Niedozwolone postanowienia umowne w ogólnych warunkach ubezpieczeń w świetle obserwacji Rzecznika Ubezpieczonych oraz Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych

• Autorzy: Joanna Zakolska

Warianty tytułu

Illegal Contractual Provisions (Abusive Clauses) in General Insurance Terms in the Light of the Observations of the Advocate of the Insured as well as the Insurance and Pension Funds Supervisory Commission

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Z dniem 1 lipca 2000 r. weszły w życie zmiany w kodeksie cywilnym wynikające z ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz.U. nr 22, poz. 271). W wyniku tych zmian do tytułu III księgi trzeciej k.c. ("Ogólne przepisy o zobowiązaniach umownych") wprowadzone zostały przepisy, które polepszyły sytuację konsumentów w porównaniu z dotychczasowym stanem prawnym. Podstawą wcześniejszego systemu ochrony konsumentów były wydawane na podstawie art. 384 k.c. (również zmienionego tą nowelizacją) ogólne warunki umów konsumenckich w formie rozporządzeń Rady Ministrów. Obecnie podstawą ochrony konsumentów są wyłącznie zasady wynikające z ustaw, a zwłaszcza z ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie kodeksu cywilnego (Dz.U. nr 141, poz. 1176). Celem tej ustawy było dostosowanie polskiego prawa do standardów unijnych w zakresie ochrony konsumentów. O ile na podstawie dotychczasowego art. 3852 § 1 (dodanego przez art. 1 pkt 56 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny - Dz.U. nr 55, poz. 321) możliwe było jedynie wystąpienie jednej ze stron umowy do sądu o uznanie za bezskuteczne ogólnych warunków umów, wzoru umowy lub regulaminu, jeżeli zastrzegają one dla strony, która je zastosowała, rażąco nieuzasadnione korzyści - o tyle zmiany, o których mowa na początku, wprowadziły do ustawodawstwa polskiego pojęcie niedozwolonych postanowień umownych, nie wiążących konsumenta. Zgodnie z treścią art. 3851 § 1 k.c., niedozwolone postanowienia umowne są to postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. (fragment tekstu)

EN

The amendments made in the Civil Code as of 1 July 2000 improved consumers' situation by introducing term of illegal contractual provisions into the Polish legislation, which are not binding the consumer. These are the provisions of the agreement concluded with the consumer, which not agreed individually, stating his/her rights and obligations in the way contradictory to the good manners, and grossly infringing his/her interests. In the legal language those provisions are called abusive clauses. In the legal environment, which is still in force abusive clauses are applied in case of concluding the insurance agreement, also in the situation where the insurance taker is not a consumer. The legislator also included in the civil code as many as 23 examples of abusive clauses, that is the cases in which the probability of defective drafting of the contractual relation's contents is extremely high. The survey of the contents of the general insurance terms (g.i.t.) also in terms of compliance with the regulations on illegal contractual provisions is the responsibility of the Advocate of the Insured, and was the responsibility of the Insurance and Pension Funds Supervisory Commission (KNUiFE), which existed until recently. In the light of the analyses of g.i.t. performed by the Advocate and his later correspondence with insurance companies it may be stated that the regulations on the illegal contractual provisions are rarely infringed. KNUiFE has had a slightly different opinion on that issue. The reservations of both authorities were focused more on the discrepancy between the contents of g.i.t. and the civil code provisions concerning stricte the insurance agreement. The reactions of the insurance companies were diversified but in general the interpretation of the provisions being questioned was different to that made by the Advocate of the Insured. In the light of the observations resulting from the many years' practice of the author of this paper, who is an expert in the Office of the Advocate of the Insured, it may be stated however that all the general insurance terms include one abusive clause on average. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Prawa konsumenta; Umowa; Klauzule abuzywne

EN

Consumer law; Contract; Abusive clauses

• Czasopismo: Rozprawy Ubezpieczeniowe
• Rocznik: 2007
• Numer: nr 1(2)
• Strony: 25--35

Twórcy

autor

Joanna Zakolska

• Uniwersytet Wrocławski

Bibliografia

• 1. Encyklopedia prawa pod red. U. Kaliny-Prasznic, wyd. III, Wyd. C.H. Beck, Warszawa 2004, s. 403-404.
• 2. A.M. Kowalik, Klauzule abuzywne w umowach ubezpieczenia, Prawo, Ubezpieczenia, Reasekuracja 2000, nr 2 (38).
• 3. B. Mrozowska, Ustawa z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny i zmiany w k.c., Prawo Asekuracyjne 2000 nr 3
• 4. S. Rogowski (w:) Ochrona konsumenta usługi ubezpieczeniowej w prawie polskim, (w:) Ubezpieczenia w gospodarce rynkowej pod red. T. Sangowskiego, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz-Poznań 2002, s. 74 i n.
• 5. M. Skory, Klauzule abuzywne w polskim prawie ochrony konsumenta, Zakamycze 2005, s. 107
• 6. Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. S. Dubisza, T. I A-G, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa2003, s. 9.
• 7. A. Wąsiewicz, Kilka uwag na tle funkcjonowania ogólnych warunków ubezpieczeń, Prawo Asekuracyjne 1998, nr 4, s. 6
• 8. Wielki słownik angielsko-polski z suplementem pod red. J. Stanisławskiego, wyd. XVI, , T. I A-N, Wyd. Wiedza Powszechna, Warszawa 1994, s. 4.
• 9. Wielki słownik wyrazów obcych PWN pod red. M. Bańki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003, s. 6.