Szara strefa na rynku pracy na obszarach wiejskich w Polsce. Przyczynek do dyskusji

• Autorzy: Maryla Bieniek-Majka

Warianty tytułu

Shadow Economy on the Labor Market in Rural Areas in Poland. Contribution to the Discussion

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł ma charakter przeglądowy, bazuje na literaturze przedmiotu i raportach z badań empirycznych oraz danych statystycznych. Jego celem jest przedstawienie problemu pracy nielegalnej i nierejestrowanej w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem funkcjonowania tego zjawiska na terenach wiejskich. Wskazano, że rolnictwo jest jedną z branż najbardziej narażonych na funkcjonowanie w szarej strefie, co może wynikać z sytemu opodatkowania oraz wielkości najczęściej funkcjonujących w tej branży przedsiębiorstw. "Familijność" mikro i małych przedsiębiorstw sprzyja procederowi zatrudniania "na czarno" i płacenia "pod stołem". Na pracę nierejestrowaną bardziej narażeni są mieszkańcy wsi niż miast ze względu na trudności w dostępie do atrakcyjniejszych ofert pracy, barier komunikacyjnych, ograniczonych możliwości podjęcia kształcenia w wybranym kierunku, a także braku możliwości pogodzenia pracy zawodowej z obowiązkami pracy rolnika, czy obowiązkami rodzinnym. Sytuacja na rynku pracy jest zróżnicowana terytorialnie. Mimo, iż stopa bezrobocia w Polsce maleje, to udział mieszkańców wsi wśród osób bezrobotnych wzrasta, co sprzyja rozwojowi szarej strefy. Chcąc zmniejszyć jej rozmiary należałoby m.in. uprościć system podatkowy, zmniejszyć obciążenia fiskalne. Proponowane rozwiązania w Polskim Ładzie (zmiana systemu naliczania składki zdrowotnej) mogą odnieść odwrotny skutek. W przeniesieniu odpowiedzialności finansowej za nieujawnianie dochodów tylko na płatnika można upatrywać zwiększenia liczby zasygnalizowanych nieprawidłowości do organów kontrolnych. (abstrakt oryginalny)

EN

The article is a review, based on literature and empirical research reports and statistical data. Its aim is to present the problem of illegal and undeclared work in Poland, with particular emphasis on the functioning of this phenomenon in rural areas. It was pointed out that agriculture is one of the industries most exposed to functioning in the shadow economy, which may result from the taxation system and the size of the enterprises most frequently operating in this industry. The "familiarity" of micro and small enterprises favors the practice of hiring "illegally" and paying "under the table". The inhabitants of rural areas are more exposed to undeclared work than urban residents due to difficulties in accessing more attractive job offers, communication barriers, limited opportunities to undertake education in the chosen field, as well as the inability to reconcile professional work with the obligations of a farmer or family obligations. The situation on the labour market is territorially diversified. Although the unemployment rate in Poland is decreasing, the share of rural residents among the unemployed is increasing, which encourages the development of the shadow economy. In order to reduce its size, it would be necessary, among other things, to simplify the tax system and reduce the fiscal burden. The proposed solutions in the Polski Ład (changing the system for calculating health premiums) may have the opposite effect. The transfer of financial responsibility for the non-disclosure of income only to the payer may be seen as an increase in the number of irregularities reported to the control bodies. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Szara strefa; Obszary wiejskie; Rynek pracy

EN

Grey economy; Rural areas; Labour market

• Czasopismo: Roczniki Ekonomiczne Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy
• Rocznik: 2021
• Numer: nr 14
• Strony: 7--22

Twórcy

autor

Maryla Bieniek-Majka

• Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

Bibliografia

• Baczko-Dombi A., Giza A. (2014), Droga do "szarej strefy". Społeczne mechanizmy wykluczenia., "Przegląd Socjologiczny" 63 (LXIII) /4, s. 107-137.
• Chmielewska B. (2018), Pozarolnicze źródła utrzymania rodzin na wsi a szara strefa, "Roczniki Ekonomii i Zarządzania" Tom 10(46), nr 2, s. 109-116.
• Cichocki S. (2006), Metody pomiaru szarej strefy, "Gospodarka Narodowa" nr 1-2, s. 37-61.
• Fundowicz J., Łapiński K., Wyżnikiewicz B., Wyżnikiewicz D. (2020), Szara Strefa 2020. Warszawa: IpiAG.
• Fundowicz J., Łapiński K., Wyżnikiewicz B., Wyżnikiewicz D. (2019), Szara Strefa 2019. Warszawa: IpiAG.
• Fundowicz J., Łapiński K., Wyżnikiewicz B. (2018), Szara Strefa 2018. Warszawa: IpiAG.
• Fundowicz J., Łapiński K., Stefanowicz J., Wyżnikiewicz B., Wyżnikiewicz D. (2021), Szara Strefa 2021. Warszawa: IpiAG.
• Gołębiowski G. (2007), Zjawisko szarej strefy z uwzględnieniem gospodarki polskiej, "Współczesna Ekonomia" nr 1 (1), s. 17-28.
• Kabaj M. (2004), Zatrudnienie w "szarej strefie" w polskiej gospodarce. Fakty, tendencje, mity i nieporozumienia, "Polityka Społeczna" nr 1.
• Kawczyńska-Butrym Z. (2019), Kobiety - mieszkanki wsi - aktywność i zmiana, "Acta Universitatis Lodziensis Folia Sociologica" vol. 68, s. 5-15.
• Kiełczewska A., Kośny M., Sawulski J., Skala płacenia pod stołem w Polsce. Warszawa: Polski Instytut Ekonomiczny.
• Kraciuk J. (2013), Szara strefa w Europie, "Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Problemy Rolnictwa Światowego" Tom 13 (XXVIII), Zeszyt 1, s. 85-95.
• Misztal P. (2018), Istota i znaczenie szarej strefy w krajach członkowskich Unii Europejskiej, "Roczniki Ekonomii i Zarządzania" Tom 10(46), nr 2, s. 21-35.
• Nchor D. (2021), Shadow economies and tax evasion: The case of the Czech Republic, Poland and Hungary, "Society and Economy" Vol. 43, Issue 1, s. 21-37.
• Niedzielski E. (2018), Bezrobocie i rynek pracy w regionach peryferyjnych, "Roczniki Naukowe SERiA" XX(1), s.100-103.
• Pasternak-Malicka M. (2019), Szara strefa - definicje, przyczyny, szacunki. Polska perspektywa zjawiska, "Studia BAS" nr 2(58), s. 29-56.
• Podedworna H. (2018), Między gospodarka rodzinną a rynkiem. Stosunki pracy w polskim rolnictwie z perspektywy socjologii wsi, "Wieś i Rolnictwo" 1(178), s. 67-78.
• Praca na czarno i wypłata pod stołem - co zmieni Polski Ład?, 30 listopada 2021, https://kadry.infor.pl/kadry/indywidualne_prawo_pracy/odpowiedzialnosc_prawa_i_obowiazki/ 5369810,Praca-na-czarno-i-wyplata-pod-stolem-co-zmieni-Polski-Lad.html
• Praca nierejestrowana w Polsce w 2017 roku (2019). Warszawa: GUS.
• Rocznik Statystyczny Rolnictwa 2020 (2020). Warszawa: GUS.
• Wasilewski M., Ganc M. (2012), Funkcjonowanie systemu podatkowego w rolnictwie oraz propozycje zmian w opinii rolników indywidualnych, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Finanse, rynki finansowe, ubezpieczenia" vol. 50/689, s. 725-733.