Ograniczanie wyników
Czasopisma help
Autorzy help
Lata help
Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 28

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 2 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
Wyszukiwano:
w słowach kluczowych:  Soil degradation
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 2 next fast forward last
Celem niniejszego referatu jest zaprezentowanie różnorodności definicji przestrzeni zdegradowanych miasta, zawartych w obowiązujących aktach prawnych w Polsce oraz w literaturze przedmiotu. Mnogość spojrzeń na degradację przestrzeni skutkuje brakiem jej jednoznacznego zdefiniowania. Główną trudnością w definiowaniu przestrzeni zdegradowanych jest złożoność problemu degradacji i aspektów, do jakich można się odnosić. Problem przestrzeni zdegradowanych w mieście jest wielodyscyplinarny, degradacja przestrzeni ma swój wyraz przyrodniczy, społeczny, kompozycyjny. (abstrakt oryginalny)
W artykule zaprezentowano wyniki badań nad wykorzystaniem systemów GIS dla delimitacji obszarów zdegradowanych w mniejszych gminach. Podczas analiz autor stwierdził, iż rozmieszczenie populacji mniejszych gmin jest nierównomierne, gdyż większość ich obszarów Zajmują lasy lub pola uprawne. To z kolei naturalnie zwiększa populację na obszarach mieszkalnych. Z punktu widzenia wskaźników społeczno-ekonomicznych odnoszonych do jednostki powierzchni gruntu, fakt ten powoduje zaburzenie wyników. Z drugiej strony, z uwagi na mniejszą liczbę mieszkańców, porównując z większymi miastami, przyjęcie wskaźników odnoszonych "do 100 mieszkańców" w sposób bezpośredni, również zaburza i zniekształca wyniku. Niniejszy tekst stanowi próbę odpowiedzi na te dylematy. (abstrakt oryginalny)
3
Content available remote Possibilities of Using Perennial Energy Crops in Reclamation of Degraded Land
75%
Przedmiot i cel pracy: Praca ma charakter przeglądowy, jej celem jest przybliżenie podstawowych definicji związanych z degradacją i rekultywacją terenów o obniżonej wartości użytkowej, a także przedstawienie najważniejszych gatunków wieloletnich roślin energetycznych, możliwych do zastosowania w rekultywacji gleb zdegradowanych. Materiały i metody: Niniejsza praca powstała na podstawie zebranych informacji źródłowych dotyczących degradacji gleb, wieloletnich roślin energetycznych oraz ich wykorzystania w rekultywacji. Wyniki i wnioski: Przedstawiono charakterystykę polecanych do rekultywacji gleb zdegradowanych gatunków wieloletnich roślin energetycznych: wierzby, ślazowca pensylwańskiego, słonecznika bulwiastego, miskanta olbrzymiego, miskanta cukrowego, spartiny preriowej, róży wielokwiatowej, robinii akacjowej i klonu jesionolistnego. Na podstawie literatury fachowej dokonano analizy degradacji gleb w województwie lubelskim, i na tej podstawie wybrano rośliny, które najlepiej sprawdziłyby się w rekultywacji tego obszaru. W pracy uwzględniono również szacunkowe koszty założenia plantacji tych roślin. (abstrakt oryginalny)
4
Content available remote Land Use Systems Approach to Soil and Environment Conservation
75%
Land use is characterized by the crop sequences, crop production technologies, including soil management. From the beginning of the soil disturbance, close correlation can be found between land use pattern and environment state. The land use systems were classified and grouped on the basis of the farming features and their impacts on soil and environment quality condition. Terms of the systems in Hungarian relation and in chronological order are as follows: early extensive (from the beginning till 1860), conventional (1860-1960), early intensive (19601980), integrated (1980-), modern intensive (1990-), modern extensive (1990-) and ecological (1989-). The land use systems can also be grouped by their environment capability. In environmental respect three of them are considered to harmful, two are medium and other two (integrated and ecological) are ranked to conservation. There are 11 important factors which help to identify the term of any land use system and to separate them consecutively, that are the crop, crop yield, productivity, fertilization, crop protection, chemical load, energy demand, equipment level, soil tillage, impacts on soil and environment and training demand. In this paper our current and past research is summarised to approach an environmental sound land use and to create and maintain harmony between soil conservation and crop production to meet Hungarian needs throughout the future. (original abstract)
Degradacja gleb staje się coraz poważniejsza na całym świecie i stanowi zagrożenie m.in. dla produkcji rolnej. Zasolenie jest dzisiaj jednym z najgroźniejszych czynników środowiskowych, przyczyniających się do degradacji gleb i ograniczających produktywność roślin uprawnych, ponieważ większość roślin uprawnych jest wrażliwa na zasolenie. Na całym świecie 20 proc. wszystkich gruntów uprawnych i 33 gruntów rolnych nawadnianych już jest dotkniętych wysokim zasoleniem. W przyrodzie od zawsze istnieją gatunki roślin, które są przystosowane do życia w zasolonych glebach. Należy do nich np. soliród - słonolubne sukulenty rosnące na moczarach, pośród roślinności nadmorskiej, na plażach. Na pustyni Atakama rośnie tamarugo (Prosopis tamarugo) - drzewo które może służyć do stworzenia zadrzewień na terenach zupełnie jałowych. Kallar (Leptochloa fusca) to trawa uprawiana w Pakistanie w glebach przesyconych słoną wodą na pasze. (abstrakt oryginalny)
6
Content available remote Wybrane aspekty ponownego wykorzystywania zdegradowanych terenów poprzemysłowych
75%
Dynamika przemian gospodarczych w Polsce, w tym głównie proces przekształcania gospodarki socjalistycznej w rynkową, spowodowała pozostawienie dużej liczby niezagospodarowanych terenów pogórniczych. Pomimo że często są zlokalizowane w otoczeniu zagospodarowanych terenów miejskich, są opuszczone lub słabo wykorzystywane, a przywrócenie ich do ponownego, opłacalnego wykorzystania wymaga zainwestowania pokaźnych środków. Niniejsze opracowanie, przez wybrane problemy związane z przywracaniem użyteczności zdegradowanym terenom pogórniczym, wskazuje na konieczność holistycznej analizy tych terenów, pozwalającej hierarchizować cele strategiczne powtórnego ich użytkowania, oraz podkreśla konieczność wypracowywania racjonalnych przesłanek współpracy pomiędzy potencjalnymi inwestorami a władzami różnego szczebla.(abstrakt oryginalny)
Celem pracy był pomiar deformacji szlaku zrywkowego wywołany jedno, dwu oraz trzykrotnym przejazdem harwestera gąsienicowego Mht 8002HV. Badania wykonano w terenie o pochyleniu poprzecznym (4,5º) oraz wzdłużnym (2,6º) do osi szlaku zrywkowego. Pomiarów dokonano przy użyciu urządzenia do bezkontaktowego, komputerowego odwzorowania powierzchni terenu. Urządzenie działa na zasadzie przemieszczania nad badaną powierzchnią dalmierza laserowego Leica Disto Plus, przy pomocy współrzędnościowego układu sterowanego za pomocą komputera (sterowanie CNC). Na podstawie wyników stwierdzono, iż trzykrotny przejazd harwestera spowodował niewielką deformację szlaku zrywkowego, a niewielkie pochylenie poprzeczne szlaku spowodowało dociążenie gąsienicy i wywołało jej ponad 70% obciążenie ciężarem całkowitym maszyny w środku gąsienicy. Pomimo nierównego obciążenia gąsienic, obliczony teoretycznie średni nacisk jednostkowy na glebę wywierany przez mocniej obciążoną gąsienicę nie przekroczył 70 kPa, zaś zmierzona średnia głębokość koleiny po trzech przejazdach harwestera sięgała 4,8 cm, a dla gąsienicy mniej obciążonej 3,6 cm. Trzy przejazdy maszyny spowodowały odsłonięcie systemów korzeniowych drzew oraz znaczne przemieszczenia fragmentów podłoża.(abstrakt oryginalny)
W XX w. Zagłębie Wałbrzyskie było największym obszarem wydobycia węgla kamiennego w Sudetach. W 1997 r. kopalnie zamknięto. Intensywny antropogeniczny cykl rzeźbotwórczy rozpoczął się tu w 1865 r. i trwał 130 lat. Największe przeobrażenia w ukształtowaniu powierzchni terenu wystąpiły w dwóch kotlinach: Wałbrzyskiej i Kuźnickiej. Powstał kompleks rzeźby antropogenicznej utworzony z hałd i osadników kopalnianych oraz niecek z osiadania. Dominującymi procesami rzeźbotwórczymi w związku z antropopresją były agradacja antropogeniczna i denudacja antropogeniczna. Procesy te przyczyniły się do podwyższenia i obniżenia powierzchni terenu. Ich natężenie było zróżnicowane w czasie i w przestrzeni. Średnie tempo agradacji antropogenicznej w latach 1865-1996 wynosiło 328 mm/r. i było większe w latach 1945-1996 (439 mm/r.) niż w okresie 1865-1944 (255 mm/r.). W obu kotlinach: Wałbrzyskiej i Kuźnickiej wystąpił wyraźny wzrost natężenia tego procesu w latach 1945-1996 w porównaniu z okresem 1865-1944. Tempo denudacji antropogenicznej w Zagłębiu Wałbrzyskim było znacznie mniejsze od natężenia agradacji antropogenicznej. W rozpatrywanym okresie powierzchnia terenów górniczych obniżała się średnio 66 mm/r., przy czym tempo tego procesu spadło z 75 mm/r. w latach 1865-1944 do 57 mm/r. w okresie 1945-1996. Znacznie większe natężenie denudacji antropogenicznej wystąpiło w Kotlinie Wałbrzyskiej (96 mm/r.) niż w Kotlinie Kuźnickiej (36 mm/r.). Ustalono, że bilans denudacji antropogenicznej w Zagłębiu Wałbrzyskim w latach 1865-1996 był dodatni (+262 mm/r.). Porównując rozmiary agradacji antropogenicznej i denudacji antropogenicznej w Zagłębiu Wałbrzyskim i innych zagłębiach węgla kamiennego (Górnośląskim, Ostrawsko-Karwińskim i Ruhry) należy podkreślić, że w badanym obszarze natężenie tych procesów w latach 1865-1996 było podobne, a czasem większe niż w innych zagłębiach. Wiąże się to z preferowaniem gromadzenia skał płonnych na hałdach, jako najtańszego sposobu ich unieszkodliwiania oraz z przewagą wydobycia węgla metodą na zawał. (abstrakt oryginalny)
W artykule przeanalizowano sposób gospodarowania glebową materią organiczną w polskim rolnictwie w latach 2017-2019. Analizę porównawczą w układzie przestrzennym prowadzono na poziomie województw. Bilans substancji organicznej gleby sporządzano w uproszczony sposób, wykorzystując współczynniki jej degradacji i reprodukcji zaproponowane przez Eicha i Kundlera. W latach 2017-2019 saldo bilansu glebowej substancji organicznej było na poziomie 0,07 t s.m./ha GO. Dodatnie saldo glebowej substancji organicznej stwierdzono w większości województw Polski, a zdecydowanie najwyższe w dwóch, tj. w podlaskim i warmińsko-mazurskim, w których zasoby obornika i gnojowicy były największe. Ujemne saldo bilansu glebowej materii organicznej mieściło się w przedziale od -0,02 t s.m./ha GO w lubuskim, do -0,14 t s.m./ha GO w dolnośląskim, a głównym tego powodem były małe zasoby nawozów naturalnych. W tych województwach ilość przyorywanego materiału roślinnego była niewystarczająca do pokrycia ubytków glebowej substancji organicznej powodowanych uprawą roślin. Przeprowadzona analiza, względem oceny gospodarowania glebową substancją organiczną, potwierdziła występowanie wysokiej polaryzacji pomiędzy poszczególnymi województwami, łącznie z procesami ekstensyfikacji organizacji produkcji (specjalizacja), z jednoczesnym wzrostem jej intensywności i skali koncentracji.(abstrakt oryginalny)
Bezodpadowe technologie produkcji biopaliw jako sposób na Europejski Zielony Ład kompleks rolno-przemysłowy, degradacja gleby, poferment, recykling bioenergii, biogaz W artykule przeanalizowano perspektywę wdrożenia wskaźników docelowych w zielonej transformacji kompleksu rolno-przemysłowego Ukrainy. Ustalono, że degradacja gleby nabrała wymiaru globalnego i stała się poważnym problemem o charakterze społeczno-gospodarczym ze względu na działania wojskowe na Ukrainie. Analiza stanu gruntów rolnych została przeprowadzona w oparciu o następujące wskaźniki: zawartość próchnicy w glebie, ilość stosowanych nawozów organicznych i mineralnych, pestycydów, powierzchnia gruntów pod produkcją ekologiczną itp. Celem badania jest ocena wpływu wdrożenia bezodpadowych technologii produkcji biopaliw w przedsiębiorstwach kompleksu rolno-przemysłowego na osiągnięcie celów ekologicznych Europejskiego Zielonego Ładu. W artykule przedstawiono docelowe wytyczne dotyczące osiągnięcia celów ekologicznych Europejskiego Zielonego Ładu. Zaproponowano dalsze kroki niezbędne do przezwyciężenia obecnych problemów w zakresie zgodności z normami prawodawstwa UE w zakresie ochrony środowiska w przedsiębiorstwach rolnych w celu sprzedaży produktów rolnych na rynki europejskie. Naukowo udowodniono, że kompleks rolno-przemysłowy Ukrainy ma niewykorzystany potencjał redukcji emisji gazów cieplarnianych poprzez ekologiczną modernizację i wdrażanie bezodpadowych technologii produkcji. Sugeruje się wykorzystanie biogazowni jako obiecującego sposobu rozwiązywania problemów utylizacji odpadów, poprawy sytuacji ekologicznej, zmniejszenia zależności energetycznej i zwiększenia żyzności gleby. Została udowodniona skuteczność stosowania nawozów organicznych, a mianowicie pofermentu, produktu ubocznego fermentacji metanowej, jako bionawozów w gospodarstwach rolnych. Przedstawiono zalecenia dotyczące środków regeneracji gleby na Ukrainie w przyszłości.(abstrakt oryginalny)
Celem artykułu jest przedstawienie problematyki procesów koncentracji ziemi i intensyfikacji upraw w rolnictwie konwencjonalnym na stan środowiska naturalnego w regionie zachodniopomorskim. Wynikiem pracy badawczej jest ukazanie, że nasilający się w ostatnich latach w regionie zachodniopomorskim proces koncentracji ziemi uprawnej, polegający na powstawaniu średnich i dużych gospodarstw rolnych przejmujących ziemię po byłych PGR-ach lub gospodarstwach indywidualnych wycofujących się z produkcji rolniczej, jest konsekwencją procesów koncentracji własności ziemi mających wymiar globalny. Procesy te wystąpiły już wcześniej w krajach rozwiniętych Europy Zachodniej i na świecie. Wraz z procesami własności koncentracji ziemi następują jednocześnie procesy intensyfikacji produkcji rolniczej, charakteryzujące się coraz większym zużyciem środków ochrony roślin w uprawie zbóż, środków farmakologicznych w hodowli zwierząt oraz coraz większym udziałem organizmów genetycznie modyfikowanych w innych uprawach np. warzywniczych. Powiększanie areałów monokulturowych upraw: rzepaku i zbóż, brak stosowania płodozmianów, zaorywanie miedz, likwidacja zadrzewień śródpolnych czy nadmierna melioracja negatywnie wpływają na zachowanie bioróżnorodności biologicznej oraz na stan środowiska naturalnego w regionie zachodniopomorskim. (abstrakt oryginalny)
Soil erosion is a major factor leading to dams' siltation and reducing their storage capacity. This study mapped the hot spots of soil erosion areas to predict the soil erosion/siltation in the Ghiss basin/dam (northeastern Morocco). In this context, various data has been prepared in the geographical information system for the estimation of soil erosion by integrating the universal soil loss equation (USLE). The result of this study revealed that soil loss rate ranges between 0 and 19 t∙ha-1∙yr-1. Therefore, the hot spots in the soil erosion area are to be found upstream, potentially leading to dam siltation over time. To avoid Ghiss dam siltation, we suggest terrace farming and reforestation in the soil erosion area hot spots. (original abstract)
Wystąpienie zjawisk osunięcia się ziemi stanowi realne zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi. Powoduje ono degradację objętych nimi terenów zarówno pod względem zniszczeń posadowionych obiektów, jak i możliwości dalszego wykorzystania gruntów na dotychczasowe cele. Tereny, na których wystąpiły ruchy mas ziemnych zazwyczaj zagrożone są wystąpieniem podobnych zjawisk w przyszłości, a więc odbudowanie na nich zniszczonych obiektów najprawdopodobniej będzie skutkowało ponownym ich zniszczeniem i kolejnymi stratami materialnymi. Ponadto, zatrzymanie destrukcyjnych zjawisk poprzez zastosowanie zabezpieczeń budowlanych jest możliwe w przypadku niewielkich obszarowo osunięć i w nielicznych przypadkach, ich koszty są ogromne, a stabilizacja części dużego osuwiska może nie dać oczekiwanych efektów. W większości przypadków wybiera się inne rozwiązania, związane najczęściej ze zmianą przeznaczenia gruntów, ograniczeniem dotychczasowego użytkowania bądź całkowitym jego zaniechaniem w celu zminimalizowania zagrożeń w przyszłości. Niniejszy artykuł ma na celu rozpoznanie czy gminy z obszarów Polski dotkniętych katastrofami związanymi z osuwaniem się ziemi korzystają z możliwości zmiany przeznaczenia gruntów w trybie znowelizowanej w 2010r. ustawy o szczególnych zasadach odbudowy, remontów i rozbiórek obiektów budowlanych zniszczonych lub uszkodzonych w wyniku działania żywiołu. Badaniami objęto gminy z województwa małopolskiego, podkarpackiego, śląskiego i świętokrzyskiego. Otrzymane wyniki mogą posłużyć dalszym analizom w zakresie powołanych przepisów prawnych, mogą też być punktem wyjścia do rozważań nad kolejnymi ich zmianami czy też działaniami mogącymi ostatecznie wpłynąć na zminimalizowanie zagrożeń na terenach osuwiskowych. Zapisy ustawy o szczególnych zasadach odbudowy, remontów i rozbiórek obiektów budowlanych zniszczonych lub uszkodzonych w wyniku działania żywiołu nie były do tej pory przedmiotem badań naukowych. Artykuł w zamyśle autorki ma być krokiem do upowszechnienia wiedzy na temat szczególnych uregulowań prawnych dotyczących terenów osuwiskowych.(abstrakt oryginalny)
Zakłady Metalurgiczne w Trzebini działały od potowy XIX wieku, w 1914 roku była to największa huta cynku w Cesarstwie Austro-Węgierskim. Po licznych zmianach profilu produkcji w 1999 roku zakłady zakończyły działalność. Od tej pory nie emitują bezpośrednio zanieczyszczeń do środowiska, jednak pozostała fizyczna i chemiczna degradacja gleb, powierzchni terenu i wód podziemnych. Przyroda sama się z tym nie upora. (abstrakt oryginalny)
15
Content available remote Analysis of Degraded Post-Industrial Areas for Redevelopment - Case Study
63%
Zdegradowane tereny poprzemysłowe posiadają spory potencjał do ponownego zagospodarowania. Jednak nieustabilizowana sytuacja prawna, brak informacji o terenie, jego infrastrukturze i kluczowych cechach powodują, iż inwestorzy preferują tereny niezagospodarowane. Poniższe opracowanie jest próbą dokonania wstępnej analizy wybranego terenu pogórniczego, w celu ułatwienia wyboru sposobu jego powtórnego zagospodarowania. (abstrakt oryginalny)
Swelling potential characterization of clay-silt soil is an essential issue in stabilization, settlement, consolidation, and land suitability studies. This article attempts to explain the swelling characteristics of soils around the area of West Lampung, Lampung Province, Sumatra, Indonesia, in relation to environmental issues. An investigation in relation to the soil swelling potential was carried out using 15 disturbed soil samples collectd in the study area. The methods used were analyses of clay mineral geochemistry, physical characteristics, and the free swell ratio. These results showed that the soil in the study area was Quaternary tropical volcanic residual soil. These soils were formed in a proximal volcanic hydrothermal alteration environment. The soils of the study area have characteristics of high plasticity, a reddish-brown colour, and are clayey silt grained (MH) (USCS). The soils had loose physical characteristics in dry conditions; however, these soils tends to be plastic and sticky in wet conditions. Evidence of groove erosion was found at the soil surface. Based on XRD analysis, kaolinite, halloysite, and montmorillonite were types of clay minerals found in the soil. The soil had a clay content of 11.05-78.9%, a liquid limit value > 50%, a plasticity index value of 16.7-36.9%, a shrinkage value of 14.24-36.89%, a soil activity of 0.38-2.47; and an FSR value of 0.69-0.95. These characteristics have implications for swelling soil potential. The results showed that the soils in the study area had medium to very high swelling potential. These results suggest a risk of erosion in the area, which could cause soil degradation and a change in water quality. These soils are likely to affect land productivity and aquifer replenishment and will cause negative environmental and economic impacts. Thus, soil improvement techniques are needed. It is important to maintaining vegetative cover these soils and revegetation may be required.(original abstract)
Użytki rolne w Polsce mają archaiczną strukturę rozłogu małych gospodarstw, wadliwą sieć i nawierzchnię dróg rolniczych, zdegradowany system urządzeń melioracyjnych. Do tego dochodzi brak świadomości administracji rządowej i samorządowej wszystkich szczebli, że konieczne jest inwestowanie w ziemię. Wiele jest przyczyn zagrożeń jakości środowiska glebowego, w tym ekologicznych warunków rozwoju produkcji żywności i surowców na potrzeby przemysłu. Poprawa użytkowania ziemi, która łagodziłaby degradację jej środowiska, jest niezbędna. (abstrakt oryginalny)
Poznanie przyczyn i struktury degradacji ziemi stanowi punkt wyjścia dla podjętego zadania badawczego dotyczącego szacowania strat przez nią spowodowanych. Rejestracja i znajomość fizycznych rozmiarów zjawiska przestrzennego, jakim jest degradacja powierzchni ziemi, umożliwi bowiem w dalszym postępowaniu określenie zakresu i struktury rodzajowej rzeczowych strat spowodowanych degradacją powierzchni ziemi, metod ich szacowania oraz ich hipotetycznej wartości. Zagadnienie strat spowodowanych degradacją środowiska lub jego poszczególnych elementów należy do zagadnień trudnych i kontrowersyjnych.
Several methods have been used to determine trends in hydrogeochemical elements. This study is concerned with the ordinary 3-period moving averages, the 3-period moving median and the exponential smoothing method. It has taken into account the chloride concentration in groundwater from the region of the landfill of the Katowice Ironworks (southern Poland). The data from two piezometers were used: T1 screened in the Triassic and Q1 screened in the Quaternary aquifers. The main aim of this article was to compare statistical methods and to choose the most appropriate method for an assessment of the impact of pollution sources on groundwater quality and determining any trends. The choice of chlorides as the analyzed indicator is connected with their chemical conservative character. They are also indicators of negative impact on groundwater of e.g. municipal, metallurgical landfill sites on groundwater. Results showed that the moving median is less sensitive to outliers than the moving average. The running median preserves sharp discontinuities in the signal but the biggest smoothing was observed in the case of exponential smoothing. All of these methods filter out the noise and transform the data into a smooth curve, which is unbiased by outliers. Application of the smoothing method allowed the generalization of the monitoring data which clearly showed trends. In the absence of reliable data for short periods, these statistical methods made it possible to fill in missing values. These methods are easier to calculate than regression models even if they ignore complex relationships in the data. Moreover, they can also be used as a component in many other indicators such as the Moving Average Convergence Divergence.(original abstract)
Prolonged water erosion leads to severe soil degradation, with highly visible scars. Consequently, the quantitative and descriptive estimation by mapping of the phenomenon has become the main objective of a great deal of research. It is this perspective that this study takes, based on the Revised Universal Soil Losses Equation (RUSLE) for a relatively accurate estimate, by integrating Arc- GIS tools and remote sensing using high spatial resolution (10 m) image from the Sentinel-2A satellite. The model uses data on precipitation, soil, topography and vegetation cover management. The methodological approach taken imple- ments this model in order to optimize its use by the various potential users in their planning and decision-making studies. An application was carried out in the Oued Isser watershed (Tlemcen, Algeria). Soil loss maps were produced and the results indicate a high variation in soil losses in the study area and show that the highest values are concentrated on steep slopes, hence the great influence of the topographic parameter relative to other factors in the model. (original abstract)
first rewind previous Strona / 2 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.