Kilka uwag o zdolności procesowej dziecka w prawie rzymskim i współcześnie.

• Autorzy: Joanna Bodio

Warianty tytułu

A Few Remarks on a Child's Procedural Capacity In Roman And Contemporary Law

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Prawo rzymskie nie znało rozróżnienia na prawo materialne i procesowe, a w źródłach nie spotykano osobnego terminu technicznego na oznaczenie prawa procesowego. W procesie rzymskim nie doszło również do teoretycznego opracowania pewnych szczegółowych instytucji procesowych - brak było w szczególności terminów technicznych i rozróżnienia zdolności sądowej i procesowej. Istniały jednak różne ograniczenia obu tych zdolności, niektóre aktualne do dziś. Dotyczy to np. niezdolności procesowej ze względu na wiek i chorobę psychiczną (dzisiaj ubezwłasnowolnienie). Wzorem rozwiązań przyjętych w prawie rzymskim, de lege lata zarówno w procesie, jak i w postępowaniu nieprocesowym zdolność procesowa osób fizycznych została w zasadzie wyznaczona przez zakres zdolności do czynności prawnych. Różny jest natomiast wiek, od którego dzieci uzyskują zdolność procesową. Również zakres zdolności procesowej dziecka kształtuje się odmiennie w procesie i w postępowaniu nieprocesowym. (abstrakt oryginalny)

EN

In Roman law, there was no distinction between substantive and procedural law, and in the sources no separate technical term for procedural law has been found. In the Roman trial, certain detailed procedural institutions were not developed theore- tically - in particular, there were no technical terms and no distinction between the capacity to be a party in court proceedings and procedural capacity. However, there were various limitations upon both these capacities, some of which are still valid today. This applies, for example, to the procedural incapacity due to age and mental illness (today's incapacitation). Following the solutions adopted in Roman law, de lege lata, both in ligitation and in non-litigious proceedings, the procedural capacity of natural persons has basically been determined by the scope of legal capacity. On the other hand, the age from which children acquire procedural capacity is different. Also, the scope of a child's procedural capacity is shaped differently in litigation and in non-litigious proceedings.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Prawo rzymskie; Postępowanie cywilne; Kodeks postępowania cywilnego

EN

Roman law; Civil proceedings; Code of Civil Procedure

• Czasopismo: Palestra : pismo Adwokatury Polskiej
• Rocznik: 2023
• Numer: nr 6 (787)
• Strony: 9--31

Twórcy

autor

Joanna Bodio

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Bibliografia

• Amielańczyk Krzysztof, U podstaw prawa prywatnego. "Rzymski proces cywilny" i jego zasady. (Uwagi na marginesie nowego podręcznika prawa rzymskiego W. Dajczaka, T. Giaro i F. Longchampsa de Bérier), "Gdańskie Studia Prawnicze" 2010/2
• Bidziński Zygmunt, Serda Jerzy, Wybrane zagadnienia postępowania w sprawach rodzinnych, opiekuńczych i kurateli, "Nowe Prawo" 1966/1
• Błaszczak Łukasz, Marszałkowska-Krześ Elwira, Przymioty procesowe stron i uczestników postępowania nieprocesowego niezbędne do dochodzenia ochrony prawnej na drodze sądowej. Wybrane zagadnienia, "Studia Prawno-Ekonomiczne" 2015/XCV
• Bodio Joanna (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do art. 1-729, red. A. Jakubecki, Warszawa 2017, t. 1
• Bodio Joanna, Status dziecka jako uczestnika postępowania nieprocesowego, Warszawa 2019
• Bodio Joanna, Zdolność do czynności prawnych a zdolność procesowa - na wybranych przykładach w sprawach z zakresu prawa osobowego i rodzin- nego, "Studia Prawnicze" 2011/2
• Bojarski Władysław, Prawo rzymskie, Toruń 1999
• Broniewicz Witold, Brak zdolności procesowej i jego skutki w procesie cywilnym, "Nowe Prawo" 1967/7-8
• Broniewicz Witold, Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2008
• Czech-Jezierska Bożena, Miejsce procesu cywilnego w systematyce prawa rzymskiego, "Zeszyty Naukowe KUL" 2017/3
• Dajczak Wojciech, Giaro Tomasz, Longchamps de Bérier Franciszek, Prawo rzymskie. U podstaw prawa prywatnego, Warszawa 2009
• Dębiński Antoni, Rzymskie prawo prywatne. Kompendium, Warszawa 2003
• Dębiński Antoni, Wprowadzenie do obrad: rola i znaczenie prawa rzymskiego w dziejach prawa Europy (w:) Prawo rzymskie a kultura prawna, red. A. Dębiński, M. Jońca, Lublin 2008
• Fliszkiewicz Zuzanna Kaja, Oświadczenie woli furiosus w orzecznictwie sądowo-administracyjnym, "Acta Iuridica Resoviensia" 2021/3
• Gersdorf Alicja, Postępowanie sądowe w sprawach dotyczących władzy rodzicielskiej, "Palestra" 1972/4
• Giaro Tomasz, Kilka żywiołów prawa rzymskiego zakończonych jego kodyfikacją (w:) Prawo rzymskie a kultura prawna, red. A. Dębiński, M. Jońca, Lublin 2008
• Góra-Błaszczykowska Agnieszka (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Artykuły 506-729, red. H. Dolecki, T. Wiśniewski, War- szawa 2013, t. 3
• Górecki Jan, Unieważnienie małżeństwa, Kraków 1958
• Grzegorczyk Paweł (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Ereciński, Warszawa 2016 , t. 1, LEX
• Grzybowski Stefan, Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 1985
• Grzybowski Stefan (w:) System prawa cywilnego. Część ogólna, red. S. Grzybowski, Ossolineum 1985, t. 1
• Gudowski Jacek (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 3, Część pierwsza. Postępowanie rozpoznawcze. Część druga. Postępowanie zabezpieczające, red. T. Ereciński, Warszawa 2009
• Gudowski Jacek (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Postępowanie rozpoznawcze. Postępowanie zabezpieczające, red. T. Ereciński, Warszawa 2016, t. 4, LEX
• Haak Henryk, Ochrona prawna udzielana przez sąd opiekuńczy, Toruń 2002
• Haak Henryk, Opieka i kuratela. Komentarz, Toruń 2004
• Haak Henryk, Władza rodzicielska. Komentarz, Toruń 1995
• Haak Henryk, Zawarcie małżeństwa. Komentarz, Toruń 1999
• Jakubecki Andrzej, Zdolność procesowa w Kodeksie postępowania cywilnego (de lege lata i de lege ferenda) - wybrane zagadnienia (w:) Podmioty w postępowaniu cywilnym, red. K. Markiewicz, A. Torbus, Warszawa 2018
• Jędrzejewska Maria, Weitz Karol (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Część pierwsza. Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Ereciński, Warszawa 2009, t. 1
• Jodłowski Jerzy (w:) J. Jodłowski, Z. Resich, J. Lapierre, T. Misiuk-Jodłowska, K. Weitz, Postępowanie cywilne, Warszawa 2009
• Kallaus Andrzej, Udział osoby małoletniej w postępowaniu opiekuńczym, Poznań 2015
• Kleniewska Irena, Postępowanie w sprawach o ubezwłasnowolnienie w praktyce sądowej, "Prawo w Działaniu" 2006/1
• Kociucki Leszek, Zdolność do czynności prawnych w prawie europejskim - zagadnienia wybrane (w:) Księga Jubileuszowa Profesora Tadeusza Smyczyńskiego, red. M. Andrzejewski, L. Kociucki, M. Łączkowska, A. Schulz, Toruń 2008
• Kodeks postępowania cywilnego, oprac. M. Allerhand, Lwów 1932
• Kolańczyk Kazimierz, Prawo rzymskie, Warszawa 2021
• Korcyl-Wolska Marianna, Postępowanie w sprawach nieletnich w Polsce, Kraków 2001
• Korzan Kazimierz, Kurator w postępowaniu cywilnym, Warszawa 1966
• Korzan Kazimierz, Podmioty postępowania nieprocesowego (cz. II), "Rejent" 2005/3
• Korzan Kazimierz, Postępowanie nieprocesowe, Warszawa 2004
• Kossowski Jakub, Udział obrońcy w postępowaniu w sprawach nieletnich w świetle projektowanych zmian (w:) Problemy reformy postępowania w sprawach nieletnich, red. T. Bojarski i in., Lublin 2008
• Krajewski Jan, Postępowanie nieprocesowe, Toruń 1973
• Krajewski Jan, Zdolność procesowa małoletniej matki w procesie o ustalenie ojcostwa, "Nowe Prawo" 1957/12
• Kruszelnicki Świętosław, Kodeks postępowania cywilnego z komentarzem. Art. 1-507, cz. 1, Poznań 1938
• Kuryłowicz Marek, Prawo rzymskie jako fundament europejskiej kultury prawnej, "Zeszyty Prawnicze" 2001/1
• Lisiewski Marian (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. Z. Resich, W. Siedlecki, Warszawa 1975, t. 1
• Litewski Wiesław, Podstawowe wartości prawa rzymskiego, Kraków 2001
• Litewski Wiesław, Rzymskie prawo prywatne, Warszawa 1994
• Lubiński Kazimierz, Oddanie przez sąd osoby, która ma być ubezwłasnowolniona, pod obserwację w zakładzie leczniczym, "Państwo i Prawo" 1976/8-9
• Lubiński Kazimierz, Postępowanie o ubezwłasnowolnienie, Warszawa 1979
• Malczyk Małgorzata (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Art. 1-729, red. A. Góra-Błaszczykowska, Warszawa 2015, t. 1, Legalis
• Maraszek Magdalena, Dolna granica wieku odpowiedzialności karnej w pra- wie polskim, Warszawa 2012
• Marciniak Julian, Treść i sprawowanie opieki nad małoletnim, Warszawa 1975
• Mądrzak Henryk (w:) Postępowanie cywilne, red. H. Mądrzak, Warszawa 2003
• Misztal-Konecka Joanna, O udziale w postępowaniu cywilnym osób, które doznają przeszkód faktycznych w osobistym dokonywaniu czynności procesowych, "Przegląd Sądowy" 2017/11-12
• Naziębło J., Zdolność sądowa i procesowa w projekcie kodeksu postępowania cywilnego PRL, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza. Prawo" 1957/5
• Obrębski Robert, Zarys istoty zdolności procesowej w postępowaniu cywil- nym, "Polski Proces Cywilny" 2017/1
• Ohanowicz Alfred, Wady oświadczenia woli w projekcie kodeksu cywilnego, "Przegląd Notarialny" 1949/1-2
• Olejniczak Adam, Zdolność do czynności prawnych w projektowanej księdze pierwszej nowego kodeksu cywilnego (w:) Proces cywilny. Nauka-Kody- fikacja-Praktyka. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Feliksowi Zedlerowi, red. P. Grzegorczyk, K. Knoppek, M. Walasik, Warszawa 2012
• Osowy Piotr, Osoba z zaburzeniami psychicznymi jako strona procesu cywilnego - zagadnienia wybrane (w:) Problematyka osób z zaburzeniami psychicznymi. Aspekty medyczne i prawne, red. K. Flaga-Gieruszyńska, B. Karakiewicz, A. Klich, Sopot 2017
• Pazdan Maksymilian, Cudzoziemiec klientem polskiego notariusza, "Re- jent" 2001/7-8
• Pazdan Maksymilian (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, Art. 1-44910, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2015
• Pazdan Maksymilian (w:) System Prawa Prywatnego, t. 1, Prawo cywilne - część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2007
• Peiper Leon, Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego. Część pierwsza, t. 1, Art. 1-392, Kraków 1934
• Piekarski Mieczysław, Wpływ zakłócenia czynności psychicznych strony na tok procesu, "Państwo i Prawo" 1961/7
• Policzkiewicz Jan, Siedlecki Władysław, Wengerek Edmund, Postępowanie nieprocesowe, Warszawa 1980
• Projekt kodeksu postępowania cywilnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, red. C. Tabęcki, Warszawa 1955
• Rawczyński Paweł, Zdolność procesowa w sądowym postępowaniu rozpoznawczym w sprawach cywilnych, Warszawa 2018, Legalis
• Rozwadowski Władysław, Prawo rzymskie. Zarys wykładu wraz z wyborem źródeł, Poznań 1992
• Rozwadowski Władysław (w:) System Prawa Prywatnego, t. 1, Prawo cywilne - część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2012
• Rydzewski Andrzej, Problematyka uczestnictwa małoletnich w postępowaniu przed sądem opiekuńczym w sprawach z zakresu "władzy rodzicielskiej", "Rejent" 1997/11
• Rylski Piotr, Uczestnik postępowania nieprocesowego - zagadnienia konstrukcyjne, Warszawa 2017
• Sawczuk Mieczysław, Zdolność procesowa a stan psychiczny strony, "Nowe Prawo" 1959/10
• Sawczuk Mieczysław, Zdolność procesowa w postępowaniu cywilnym, Warszawa 1963
• Sawczuk Mieczysław, Zdolność procesowa w projekcie k.p.c., "Nowe Prawo" 1962/2
• Serwach Małgorzata (w:) Kodeks cywilny. Część ogólna. Komentarz, red.. M. Pyziak-Szafnicka, Warszawa 2009
• Siedlecki Władysław, Postępowanie nieprocesowe, Warszawa 1988
• Siedlecki Władysław, Uchybienia procesowe w sądowym postępowaniu cywilnym, Warszawa 1971
• Siedlecki Władysław, Świeboda Zdzisław, Postępowanie nieprocesowe, Warszawa 2001
• Studzińska Joanna (w:) Gapska Edyta, Studzińska Joanna, Postępowanie nieprocesowe, Warszawa 2015
• Sychowicz Marek (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do ar- tykułów 1-366, red. K. Piasecki, Warszawa 2010, t. 1
• Telenga Przemysław (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktu- alizowany. Art. 1-729, red. A. Jakubecki, Warszawa 2018, LEX
• Uliasz Marcin, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2007
• Walasik Marcin, Analogia w prawie procesowym cywilnym, Warszawa 2013
• Waligórski Marian, Polskie prawo procesowe cywilne. Funkcja i struktura procesu, Warszawa 1947
• Watrakiewicz Marek, Wiek a zdolność do czynności prawnych, "Kwartalnik Prawa Prywatnego" 2003/3
• Witkowski Władysław, Ubezwłasnowolnienie (Prawo materialne i formalne), "Demokratyczny Przegląd Prawniczy" 1947/1-2
• Włodyka Stanisław, Zdolność sądowa i procesowa w nowym polskim ustawodawstwie cywilnym, "Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego" 1966/5
• Wolter Aleksander, Prawo cywilne. Część ogólna, Warszawa 1955
• Wołodkiewicz Witold, Czy prawo rzymskie przestało istnieć?, Kraków 2003
• Wołodkiewicz Witold, Zabłocka Maria, Prawo rzymskie. Instytucje, Warszawa 2001
• Zembrzuski Tadeusz, Nieważność postępowania w procesie cywilnym, Warszawa 2017
• Zieliński Andrzej (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. A. Zieliński, Warszawa 2017, Legalis
• Zieliński Andrzej (w:) Kodeks postępowania cywilnego z komentarzem, red. J. Jodłowski, K. Piasecki, Warszawa 1989, t. 1
• Zieliński Andrzej, Postępowanie cywilne. Kompendium, Warszawa 2012
• Zieliński Andrzej, Zdolność do dokonywania czynności procesowych przez osobę poddaną opiece, "Palestra" 1982/6-7
• Żyznowski Tadeusz (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do artykułów 506-1088, red. K. Piasecki, Warszawa 2006, t. 2.
• ---

Identyfikatory

DOI

10.54383/0031-0344.2023.6.2