zagóra-Jonszta U.

Prace Naukowe / Akademia Ekonomiczna w Katowicach

|

2004

|

Dokonania współczesnej myśli ekonomicznej - teorie nieliberalne wobec ekonomicznej roli państwa a polityka społeczno-ekonomiczna

251-260

Rola państwa w życiu gospodarczym to bodaj najbardziej kontrowersyjny temat. Zawsze wywołuje emocje wśród dyskutantów, dzieląc ich na zwolenników i przeciwników aktywnego udziału państwa w gospodarce. Tak jest nie tylko dzisiaj, tak było również w okresie międzywojennym, w którym debata wokół interwencjonizmu, a zwłaszcza etatyzmu, zdominowała pozostałe zagadnienia. Szczególny kształt przyjęła na Górnym Śląsku, z uwagi na specyfikę regionu wynikającą z jego przemysłowego charakteru oraz dużego udziału kapitałów zagranicznych w przedsiębiorstwach śląskich. Na tle ogólnopolskiej dyskusji wokół etatyzmu, wyraźnie zdominowanej przez zwolenników liberalizmu ekonomicznego, Górny Śląsk wyróżniał się zdecydowanie bardziej proetatystyczną postawą. Nasiliło się to zwłaszcza w latach wielkiego kryzysu gospodarczego i po jego zakończeniu, kiedy ujawniono wiele nieprawidłowości i nadużyć w górnośląskim przemyśle, będącym w rękach obcego kapitału. (fragment tekstu)