Roman Hausner (1883-1947) - wybitny administratywista Polski międzywojennej

• Autorzy: Jarosław Kostrubiec

Warianty tytułu

Roman Hausner (1883-1947) - a Prominent Lawyer of Interwar Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Roman Henryk Hausner (1883-1947) był wysokiej rangi urzędnikiem państwowym w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, o bogatym dorobku publikacyjnym w dziedzinie prawa publicznego. Celem niniejszego artykułu było przedstawienie biografii Hausnera w perspektywie jego kariery urzędniczej i działalności twórczej, z uwzględnieniem roli, jaką odegrał w procesie reform administracji państwowej w Polsce międzywojennej. Z jednej strony w artykule przedstawiono w ujęciu chronologicznym życie Hausnera jako urzędnika i członka szeregu komisji do spraw reorganizacji administracji publicznej w okresie międzywojennym. Z drugiej strony zaś zaprezentowano jego poglądy w zakresie podstawowych instytucji prawa administracyjnego. Te dwa elementy nie stanowią odrębnych części artykułu, ponieważ praca w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i działalność pisarska Hausnera zostały przedstawione jako pewna całość. Taki obraz tworzy bowiem biografia bohatera niniejszego tekstu, który praktyczny aspekt swojej pracy jako urzędnika ściśle łączył z problematyką swojej działalności twórczej. Autor artykułu postawił tezę, że Hausner jako współtwórca ważnych projektów aktów prawnych, propagator daleko idących reform w dziedzinie ustroju administracji państwowej i płodny twórca może być uznany za znaczącą postać międzywojennej doktryny prawa administracyjnego. (abstrakt oryginalny)

EN

Roman Henry Hausner (1883-1947) was a high-ranking state official in the Ministry of Home Affairs with a vast number of publications in the field of public law. The aim of the article was to present Hausner's biography from the point of view of his career as an official as well as his creative activity including his role in the process of implementing public administration reforms in interwar Poland. On the one hand, the article presents the life of Hausner as an official and a member of a few committees on public administration in interwar Poland in chronological order. On the other hand, the study presents Hausner's views concerning fundamental institutions of administrative law. These two elements do not constitute separate parts of the article since his work in the Ministry of Home Affairs and writing were presented as a certain whole. Such a picture is created by the biography of the protagonist of this paper who combined the practical aspect of his work as an official with the issues of writing. The author of the article argues that Hausner as a co-creator of many important drafts of legal acts, a propagator of far-reaching reforms in the field of public administration system and a prolific writer can be considered a significant figure of the interwar doctrine of administrative law. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Administracja publiczna; Okres międzywojenny; Biografie

EN

Public administration; Inter-war period; Biography

• Czasopismo: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G. Ius
• Rocznik: 2019
• Tom: 66
• Numer: nr 1 Księga Jubileuszowa dedykowana Profesorowi Lechowi Dubelowi
• Strony: 141--172

Twórcy

autor

Jarosław Kostrubiec

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Bibliografia

• Aker J., Berezowski C., Krajewski L., Hausner R., Zasady techniki ustawodawczej (4 referaty), Warszawa 1934.
• Bigo T., Sprawozdanie dr Tadeusza Bigo, prof. U.J.K., z dyskusji nad wytycznymi dla prawa administracyjnego w Konstytucji, [w:] Pamiętnik III-go Zjazdu Prawników Polskich: Katowice-Kraków 5-8 XI 1936, Stała Delegacja Zrzeszeń i Instytucji Prawniczych R.P., cz. 2, Warszawa 1938.
• Bobrzyński M., Kasznica S., Smólski S., Projekt reorganizacji administracji państwowej, [w:] W.L. Jaworski, Projekt konstytucji, Kraków 1928
• Bobrzyński M., Kasznica S., Smólski S., Zagadnienie reformy administracji. Sprawozdanie Komisji powołanej przez P. Prezesa Rady Ministrów do opracowania projektu reorganizacji administracji państwowej, "Gazeta Administracji i Policji Państwowej" 1926, nr 10.
• Boczar J. ks., Hausner A. ks. dr, Wójcik F. ks., Dzieje biblijne. Książka pomocnicza dla II klasy szkoły powszechnej, Lwów 1938.
• Brzozowski J., Z Komisji dla Usprawnienia Administracji Publicznej, "Gazeta Administracji i Policji Państwowej" 1930, nr 3.
• Dubiel K., Komisja Wniosków Ustawodawczych, "Gazeta Administracji i Policji Państwowej" 1930, nr 20.
• Dzienniki czynności Prezydenta RP Władysława Raczkiewicza 1939-1947, t. 1: 1939-1942, oprac. J. Piotrowski, Wrocław 2004.
• Dzienniki czynności Prezydenta RP Władysława Raczkiewicza 1939-1947, t. 2: 1943-1947, oprac. J. Piotrowski, Wrocław 2004.
• Gałędek M., Administracja państwowa w konstytucji kwietniowej, "Imponderabilia. Biuletyn Piłsudczykowski" 2012, nr 4.
• Gałędek M., Rozporządzenie Prezydenta RP z 19 stycznia 1928 r. o organizacji i zakresie działania władz administracji ogólnej - przełom w budowie ustroju administracyjnego państwa polskiego doby międzywojennej, "Zeszyty Prawnicze UKSW" 2011, nr 11.3.
• Hausner A. ks. dr, Wójcik F. ks., Szkice katechez dla I-szej klasy szkół powszechnych wraz z rozkładem materiału nauczania w klasach I-szej i II-giej szkół powszechnych. Podręcznik dla uczącego, Lwów 1938.
• Hausner R., Dekoncentracja, "Gazeta Administracji i Policji Państwowej" 1929, nr 1.
• Hausner R., Legal Aspects of the Present Situation in Poland, London 1946.
• Hausner R., Pierwsze dwudziestolecie administracji spraw wewnętrznych, Warszawa 1939.
• Hausner R., Prace nad wydawnictwem Zbioru Praw, "Gazeta Administracji i Policji Państwowej" 1929, nr 23.
• Hausner R., Przekroczenie granic odrębnych okręgów prawnych w projekcie nowego podziału administracyjnego, "Gazeta Administracji i Policji Państwowej" 1933, nr 5.
• Hausner R., Przygotowywanie i ogłaszanie obowiązujących przepisów, Warszawa 1933, Wydawnictwo "Biblioteka Prawnicza", str. 166, rec.: L., "Głos Prawa" 1933, nr 9.
• Hausner R., Rozporządzenie o stanowisku wojewodów i starostów jako przedstawicieli Rządu, "Gazeta Administracji i Policji Państwowej" 1931, nr 18.
• Hausner R., Skorowidz Ustawodawstwa Polskiego (wraz ze skorowidzem ustawodawstwa śląskiego), Część V, za czas od 1 stycznia 1931 do 1 stycznia 1933, Warszawa, nakład własny, str. 309, rec.: L., "Głos Prawa" 1933, nr 9.
• Hausner R., Tezy do ustawy o podziale Państwa Polskiego dla celów administracyjnych, "Gazeta Administracji i Policji Państwowej" 1933, nr 6.
• Hausner R., W sprawie "Zbioru Praw", "Biuletyn Urzędniczy" 1929, nr 11-12.
• Hausner R., Wytyczne dla pojęcia i klasyfikacji samorządu w Konstytucji r. 1935, Stała Delegacja Zrzeszeń i Instytucji Prawniczych R.P., Warszawa 1936.
• Hausner R., Zagadnienie Zbioru Praw, "Gazeta Administracji i Policji Państwowej" 1929, nr 16.
• Hausner R., Zagadnienie zmniejszenia obiegu papierów w urzędach. Uwagi i wnioski, Warszawa 1937.
• Hausner R., Zasady Techniki Legislacyjnej, "Gazeta Administracji i Policji Państwowej" 1934, nr 4-6.
• Hausner R., Zmiana Konstytucji a usprawnienie administracji, "Gazeta Administracji i Policji Państwowej" 1931, nr 8.
• Jaroszyński M., Wstęp, [w:] Organizacja administracji rządowej. Projekt, oprac. R. Hausner, Warszawa 1932.
• Konwencja niemiecko-polska dotycząca Górnego Śląska, podpisana w Genewie dnia 15 maja 1922 r. (Dz.U. 1922, nr 44, poz. 371).
• Kostrubiec J., Ustrój administracji terytorialnej w świetle pierwszych projektów polskiej doktryny prawniczej u progu odrodzonej Rzeczypospolitej, "Studia Iuridica Lublinensia" 2016, nr 3, DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sil.2016.25.3.443.
• Kozyra W., Kazimierz Młodzianowski - pierwszy piłsudczykowski minister spraw wewnętrznych Rzeczypospolitej Polskiej (15 V - 2 X 1926 r.), "Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego" 2011, nr 14.
• Kozyra W., Polityka administracyjna ministrów spraw wewnętrznych Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1918-1939, Lublin 2009.
• Kronika. Z Towarzystwa Prawniczego we Lwowie, "Przegląd Prawa i Administracji" 1919, R. XLIV.
• Ławnikowicz G., Między koniecznością państwa a pochwałą autorytaryzmu. Koncepcja państwa społecznego Wacława Makowskiego, Lublin 2014.
• Makowski W., O Radzie Prawniczej kilka uwag, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 1927, nr 2.
• Malec J., Studia z dziejów administracji nowożytnej, Kraków 2003.
• Małecki M., Wydział Krajowy sejmu galicyjskiego. Geneza, struktura i zakres kompetencji, następstwo prawne, Kraków 2014.
• Muszalski E., Roman Hausner (1883-1947), [w:] Polski Słownik Biograficzny, red. K. Lepszy, t. 9, Wrocław-Kraków-Warszawa 1960.
• O organizacji władz administracyjnych (Opinia Polskiego Towarzystwa Prawniczego we Lwowie), "Przegląd Prawa i Administracji" 1919, R. XLIV.
• Okólnik (295 i 351) Ministra Spraw Wewnętrznych do Szefów Sekcji, Naczelników Wydziałów i wszystkich Urzędników Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w sprawie podziału czynności w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych (Dz.Urz. MSW 1919, nr 37, poz. 484).
• Okólnik nr 199 z 23 października 1928 r. (OL. 1258/1/28) w sprawie Gazety Administracji i Policji Państwowej do PP. Wojewodów, Komisarza Rządu na m.st. Warszawę, Dowódcy K.O.P., Dyrektora Głównego Urzędu Statystycznego, Głównego Komendanta Policji Państwowej, Dyrektorów Departamentów oraz Naczelników Samodzielnych Wydziałów Aprowizacyjnego i Wojskowego (Dz.Urz. MSW 1928, nr 7, poz. 21).
• Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej Kapituły 1921-1924, Rzeczpospolita Polska Prezydium Rady Ministrów, Warszawa 1926.
• Organizacja administracji rządowej. Projekt, oprac. R. Hausner, Warszawa 1932.
• Pietrzak J., Zespół pracy nad odbudową Polski (1942-1945). Z dziejów polskiego uchodźstwa wojennego w Iranie, "Imponderabilia. Biuletyn Piłsudczykowski" 2011, nr 3.
• Podział administracyjny państwa. Wnioski komisji, Warszawa 1931.
• Projekt organizacji władz administracyjnych w Polsce opracowany przez sekcję administracyjną Towarzystwa Prawniczego we Lwowie, "Przegląd Prawa i Administracji" 1919, R. XLIV.
• Protokół konferencji w sprawie kodyfikacji obowiązującego prawa, zwołanej z inicjatywy Prezydium Komisji w dniu 8 lipca r. 1929 w sali konferencyjnej Komisji - Pałac Rady Ministrów, "Gazeta Administracji i Policji Państwowej" 1929, nr 16.
• Przemówienie Posła Juliusza Dudzińskiego, Sprawozdanie stenograficzne Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 11. posiedzenia w dniu 16 lutego 1939 r.
• Przemówienie Wicemarszałka Sejmu Wacława Długosza, Sprawozdanie stenograficzne Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 11. posiedzenia w dniu 16 lutego 1939 r.
• Przygodzki J., Przyczynek do problematyki dekoncentracji w pracach komisji dla usprawnienia administracji publicznej w II Rzeczypospolitej, "Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego" 2009, nr 12.
• Przygotowywanie i ogłaszanie obowiązujących przepisów. Projekt, oprac. R. Hausner, Warszawa 1932.
• Przygotowywanie i ogłaszanie obowiązujących przepisów. Projekt, oprac. R. Hausner, Warszawa 1932, rec.: L. Adam, "Przegląd Prawa i Administracji" 1933, R. LVIII.
• Redzik A., Wydział Prawa Uniwersytetu Lwowskiego w okresie Drugiej Rzeczypospolitej i w czasie II Wojny Światowej - wybrane zagadnienia, [w:] Prace Komisji Historii Nauki PAU, red. A. Pelczar, t. 10, Kraków 2010.
• Referaty, VI Międzynarodowy Kongres Nauk Administracyjnych w Warszawie (9-16 lipca 1936), Międzynarodowy Instytut Nauk Administracyjnych, Sekcja Polska, Warszawa 1936 (druk ulotny).
• Reiss W., Zarys prawa administracyjnego, t. 1, Wilno 1930.
• Rozporządzenie Ministra Wyznań i Oświaty z dnia 15 kwietnia 1872 r., L. 4398, L. 57.
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 12 sierpnia 1926 r. o utworzeniu Rady Prawniczej (Dz.U. 1926, nr 83, poz. 466).
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 19 stycznia 1928 r. o organizacji i zakresie działania administracji ogólnej (Dz.U. 1928, nr 11, poz. 86).
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 lutego 1924 r. w przedmiocie organizacji władz administracyjnych II instancji (Dz.U. 1924, nr 21, poz. 225).
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 lipca 1926 r. w sprawie statutu organizacyjnego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (M.P. 1926, nr 158, poz. 459).
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 sierpnia 1926 r. w sprawie zasad organizacji i urzędowania Ministerstw (M.P. 1926, nr 203, poz. 578).
• Sekcja zbioru praw, "Gazeta Administracji i Policji Państwowej" 1931, nr 1.
• Sprawozdanie Dyrekcji C.K. Lwowskiego Gimnazjum im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1901, Lwów 1901.
• Tarnowska A., Niedostatki unifikacji administracji ogólnej: doktryna i praktycy o koniecznych uzupełnieniach rozporządzenia Prezydenta RP z dnia 19 stycznia 1928 r., "Studia Iuridica Toruniensia" 2015, Vol. 17, DOI: http://dx.doi.org/10.12775/SIT.2015.028.
• Witkowski W., Historia administracji w Polsce 1764-1989, Warszawa 2007.
• Z sekcji zbioru praw, "Gazeta Administracji i Policji Państwowej" 1930, nr 21.
• Zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 12 stycznia 1937 r. w sprawie ustalenia składu Komitetu Redakcyjnego Gazety Administracji, nr GL. 79-4 (Dz.Urz. MSW 1937, nr 1, poz. 1).
• Zbiór najważniejszych przepisów uniwersyteckich, z upoważnienia Senatu Akademickiego dla użytku młodzieży uniwersyteckiej zestawił K.W. Kumaniecki, Kraków 1913.

Identyfikatory

DOI

10.17951/g.2019.66.1.141-172