Odkrywając na nowo, odkrywając inaczej. Dziedzictwo kulturowe w kontekście turystyki na przykładzie współczesnego pasterstwa w Beskidzie Śląskim

• Autorzy: Kinga Czerwińska

Warianty tytułu

Discovering Again, Discovering Differently. Cultural Heritage in the Context of Tourism on the Example of Modern Pastoralism in the Silesian Beskids

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Turystyka kulturowa rozwija się, czerpiąc z zasobów materialnego i niematerialnego dziedzictwa. Proces ten warunkują liczne czynniki, których rezultatem jest konkretny produkt, konstruowany na bazie wybranych elementów dziedzictwa danego miejsca, nie zaś na rekonstrukcji dziedzictwa ujmowanego całościowo. Fragmentom rzeczywistości, wybranym nierzadko arbitralnie, o walorach przyrodniczych czy kulturowych, atrakcyjnym dla potencjalnego turysty - nadaje się symboliczne znaczenie. Z kolei, na bazie tych elementów, buduje się różnego rodzaju praktyki społeczne. Spuścizna przodków będąca celem destynacji ożywa, stając się częścią doświadczanej rzeczywistości tu i teraz. I nie przeszkadza temu fakt, że najczęściej dziedzictwo to postrzegane jest w kategoriach przeszłości, archaiczności, autentyczności ukształtowanej w odległych czasach. W procesie udostępniania i eksplorowania dziedzictwa na potrzeby turystyki kulturowej wydobywają się liczne aspekty jego istoty: trwanie/zmiany, spajanie/łączenie przeszłości i przyszłości. Dynamika wpisana w konstruktywny sens dziedzictwa kulturowego ujawnia się w akcie przejmowania i interpretacji do nowych potrzeb, wywołanych na potrzeby turystyki. W tekście poddane analizie zostają konkretne przykłady atrakcji i usług turystycznych generowane na bazie dziedzictwa pasterstwa powszechnego niegdyś w Beskidzie Śląskim. Lista oferowanych "produktów" koncentruje się wokół kilku wątków tematycznych: obszar Karpat, wyroby z mleka owczego, z wełny, skóry i drewna, usługi przewodnika, cykl imprez i wydarzeń, obiekty (bacówki), szlak turystyczny (Szlak Oscypkowy) oraz filozofia/ekologia kulturowa. (abstrakt oryginalny)

EN

Cultural tourism is developing, benefiting from resources of tangible and intangible heritage. This process is conditioned by numerous factors, the result of which is a specific product constructed on the basis of selected elements of heritage of a given place, and not on the reconstruction of the heritage as a whole. Fragments of reality, often chosen arbitrarily, with natural or cultural values attractive to a potential tourist - are given a symbolic meaning. In turn, various social practices are built on the basis of these elements. The heritage of the ancestors, which is the destination, comes alive, becoming part of the experienced reality of "here and now." And this is not disturbed by the fact that most often this heritage is perceived in terms of the past, archaic, and authenticity shaped in distant times. In the process of making available and exploring heritage for the needs of cultural tourism, numerous aspects of its essence emerge: duration/change, bonding/connecting the past and the future. Dynamics inscribed in the constructive sense of cultural heritage reveals itself in the act of taking over and interpreting new needs evoked for the needs of tourism. The work analyses specific examples of tourist attractions and services generated on the basis of the heritage of common pastoralism in the Silesian Beskids. The list of offered "products" focuses on several thematic threads: the Carpathian area, sheep's milk, wool, leather and wood products, guide services, a series of events, facilities (shepherds' huts), tourist trail (Oscypki Trail) and philosophy/ cultural ecology. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Dziedzictwo kulturowe; Agroturystyka; Turystyka kulturowa; Turystyczne atrakcje; Turystyka wiejska; Atrakcyjność regionu

EN

Cultural heritage; Agrotourism; Cultural tourism; Tourist attraction; Rural tourism; Regions attractiveness

• Czasopismo: Turystyka Kulturowa
• Rocznik: 2019
• Numer: nr 6
• Strony: 7--18

Twórcy

autor

Kinga Czerwińska

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

Bibliografia

• Błachowski A., 2003, Etnografia. Ścieżka edukacji regionalnej. Podręcznik dla nauczycieli, t. 1, Wydawnictwo PTL, Lublin-Toruń
• Czerwińska K., 2016, W poszukiwaniu utraconej symbiozy. Rzecz o relacji dizajnu i natury, [w:] K. Czerwińska, A. Drożdż, M. Dzięgiel, M. Kujawska, M. Kurcz, Ł. Łuczaj, K. Marcol, G. Odoj, M. Szalbot, Ekologia kulturowa. Perspektywy i interpretacje, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 142-162
• Dobrowolski K., 1970, Migracje wołoskie na ziemiach dawnego państwa polskiego, [w:] W. Antoniewicz (red.), Pasterstwo Tatr Polskich i Podhala. Studia podhalańskie oraz bibliografia pasterstwa Tatr i Podhala, t. VIII, Ossolineum, Wrocław, Warszawa, Kraków, s. 89-97
• Golonka-Czajkowska M., 2007, Żentyca, legumina, gazdowy zawijaniec w bułce poniywiyrany, czyli o kulinarnych wątkach w retoryce tatrzańskiego turyzmu, [w:] K. Łeńska-Bąk (red.), Pokarmy i jedzenie w kulturze: tabu, dieta, symbol, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole, s. 321-338
• Graham B., Ashworth J., Tunbridge J., 2000, A Geography of Heritage: Power, Culture and Economy, Hodder Arnold Publication, London
• Hoffman B., 2012, Turystyka etniczna a doświadczanie kulturowej inności, "Studia Etnologiczne i Antropologiczne", t. 7, H. Rusek, K. Czerwińska, K. Marcol (red.), Dziedzictwo kulturowe "nadbagażem" codzienności? Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 153-166
• Kaczmarczyk A., 2013, Redyk Karpacki: To nie jest zwykła wędrówka z owcami. http://gazetacodzienna.pl/artykul/turystyka/redyk-karpacki-to-nie-jest-zwykla-wedrowka-z-owcami [data dostępu: 12.09.2013]
• Kiereś M., 2010, O gospodarce sałaszniczo - pasterskiej w etnograficznej pigułce, [w:] J. Michałek (red.), Owce w Beskidach, czyli Owca Plus po góralsku, Istebna, s. 22-36
• Kocój E., 2017, Ostatni pasterze Karpat? Redyk Karpacki 2013 - fenomen międzynarodowego pro-jektu dotyczącego współczesnej wołoskiej kultury pasterskiej, "Culturologica Slovaka", t. 2, s. 20-37
• Lipiec J., 2008, Filozofia turystyki, [w:] R. Winiarski (red.), Turystyka jako zjawisko humanistyczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 10-32
• Marciniak K., 2015, Nieformalne nauczanie dorosłych a wiejska turystyka kulturowa, [w:] K. Marciniak (red.), Pamięć historyczna w nieformalnej edukacji dorosłych, Wydawnictwo UAM Poznań 2015, s. 70-81
• Malicki L., 2004, Zarys kultury materialnej górali śląskich. Materiały do kultury społecznej górali śląskich, Muzeum Śląskie, Katowice
• Marcol K., 2016, Ekologia - turystyka - dziedzictwo kulturowe. Współczesne pasterstwo beskidzkie w kontekście zrównoważonego rozwoju, [w:] K. Czerwińska, A. Drożdż, M. Dzięgiel, M. Kujawska, M. Kurcz, Ł. Łuczaj, K. Marcol, G. Odoj, M. Szalbot, Ekologia kulturowa. Perspektywy i interpretacje, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 96-116
• Mikuta B., Żelazna K., 2004, Organizacja ruchu turystycznego na wsi, Wydawnictwo Format-AB, Warszawa
• Salazar N., 2010, Envisioning Eden: Mobilizing Imaginaries in Tourism and Beyond, Berghahn Books, New York
• Sendyka P., 2015, Pasterstwo jako produkt turystyczny i element promocji regionu, [w:] B. Rosiek, K. Słabosz-Pałacz (red.), Kultura pasterska we współczesności karpackiej z uwzględnieniem regionu Babiej Góry, Babiogórskie Centrum Kultury, Kraków-Zawoja, s. 73-92
• Węglarska K., 2013, Niematerialne dziedzictwo kulturowe w kontekście marketingowym - szanse i zagrożenia, [w:] J. Adamowski, K. Smyk (red.), Niematerialne dziedzictwo kulturowe: źródła - wartości - ochrona. Intangible Cultural Heritage: Origins - Values - Protection, Wydawnictwo UMCS, Lublin-Warszawa, s. 89-98
• "Programu Aktywizacji Gospodarczej oraz Zachowania Dziedzictwa Kulturowego Beskidów i Jury Krakowsko-Częstochowskiej Owca Plus", s. 32-64
• Uchwała Zarządu Województwa Śląskiego nr 1664/90/III/2007 z dnia 12.09.2007: https://www.slaskie.pl/content/program-owca-plus [data dostępu: 26.05.2017]
• Uchwała Zarządu Województwa Śląskiego nr 635/360/III/2010 z dnia 23 marca 2010 r. https://www.slaskie.pl/content/program-owca-plus [data dostępu: 26.05.2017]
• Strona internetowa Centrum Produktu Regionalnego w Koniakowie: http://seroscypek.pl/ [data dostępu: 22.08.2019]
• Strona internetowa Szlaku Gospodarstw Agroturystycznych Województwa Śląskiego: https://gospodarstwaedukacyjne.pl [data dostępu: 22.08.2019]
• Strona internetowa Redyk Karpacki: http://www.redykkarpacki.pl/index.php?menu=projekty&j=POL&tyt=LATO GÓRALI ŚLĄSKICH 2012 [data dostępu: 14.09.2013]
• Strona internetowa projektu Karpaty łączą: http://karpatylacza.pl/ [data dostępu: 20.04.2016]