Zmiany współczesnej pracy, zawodów i profesji

• Autorzy: Danuta Walczak-Duraj

Warianty tytułu

Changes in Modern Work, Occupations and Professions

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Głównym celem rozważań zawartych w tym tekście jest próba ukazania zmian, jakie zachodzą w sposobach ujmowania pracy, zawodu czy profesji, a w konsekwencji również zmian w sposobach i formach realizacji zarówno tradycyjnie rozumianego zawodu, jak i związanej z nim kariery. Chodzi tutaj przede wszystkim o zmiany dotyczące zawodu i profesji, nie tylko w kontekście współczesnych przemian treści pracy, form pracy i form zatrudnienia, lecz także w kontekście rozwoju technologii cyfrowych. Postęp techniczny i technologiczny w sposób wyraźny przyspieszył proces zanikania starych i pojawiania się wielu nowych zawodów, profesji, specjalności czy czynności określanych mianem pracy, ale pozbawionych niektórych jej atrybutów. Charakterystycznym przykładem tych zmian będzie omówiona tutaj, specyficzna, a zarazem coraz powszechniejsza, for-ma pracy i zatrudnienia, jaką jest freelancing. Jednak wielość czynników i procesów wpływających na redefinicję współczesnej pracy, zawodów i profesji powoduje, że badacze zajmujący się społecznym zakotwiczeniem pracy nie zawsze są zgodni co do tego, w jakim kierunku i w jakim tempie zmiany te będą postępować. Wiele wątpliwości i pytań z tym związanych dotyczy tego, jakie inne niż praca ważne formy aktywności staną się powszechne i dostępne przeciętnej jednostce. Chodzi o formy aktywności, które będą mogły, tak jak obecnie praca, zarówno stać się źródłem samorealizacji, poczucia własnej wartości, prestiżu społecznego, jak i podtrzymywać ład społeczny.(abstrakt oryginalny)

EN

The leading goal of the considerations contained in this text is an attempt to show the changes that take place in relation to work, occupations or profession, and therefore consequently changes in the ways and forms of implementation of both the traditionally understood occupational and the related professional career. It is primarily about changes in the occupations and professions, both in the context of contemporary changes in the content of work, forms of work and forms of employment, as well as in relation with the development of digital technologies. Technical and technological progress has clearly accelerated both the process of disappearance of the old and the emergence of many new occupations, professions, specialties or activities known as work, but devoid of some of its attributes. Freelancing is the specific example of these characteristic changes that have place at the same time and possess an increasingly common form of work and employment. However, the multitude of factors and processes influencing the redefinition of contemporary work, occupations and professions causes that researchers dealing with social anchoring of work do not always agree on the direction and pace of changes that will take place in the future. Many of my doubts and related issues concern what other, apart from work, important forms of activity will become common and available to the average individual. Such forms of activity should also become a source of self-realization, self-esteem, social prestige and the maintenance of social order, just like work today.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Praca; Technologie cyfrowe; Elastyczność zatrudnienia; Samozatrudnienie

EN

Labour; Digital technologies; Flexible employment; Self-employment

• Czasopismo: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica
• Rocznik: 2022
• Numer: nr 81 Zmiany modelu pracy w dobie pandemii COVID-19. Wyzwania współczesności
• Strony: 5--27

Twórcy

autor

Danuta Walczak-Duraj

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• Bard A., Söderqvist J. (2006), Netokracja. Nowa elita władzy i życie po kapitalizmie, przeł. P. Cypryański, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
• Beck U. (2000), The Brave New World of Work, Cambridge Polity Press, Cambridge.
• Beck U. (2004), Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności, przeł. S. Cieśla, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Bohdziewicz P. (2010), Współczesne kariery zawodowe: od modelu biurokratycznego do przedsiębiorczego, "Zarządzanie Zasobami Ludzkimi", nr 3-4, s. 39-56.
• Broughton A., Green M., Rickard C., Swift S., Eichhorst W., Tobsch V., Magda I., Lewandowski P., Keister R., Jonaviciene D., Ramos Martín N.E., Valsamis D., Tros F. (2016), Precarious Employment in Europe: Patterns, Trends and Policy Strategies, Policy Department A: Economic and Scientific Policy, European Parliament, Brussels.
• Budnik M. (2019), Socjologia pracy w zarysie, Wydawnictwo Difin, Warszawa.
• Bylok F., Swadźba U., Walczak-Duraj D. (2016), Praca i konsumpcja w perspektywie tworzenia ładu aksjonormatywnego, Wydawnictwo Naukowe "Śląsk", Katowice.
• Carr-Saunders A.M. (1967), Metropolitan Conditions and Traditional Professional Relationships, [w:] R.M. Fisher (red.), The Metropolis in Modern Life, Russell & Russell, New York, s. 279-301.
• Defillippi R.J., Arthur M.B. (1994), The boundaryless career: A competency-based perspective, "Journal of Organizational Behavior", t. 15, nr 4, s. 307-324, https://doi.org/10.1002/job.4030150403
• Edgell S. (2012), The sociology of work: continuity and change in paid and unpaid work, Sage Publications, Los Angeles-London-New Delhi-Singapore-Washington.
• European Group on Ethics in Science and New Technologies (2018), Artificial Intelligence, Robotics and Systems, https://op.europa.eu/pl/publication-detail/-/publication/dfebe62e-4ce9-11e8-be1d-01aa75ed71a1 (dostęp: 15.07.2019).
• Freidson E. (1994), Professionalism Reborn, The University of Chicago Press, Chicago.
• Frey C.B., Osborne M.A. (2013), The Future of Employment: How Susceptible are Jobs to Computerisation?, Oxford Martin School, University of Oxford, Oxford.
• Harari Y.N. (2019), 21 lekcji na XXI wiek, przeł. M. Romanek, Wydawnictwo Literackie, Warszawa.
• Jeruszka U. (2010), Człowiek i zawód. Wybrane zagadnienia z pedagogiki pracy, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa.
• Kaczorowska-Spychalska D. (2019), Nasza praca się zmieni - nadchodzi sztuczna inteligencja, https://biuletyn.uni.lodz.pl/archiwa/13834 (dostęp: 7.05.2019).
• Karney J.E. (2007), Psychopedagogika pracy, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa.
• Klasyfikacja zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (2014), Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Departament Rynku Pracy, Warszawa.
• Klimaszewska W., Brzozowski A. (2017), Crowdsourcing jako specyficzna forma telepracy, "Bezpieczeństwo Pracy: nauka i praktyka", nr 1, s. 20-23, https://doi.org/10.5604/01377043.1228542
• Kolasińska E., Róg-Ilnicka J., Mrozowicki A. (red.) (2017), Praca w XXI wieku: wymiary formalne i nieformalne, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Gdańsk.
• Maurer A. (2013), Socjologiczne spojrzenie na współczesną gospodarkę, przeł. T. Olszewska, K. Grzesiuk, [w:] S. Fel (red.), Gospodarka społecznie zakorzeniona. Wybrane problemy z socjologii gospodarki, Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin, s. 13-45.
• McKinsey (2017), World Economic Forum Report 2017-2018, http://www3.weforum.org/docs/GCR2017 (dostęp: 5.09.2018).
• Meister V. (2001), A comment to "The employment dilemma and the future of work", [w:] O. Giarini, P.M. Liedtke (red.), International Association for the Study of Insurance Economics, A report to the Club of Rome, The Geneva Association 43 (Annex).
• Miller P. (2016), Freelance. Kariera zawodowa poza organizacją, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Mrozowicki A., Czarzasty J. (red.) (2020), Oswajanie niepewności. Studia społeczno-ekonomiczne nad młodymi pracownikami sprekaryzowanymi, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Olechnicki K., Załęcki P. (1999), Słownik socjologiczny, Graffiti BC, Toruń.
• Omay U., Gültüvin E., Omay G. (2015), Rethinking the concept of work in the consumer society, [w:] A. Mrozowicki, E. Kolasińska, J. Róg-Ilnicka (red.), Social boundaries and meanings of work in the 21st-century capitalism, "Forum Socjologiczne", Special Issue (Number One), s. 61-73.
• Pilch P. (2011), Ewolucja denotacji i konotacji pojęcia profesji, "Problemy Profesjologii", nr 2, s. 175-188.
• Przestalski A. (2008), Własność w systemie socjologicznym Ferdynanda Tönniesa, "Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne", nr 2, s. 42-52.
• Pyrek A., Szmidt H. (2009), Coaching jako profesja, [w:] P. Smółka (red.), Coaching. Inspiracje z perspektywy nauki, praktyki i klientów, Helion, Gliwice, s. 95-122.
• Raport Deloitte (2018), Trendy HR. Trend 7 - Integracja ludzi, sztucznej inteligencji i robotów, https://www2.deloitte.com/pl/pl/pages/human-capital/articles/raport-trendy-hr-2018.html (dostęp: 20.09.2019).
• Ratajczak Z. (2007), Psychologia pracy i organizacji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Reber A.S., Reber E.S. (2005), Słownik psychologii, przeł. B. Janasiewicz-Kruszyńska i in., Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Report of the Global Commission on the Future of Work (2019), https://odpowiedzialnybiznes.pl/publikacje/work-for-a-brighter-future/ (dostęp: 29.03.2019).
• Rifkin J. (2005), Koniec pracy. Schyłek siły roboczej na świecie i początek ery postrynkowej, przeł. E. Kania, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław.
• Rokicka E. (1995), Wzory karier kierowniczych w gospodarce państwowej. Z badań nad ludnością dużego miasta, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Rynek freelancingu w Polsce 2020 (2020), https://useme.com/pl/blog/raport-freelancing-w-polsce-2020,205/ (dostęp: 17.05.2021).
• Sennett R. (2006), Korozja charakteru: osobiste konsekwencje pracy w nowym kapitalizmie, przeł. J. Dzierzgowski, Ł. Mikołajewski, Wydawnictwo Muza, Warszawa.
• Sikorski C. (1995), Profesjonalizm. Filozofia zarządzania nowoczesnym przedsiębiorstwem, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Skowron-Mielnik B. (2008), Elastyczny czas pracy - humanizacja czy dehumanizacja w organizacji pracy, [w:] D. Walczak-Duraj, J. Sikora (red.), Praca w perspektywie humanistycznej, Wydawnictwo Naukowe Novum, Płock-Poznań, s. 81-98.
• Skuza Z.A. (2006), Ginące zawody w Polsce, Wydawnictwo Muza, Warszawa.
• Standing G. (2014), Prekariat: nowa niebezpieczna klasa, przeł. K. Czarnecki, P. Kaczmarski, M. Karolak, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Stern L., Stout-Rostron S. (2013), What progress has been made in coaching research in relation to ICRF focus areas from 2008 to 2012?, "Coaching: An International Journal of Theory, Research and Practice", t. 6(1), s. 72-96, https://doi.org/10.1080/17521882.2012.757013
• Stępień J. (2005), Socjologia pracy i zawodu, Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań.
• Stodolak S. (2018), Pochwała prostej pracy, "Dziennik. Gazeta Prawna", 30 listopada-2 grudnia, s. A17-A19.
• Strauss A.L. (1985), The Social Organization of Medical Work, University of Chicago Press, Chicago.
• Suchar M. (2010), Modele karier: przewidywanie kolejnego kroku, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa.
• Susskind D., Susskind R. (2018), The Future of the Professions, "Proceedings of the American Philosophical Society", t. 162, nr 2, s. 125-138.
• Szczepański J. (1965), Czynniki kształtujące zawód i strukturę zawodową, [w:] A. Sarapata (red.), Socjologia zawodów, Książka i Wiedza, Warszawa, s. 11-22.
• Urbaniak-Zając D. (2016), W poszukiwaniu teorii działania profesjonalnego pedagogów. Badania rekonstrukcyjne, Impuls, Kraków.
• Volti R. (2012), An introduction to the sociology of work and occupations, Sage Publications, Los Angeles-Washington.
• Walczak-Duraj D. (2010), Instytucjonalizacja standardów etycznych w gospodarce rynkowej, [w:] D. Walczak-Duraj (red.), Etyka a moralność. Aksjonormatywny kontekst współczesnej pracy i wybranych zawodów, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 49-73, https://doi.org/10.18778/7525-488-4.04
• Walczak-Duraj D. (2017), Proces wykorzeniania z pracy w perspektywie społeczeństwa ponowoczesnego, [w:] D. Kadłubiec, E. Ogrodzka-Mazur, A. Kasperek (red.), W kręgu myśli Profesora Jana Szczepańskiego, t. III, Wydawnictwo Arka, Cieszyn, s. 59-70.
• Weber M. (1994), Etyka protestancka a duch kapitalizmu, przeł. J. Miziński, Test, Lublin.
• Wołk Z. (2013), Zawodoznawstwo. Wiedza o współczesnej pracy, Difin, Warszawa.
• Ustawa z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy, https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/kodeks-pracy-16789274 (dostęp: 15.09.2021).
• https://brief.pl/freelacing-w-polsce-i-na-swiecie-w-2020-r-raport (dostęp: 10.05.2021).
• https://businessinsider.com.pl/twoje-pieniadze/praca/fikcyjne-samozatrudnienie-w-tych-branzachjest-najczestsze/23eypls (dostęp: 23.02.2022).
• https://businessinsider.com.pl/twoje-pieniadze/praca/samozatrudnienie-w-polsce-dane-oecd/nvp23vs (dostęp: 14.03.2021).
• https://data.oecd.org/emp/self-employment-rate.htm (dostęp: 10.12.2020).
• https://psz.praca.gov.pl/en/rynek-pracy/bazy-danych/klasyfikacja-zawodow-i-specjalnosci/ (dostęp: 17.09.2021).
• https://www.bankier.pl/wiadomosc/PIE (dostęp: 10.05.2021).
• https://www.praca.pl/poradniki/rynek-pracy/nowy-trend-na-rynku-pracy-gig-economy_pr-768.html (dostęp: 10.05.2021).
• https://www2.deloitte.com/pl/pl/pages/press-releases/articles/millenialsi-widza-w-pandemii-szanse.html (dostęp: 6.05.2020).

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.18778/0208-600X.81.01