Psychologia i prawo. Węzłowe problemy teoretyczne i aplikacyjne

• Autorzy: Jan M. Stanik

Warianty tytułu

Psychology and Law. Crucial Theoretical and Applicative Problems

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Studiowanie współczesnej literatury naukowej dotyczącej problematyki "psychologii i prawa" pozwala zauważyć błędy, a czasem wręcz niskie kompetencje niektórych autorów w dziedzinie prawoznawstwa. Autorami tymi są prawie wyłącznie psychologowie, którzy niejako "z marszu" (w świetle swojej literatury psychologicznej), bez znajomości jurysprudencji, próbują wyznaczyć przedmiot i zadania psychologii sądowej - nazywanej zresztą różnymi terminami. Czynią to więc "mozaikowo", "meandrycznie" i fragmentarycznie. Z kolei prawoznawcy, akcentując wielką potrzebę wykorzystania psychologii w dziedzinie prawa, poprzestają na deklaracjach i oczekiwaniach. Tymczasem możliwości naukowo zadowalającego uporządkowania różnorakich relacji między tymi dwiema dziedzinami wymagają znajomości obu tych dziedzin na co najmniej wystarczającym poziomie. Chcąc wykazać możliwie spójnie i jednorodnie związki pomiędzy prawem a psychologią, należałoby przyjąć odpowiednie kryteria podziału "rzeczywistości prawnej", wobec której psychologia może podejmować badania i dostarczać naukowych wyników do stosownej aplikacji. Najbardziej odpowiednie do tego celu kryterium podziału wynika, jak sądzę, z samej kolejności ustanowienia i stosowania prawa. Tak więc w rzeczywistości prawnej istnieje zawsze następująca kolejność: (1) tworzenie (ustanawianie) prawa; (2) społeczne funkcjonowanie w danym państwie ustanowionych norm prawnych; (3) egzekwowanie przestrzegania owych norm (ściganie i orzecznictwo); (4) wykonywanie wydanych, prawomocnych rozstrzygnięć prawnych (wyroków); (5) działalność prewencyjna (która obejmuje swoim zasięgiem szeroki obszar aktywności instytucjonalnej i wolontariatu).

EN

The author generally reviews crucial problems which, in his opinion, appear in a psychology-law relationship, and formulates his own theoretical theses against this background. Thus, he discusses (1) the relationships of psychology with law, (2) a psychological and legal approach to behaviour analysis, (3) a methodological perspective of what is objective, general and idiosyncratic in psychology, (4) a notion of "special information" as a criterion and reason for appointing expert witnesses, (5) the subject and tasks of a forensic psychology, (6) some methodological and crucial problems of a psychologist as an expert witness, (7) as well as ethical-professional problems of an expert witness psychologist. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Psychologia; Psychologia człowieka; Normy prawne; Prawo; Prawo cywilne; Prawo karne; Biegły sądowy

EN

Psychology; Human psychology; Legal standards; Law; Civil law; Criminal Law; Expert witness

• Czasopismo: Chowanna
• Rocznik: 2011
• Tom: 2(37) Psychologia a prawo - płaszczyzny teoretyczne i aplikacyjne (związki i różnice)
• Strony: 13--98

Twórcy

autor

Jan M. Stanik

Bibliografia

• Allport G., 1937: Personality. London
• Arntzen F., 1989: Psychologia zeznań świadków. Warszawa
• Arrigo B., Shipley S.L., 2005: Introduction to Forensic Psychology. Issues and Controversies in Law. Law Enforcement and Corrections. 2nd ed. New York, NY
• Bałandynowicz A., 2007: Profilaktyka i środki probacyjne w praktyce resocjalizacyjnej. W: Resocjalizacja. Red. B. Urban, J.M. Stanik. T. 2. Warszawa
• Bartol C.R., Bartol A.M., 1987: History of Forensic Psychology. In: Handbook of Forensic Psychology. Eds. J.B. Weiner, A.K. Hess. New York-Chichester-Brisbane-Toronto-Singapore
• Bernstein D.A., Nietzel M.T., 1980: Introduction to Clinical Psychology. New York
• Bierbrauer G., 1982: Gerichtlichkeit und Fairness im Verfahren - Ein sozialpsychologischer Ansatz zub Beilegung von Konflikten. In: Alternativen in der Ziviljustiz - Berichte, Analysen, Perspectiven. Hrsg. E. Blankenburg, W. Gottwald, D. Strempel. Köln
• Bierbrauer G., 1994: Toward an Understanding of Legal Culture: Variations in Individualism and Collectivism between Kurds, Lebanese and Germanes. "Law and Society Review", vol. 28, issue 2
• Bierbrauer G., 2000: Legitimität und Verfahrensgerichtligkeit in ethnopluralen Geselschaften. In: Konfliktmanagement und in der Mediation. Hrsg. A. Dieter, L. Montada, A. Schuze. Campus
• Bierbrauer G., 2006: Why did he do it? Attribution of obedience and the phenomemon of dispositional bios. "European Journal of Social Psychology", vol. 9, issue 1
• Blackburn R., 1996: "What is forensic psychology?". "Legal and Criminological Psychology", vol. 1
• Błachut J., Gaberle A., Krajewski K., 2004: Kryminologia. Gdańsk
• Borucka-Arctowa M., 1973: Płaszczyzna psychologiczna. W: Metody badania prawa. Red. A. Łopatka. Wrocław-Warszawa
• Brewer N., Kipling D.W., 2005: Psychology and Law. An Empirical Perspective. New York
• Brzeziński J. et al., 2008: Etyka zawodu psychologa. Warszawa
• Brzeziński T., 1980: Tradycyjne zasady deontologii lekarskiej. W: Wybrane zagadnienia z etyki i deontologii lekarskiej. Red. T. Kielanowski. Warszawa
• Burtt H.E., 1931: Legal Psychology. New York
• Butkiewicz J., 1964a: Myśl psychologiczna w dziełach naukowych A. Frycza-Modrzewskiego. Warszawa
• Butkiewicz J., 1964b: O społecznym działaniu prawa. Warszawa
• Carson D., 2003: Psychology and Law: A subdiscipline, on interdisciplinary collaboration in legal contexsts. Eds. R. Bull, D. Carson. Wiley
• Cekiera Cz., 2007: Uzależnienie - alkoholizm, narkomania, palenie tytoniu. Profilaktyka, terapia i resocjalizacja. W: Resocjalizacja. Red. B. Urban, J.M. Stanik. T. 2 . Warszawa
• Cibor R., Marten Z., Stanik J.M., 1990: Zawodowe i etyczne problemy opiniodawstwa psychologicznego. W: Opiniodawcze i mediacyjne funkcje psychologa w sprawach rozwodowych i opiekuńczych. Red. J.M. Stanik. Katowice
• Ciosek M., 2001: Psychologia sądowa i penitencjarna. Warszawa
• Ciosek M., 2007: Resocjalizacja w zakładach karnych. W: Resocjalizacja. Red. B. Urban, J.M. Stanik. T. 1. Warszawa
• Czarnecka-Dzialuk B., Wójcik D., 2001: Mediacja w sprawach nieletnich w świetle teorii i badań. Warszawa
• Czeczot Z., Tomaszewski T., 1996: Kryminalistyka ogólna. Toruń
• Czerederecka A., Jaśkiewicz-Obydzińska T., red., 1996: Techniki projekcyjne w psychologicznej ekspertyzie sądowej. Kraków
• Dospulov G., Mazitov Š., 1975: Psichologija pokazanij svidetelej i poterpevsich. Alma-Ata
• Domachowski W., 1983: Tendencje do ujednolicania zachowań jako kryterium orzecznicze. W: Materiały z II Ogólnopolskiej Konferencji z cyklu: Zastosowanie Psychologii Klinicznej w Praktyce Sądowej, nt. Współpraca psychologiczno-psychiatryczna w ekspertyzach sądowych. Red. J.M. Stanik, J. Pobocha. Katowice
• Domachowski W., Mikulska J., 1984: Teoria atrybucji. W: Z zagadnień psychologii społecznej. Red. W. Domachowski, S. Kowalik, J. Mikulska. Warszawa
• Falicki Z., Chrzanowski W., 1981: Zagadnienia tajemnicy lekarskiej w orzecznictwie sądowo-psychiatrycznym na podstawie analizy 150 opinii sądowo-psychiatrycznych wydanych w sprawach karnych. "Psychiatria Polska", nr 2
• Fatyga B., Rogala-Otrębska J., 2002: Style życia młodzieży a narkotyki. Warszawa
• Foucault M., 1987: Historia szaleństwa w dobie klasycyzmu. Tłum. H. Kęszycka. Warszawa
• Fraisse P., 1960: Podręcznik ćwiczeń z psychologii eksperymentalnej. Warszawa
• Frazer J.G., 1971: Złota gałąź. Tłum. H. Krzeczkowski. Warszawa
• Fuller L.L., 1978: Moralność prawa. Tłum. S. Amsterdamski. Red. J. Kurczewski. Warszawa
• Geller S., Kość Z., 1978: Diagnoza kliniczna a diagnoza psychometryczna. W: Materiały do nauczania psychologii. Red. L. Wołoszynowa. Seria 3. T. 3. Warszawa
• Gierowski J.K., Jaśkiewicz-Obydzińska T., Najda M., 2008: Psychologia w postępowaniu karnym. Warszawa
• Gierowski J.K., Szymusik A., 1996: Psychiatryczne i psychologiczne problemy opiniowania w sprawach zabójstw. W: Postępowanie karne i cywilne wobec osób zaburzonych psychicznie. Red. J.K. Gierowski, A. Szymusik. Kraków
• Gordon R., 1976: Forensic Psychology. Tucson, Arizona
• Gordon T., Rutkowski R., 1989: Diagnoza psychologiczna w ocenie stanu zdrowia psychicznego sprawców czynów zabronionych. "Psychiatria Polska", nr 5-6
• Górecki P., Stachowiak S., 2005: Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich. Komentarz. Wyd. 3. Zakamycze
• Grčar M., Jaśkiewicz-Obydzińska M., 1981: Wybrane zagadnienia sądowej ekspertyzy psychologicznej. W: Ekspertyza sądowa. Red. J. Markiewicz. Warszawa
• Greer D.S., 1971: Anything but the truth? The reliability of testimony in criminal trials. "Britsh Journal of Criminology", no. 11
• Hall C.S., Lindzey G., 1994: Teorie osobowości. Warszawa
• Haward L.R.C., 1976: Experimentation in forensic psychology. "Criminal Justice and Behavior", no. 4
• Haward L.R.C., 1979: The psychologist as an expert witness. In: Psychology, law, and legal processes. Eds. D.P. Farrington, K. Hawkins, S.M. Lloyd-Bostock. Atlantic Highlands
• Haward L.R.C., 1981: Forensic Psychology. London
• Haward L.R.C., 1985: Forensische Psychologie und Kriminalpsychologie in Grossbritannien. In: Kriminalpsychologie und Kriminalpsychopathologie. Hrsg. H.V. Jahnig, R. Littman. Jena
• Hołyst B., 1989: Psychologiczne i społeczne determinanty zeznań świadków. Warszawa
• Hołyst B., 2001: Kryminologia. Warszawa
• Hołyst B., 2004: Psychologia kryminalistyczna. Warszawa
• Hoszman A., 1993: Ewolucja ekspertyzy psychiatryczno-psychologicznej w sprawach o dzieciobójstwo w ciągu lat 1960-1990. Praca magisterska. Katedra Psychologii Klinicznej i Sądowej. Instytut Psychologii. Uniwersytet Śląski w Katowicach. Maszynopis
• Howells K., Hollin C.R., eds., 1993: Clinical approaches to the mentality disorder offender. Boffins Lane
• Howitt D., 2006: Introduction to Forensic and Criminal Psychology. London-New York
• Huizinga J., 1967: Jesień średniowiecza. Tłum. T. Brzostowski. Wyd. 2. Warszawa
• Jaegermann K., 1984: O etycznym dylemacie lekarza - biegłego. W: Problematyka etyczna w kryminalistyce. Red. J. Widacki. Katowice
• Jaroševskij M.G., 1971: Psichologija v XX stoletü. Moskwa
• Jedynak S., 1983: Z teorii i historii etyki. Warszawa
• Kaczmarek T., 1972: Sędziowski wymiar kary w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w świetle badań ankietowych. Wrocław
• Kalinowski S., 1972: Opinia biegłego w postępowaniu karnym. Warszawa
• Kapardis A., 2003: Psychology and Law. A critical introduction. Cambridge
• Kosewska A., Kosewski M., 1976: Osobowościowe czynniki zachowań dewiacyjnych. "Dojrzewanie" przestępcze i jego terapeutyka. W: Zagadnienia patologii społecznej. Red. A. Podgórecki. Warszawa
• Kościelska M., 2000: Psychologia kliniczna dziecka. W: Psychologia. Podręcznik akademicki. Red. J. Strelau. T. 3. Gdańsk
• Kowanetz M., Piątek J., 1991: Odtwarzanie sylwetki psychologicznej osób nieżyjących w sprawach o unieważnienie testamentu. W: "Z Zagadnień Kryminalistyki". T. 24/25. Warszawa
• Kozielecki J., 1975: Psychologiczna teoria decyzji. Warszawa
• Kubiak J., 1977: Psychologia sądowa - powstanie, rozwój i przedmiot. "Zeszyty Naukowe IBPS", nr 6
• Kurczewski J., 1973: Prawo prymitywne. Warszawa
• Kwiatkowska-Darul V., 2001: Przesłuchanie dziecka. Zakamycze
• Levi-Strauss C., 1953: Structure sociale. "Bulletin de Psychologie", no 6
• Lewicki A., Paryzek L., Waligóra B., 1969: Podstawy psychologii penitencjarnej. W: Psychologia kliniczna. Red. A. Lewicki. Warszawa
• Lewin K., 1935: A dynamic theory of personality. New York
• Lipczyński A., 2007: Psychologia sądowa. Warszawa
• Locard E., 1931: Traité de criminalistique. T. 1-6. Paris
• Lok W.D., 1981: Perspectives on Psychology and Law. "Journal of Applical Social Psychology", no. (11), issue 4
• Lösel F., 1990: Psychology and Law: Plotting and Position in the Face of New Horizons, Paper presented on the Symposium "New Horizons in Law and Psychology", "Psychology and Law", 22nd International Congress of Applied Psychology, July 22-27, 1990. Kyoto, Japan
• Lösel F., 2000: Risk/Need Assessment and Prevention of Antisocial Development in Young People: Basic Issues from a Perspective of Cauntionary Optinism. In: Multi-Problem Violent Youth, Foundation for Comparative Research on Needs, Interventions and Outcomes. Eds. R.R. Corrado et al. Ohmasha
• Lubelski M.J., Stanik J.M., Tyszkiewicz L., 1986: Wybrane zagadnienia psychologii dla prawników. Red. L. Tyszkiewicz. Warszawa
• Łopatka A., red., 1973: Metody badania prawa. Wrocław-Warszawa
• Maciejski M., 2010: Psychologiczna analiza sposobów przesłuchania świadków i reguł oceny ich zeznań w praktyce sędziowskiej a stopień przypisywanej im wiarygodności. Praca doktorska. Katedra Psychologii Klinicznej i Sądowej. Instytut Psychologii. Wydział Pedagogiki i Psychologii. Uniwersytet Śląski w Katowicach. Maszynopis
• Mała encyklopedia prawa, 1980. Warszawa
• Marten Z., 1986: Strategie i struktury zeznań świadków kłamiących. Praca doktorska. Katedra Psychologii Klinicznej i Sądowej. Instytut Psychologii. Wydział Pedagogiki i Psychologii. Uniwersytet Śląski w Katowicach. Maszynopis
• Marten Z., 1990: Wstęp do psychologii sądowej. Katowice
• Marten Z., 2005: Psychologia w pracy sędziego. Katowice
• Matysik T., 1978: Stres przesłuchania (strategie obronne podejrzanych). Warszawa
• Meier B.-D., 1999: Sprawiedliwość naprawcza - zarys koncepcji. W: Mediacja. Nieletni przestępcy i ich ofiary. Red. B. Czarnecka-Dzialuk, D. Wójcik. Warszawa
• Memon A., Vrij A., Bull R., 2004: Psychology and Law: Truthfulness, Accuracy and Credibility. 2nd ed. Chichester, West Sussex
• Netlik K., Netiková D., Hájek S., 1997: Psychologie v Pravu. Praha
• Nowak A., Wysocka E., 2001: Problemy i zagrożenia we współczesnym świecie. Katowice
• Nowak S., 1965: Studia z metodologii nauk społecznych. Warszawa
• Nunner-Winkler G., 2008: Die Entwicklung des moralischen und Rechtlichen Bewusstsein von Kindern und Jungendlichen. "Forens Psychiatr-Psychologische Kriminologie", Nr. 2
• Ogloff J.R.P., 2000: Two Steps Forward and One Step Backward: The Law and Psychology Movement(s) in the 20th Century. "Law and Human Behavior", no. 24
• Opałek K., 1969: Przedmiot prawoznawstwa a problem tzw. płaszczyzn prawa. "Państwo i Prawo", nr 6
• Opałek K., Wróblewski J., 1991: Prawo. Metodologia. Filozofia. Teorie prawa. Warszawa
• Ostrowska K., 2008: Psychologia resocjalizacyjna. Warszawa
• Otłowski K., 1975: Kryminalistyczne zagadnienia konfrontacji. "Studia Kryminologiczne, Kryminalistyczne i Penitencjarne", nr 3
• Otto R.K., Heibrun K., 2002: The Practice of Forensic Psychology: a Look of the Future in the Light of the Past. "American Psychologist", no. 57
• Palmer E.J., 2007: Criminal Thinking. Applying Psychology to criminal justice. Eds. D. Carson et al. Chichester, England
• Paluchowski W.J., 2001: Diagnoza psychologiczna. Podejście ilościowe i jakościowe. Warszawa
• Paszek W., 1973: Stosunek nieletnich kradnących do kradzieży. W: "Acta Universitatis Wratislaviensis. Prace Pedagogiczne i Psychologia". T. 13. Nr 151. Wrocław
• Pavlovský P., 2001: Soudni Psychiatrie a Psychologie. Praha
• Pawela S., 1972: Kodeks karny wykonawczy. Warszawa
• Pawłowska R., 1980: Teoria i praktyka eksperymentu klinicznego w psychologii klinicznej. Red. J.M. Stanik. Wyd. 2. Katowice
• Peachey D.E., 1989: What People Want from Mediation. In: K. Kressel, D.G. Pruitt: Mediation Research. The Process and Effectiveness of Thrid-Party Intervention. San Francisco-London
• Piaget J., 1972: Strukturalizm. Warszawa
• Pobocha J., 1987: Zagadnienia prawdy w orzecznictwie sądowo-psychiatrycznym. W: VIII Sympozjum Metodologii Kryminalistyki i Nauk Pokrewnych. Red. J. Konieczny. Katowice
• Popielski B., 1980: Pogranicze etyki i prawa. W: Wybrane zagadnienia z etyki i deontologii lekarskiej. Red. T. Kielanowski. Warszawa
• Pospiszyl I., 2008: Patologie społeczne. Warszawa
• Poznaniak W., 1982: Zaburzenia w uspołecznieniu przestępców. Poznań
• Poznaniak W., 1991: Problemy etyki zawodowej psychologa klinicznego. W: Społeczna psychologia kliniczna. Red. H. Sęk. Warszawa
• Prochowski J.A., 1997: Kodeks karny. Kodeks postępowania karnego. Kodeks karny wykonawczy. Skierniewice
• Przybyła H., Cybuski T., 1994: Praktyka mediacji w Rodzinnych Ośrodkach Diagnostyczno-Konsultacyjnych - stan obecny i propozycje zmian. W: Psychologiczna diagnoza kliniczna w opiniodawstwie sądowym. Red. J.M. Stanik. Katowice
• Przybyła-Basista H., 2006: Mediacje rodzinne w konflikcie rozwodowym. Gotowość i opór małżonków a efektywność procesu mediacji. Katowice
• Ratajczak Z., 1988: O użyteczności różnicowania pojęć diagnozy i ekspertyzy w psychologii pracy. W: Ekspertyza naukowa a praktyka społeczna. Red. Z. Ratajczak. Katowice
• Reykowski J., 1966: Przedmiot diagnozy psychologicznej w klinice psychiatrycznej. W: Problemy diagnozy psychologicznej w klinice psychiatrycznej. Red. M. Susłowska. Kraków
• Reykowski J., 1984: Logika walki. Warszawa
• Reykowski J., 1986: Motywacja, postawy prospołeczne a osobowość. Warszawa
• Rode M., 2006: Przebieg procesu mediacji w sprawach karnych osób dorosłych i jego efekty w świetle opinii mediatorów sądowych (komparatystyczne badania polsko-niemieckie). Praca magisterska. Katedra Psychologii Klinicznej i Sądowej. Instytut Psychologii. Wydział Pedagogiki i Psychologii. Uniwersytet Śląski w Katowicach. Maszynopis
• Różańska-Kowal J., 1995: Geneza i rozwój psychologicznego opiniodawstwa sądowego w sprawach nieletnich w Polsce w latach: 1876-1967. Praca doktorska. Katedra Psychologii Klinicznej i Sądowej. Instytut Psychologii. Wydział Pedagogiki i Psychologii. Uniwersytet Śląski w Katowicach. Maszynopis
• Rutkowski R., Gordon T., 1989: Ogólne problemy występowania biegłych psychiatrów i psychologów klinicznych w postępowaniu karnym oraz propozycje konkretyzacji ich współpracy. "Psychiatria Polska", nr 5-6
• Sevé L., 1975: Marksizm a teoria osobowości. Warszawa
• Sęk H., 2001: Wprowadzenie do psychologii klinicznej. Warszawa
• Siedlecki W., 1959: Postępowanie cywilne. Część szczegółowa. Warszawa
• Słownik współczesnego języka polskiego. Warszawa 2007
• Smolarska A., 1993: Stan silnego wzburzenia jako przedmiot sądowej ekspertyzy psychiatryczno-psychologicznej. Praca magisterska. Katedra Psychologii Klinicznej i Sądowej. Instytutu Psychologii. Wydział Pedagogiki i Psychologii. Uniwersytet Śląski w Katowicach. Maszynopis
• Sokołowska A., 1977: Psychologiczna ekspertyza sądowa w sprawach dzieci i młodzieży. Warszawa
• Sośniak K., 2006: Skuteczność mediacji w postępowaniu karnym. "Przegląd Więziennictwa Polskiego", nr 52-53
• Spendel Z., 2005: Metodologia badań psychologicznych jako forma świadomości historycznej. Katowice
• Stanik J.M., 1977: Forms and Functions of Interpersonal Aggression among Inmates of a Correctional Institution. "Polish Psychological Bulletin", vol. 8 (4)
• Stanik J.M., 1980a: Asocjalność nieletnich przestępców jako przedmiot psychologicznej diagnozy klinicznej. Warszawa
• Stanik J.M., 1980b: Formy pracy i zakres zadań biegłego sądowego psychologa. W: Wiedza o pracy ludzkiej a praktyka społeczna. Red. W. Wosińska. Katowice
• Stanik J.M., 1980c: Zrozumieć prawo i jego okolice. "Gazeta Prawnicza", nr 12
• Stanik J.M., 1981: Zastosowanie psychologii klinicznej w praktyce sądowej. W: Z problematyki pracy biegłego sądowego psychologa. Red. J.M. Stanik. Katowice
• Stanik J.M., 1985a: Współpraca psychologiczno-psychiatryczna w ekspertyzach sądowych. W: Problemy psychologiczno-psychiatryczne w procesie karnym. Red. J.M. Stanik. Katowice
• Stanik J.M., 1985b: Związki psychologii z prawem. "Przegląd Psychologiczny", nr 4
• Stanik J.M., 1986a: Ekspertyza psychologiczna w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. W: Wybrane zagadnienia psychologii dla prawników. Red. L. Tyszkiewicz. Warszawa
• Stanik J.M., 1986b: Psychologia środowiskowa - powstanie i rozwój. "Zdrowie Psychiczne", nr 3-4
• Stanik J.M., 1986c: Psychologiczne aspekty działalności resocjalizacyjnej. W: M.J. Lubelski, J.M. Stanik, L. Tyszkiewicz: Wybrane zagadnienia psychologii dla prawników. Red. L. Tyszkiewicz. Warszawa
• Stanik J.M., 1986d: Psychologiczne metody poznawania człowieka. W: M.J. Lubelski, J.M. Stanik, L. Tyszkiewicz: Wybrane zagadnienia psychologii dla prawników. Red. L. Tyszkiewicz. Warszawa
• Stanik J.M., 1986e: Wybrane problemy psychologii zeznań świadków. W: M.J. Lubelski, J.M. Stanik, L. Tyszkiewicz: Wybrane zagadnienia psychologii dla prawników. Red. L. Tyszkiewicz. Warszawa
• Stanik J.M., 1987: Perspektywy systemu zintegrowanej profilaktyki społecznej w środowisku lokalnym. W: Zaburzenia zachowania młodzieży a perspektywa modeli zintegrowanej profilaktyki społecznej. Red. E. Krywult. Bielsko-Biała
• Stanik J.M., 1989: Metodologiczny status psychologicznej ekspertyzy sądowej w sprawach karnych nieletnich. "Zeszyty Naukowe IBPS", nr 31
• Stanik J.M., 1990: Psychologiczno-pedagogiczne przesłanki systemu zintegrowanej profilaktyki społecznej w środowisku lokalnym. "Chowanna", T. 3-4
• Stanik J.M., 1991: Funkcjonowanie wiedzy psychologicznej u sędziów. Katedra Psychologii Klinicznej i Sądowej. Wydział Pedagogiki i Psychologii. Uniwersytet Śląski. Maszynopis
• Stanik J.M., 1994: Etyczno-zawodowe problemy biegłego sądowego psychologa. W: Etyczne problemy działalności badawczej i praktycznej psychologów. Red. J. Brzeziński, W. Poznaniak. Poznań
• Stanik J.M., 1995: Węzłowe problemy etyczno-zawodowe biegłego sądowego psychologa. W: Etyczno-zawodowe problemy biegłego sądowego psychologa i psychiatry w praktyce sądowej. Red. J.M. Stanik, Z. Majchrzyk. Katowice
• Stanik J.M., 1997: Psychologiczne opiniodawstwo sądowe w sprawach o zabójstwo z afektu. W: Wybrane obszary praktyki biegłego sądowego psychologa. Red. J.M. Stanik. Katowice
• Stanik J.M., 1998: Expert Psychological Opinion of the Court in Cases of Homicide under Emotionol Strain in Poland. In: Psychology and Criminal Justice. Eds. J. Boros, I. Munnich, M. Szegedi. Berlin-New York
• Stanik J.M., 2000: Możliwości i ograniczenia psychologicznej rekonstrukcji stanu psychicznego nieżyjącego testatora w sprawach o unieważnienie testamentu (art. 945 § 1 kc). "Postępy Psychiatrii i Neurologii", nr 9
• Stanik J.M., 2001: Przesłuchanie poznawcze (cognitive interview) - założenia, procedura, wyniki. W: Psychologiczne i psychiatryczne opiniodawstwo sądowe w ramach nowych uregulowań prawnych. Red. J.M. Stanik, Z. Majchrzyk. Katowice
• Stanik J.M., 2002a: Przestępstwo dzieciobójstwa w świetle psychologiczno-psychiatrycznego opiniodawstwa sądowego. W: "Psychologia. Badania i Aplikacje". T. 5: Z zagadnień psychologii sądowej. (Wybrane studia empiryczne). Red. J.M. Stanik. Katowice
• Stanik J.M., 2002b: Warunki opiekuńczo-wychowawcze w rodzinie, radzenie sobie z wymaganiami szkolnymi a stopień ryzyka przestępczości nieletnich. W: Przestępczość nieletnich. Red. J.M. Stanik, L. Woszczek. Katowice
• Stanik J.M., 2004: Psychologiczne problemy metod przesłuchań świadków. "Przegląd Psychologiczny", nr 2
• Stanik J.M., 2007a: Diagnozowanie niedostosowania społecznego i asocjalności. W: Resocjalizacja. Red. B. Urban, J.M. Stanik. T. 1. Warszawa
• Stanik J.M., 2007b: Proces kryminogenezy a perspektywy i możliwości profilaktyki społecznej w środowisku lokalnym. W: Psychospołeczne uwarunkowania i mechanizmy kryminogenezy a zachowania paraprzestępcze i przestępcze. Red. J.M. Stanik. Warszawa
• Stanik J.M., 2007c: Wybrane koncepcje i wyniki badań psychologicznych a perspektywy resocjalizacji. W: Resocjalizacja. Red. B. Urban, J.M. Stanik. T. 1. Warszawa
• Stanik J.M., 2009: Teoretyczne i metodologiczne problemy opiniodawstwa psychologicznego w sprawach o oświadczenie woli i w sprawach testamentowych. "Przegląd Psychologiczny", T. 52, nr 3
• Stanik J.M., 2011: Psychologiczne problemy opiniodawstwa sądowego w sprawach o nieważność oświadczenia woli (art. 82 kc) i w sprawach testamentowych (art. 945 kc). W: Psychologiczne i interdyscyplinarne problemy w opiniodawstwie sądowym w sprawach cywilnych. Red. J.M. Stanik. Katowice
• Stanik J.M., red., 1994: Wybrane metody diagnostyki i interwencji psychologicznej w sądowych sprawach rodzinnych. Katowice
• Stanik J.M., Kowalczyk A., 1997: Uchybienia etyczno-zawodowe w psychologicznym opiniodawstwie sądowym w sprawach z art. 148 § 2 kk. W: "Psychologia. Badania i Aplikacje". T. 1. Red. Z. Ratajczak. Katowice
• Stanik J.M., Przybyła H., 1981: Opinia biegłego psychologa w sprawach karnych nieletnich. Katowice
• Stanik J.M., Rode D., Gocman K., 2011: Opiniodawstwo sądowo-psychologiczne w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. W: Psychologiczne i interdyscyplinarne problemy w opiniodawstwie sądowym w sprawach cywilnych. Red. J.M. Stanik. Katowice
• Stanik J.M., Roszkowska A., red., 2009: Psychologia zeznań świadków w ćwiczeniach. Katowice
• Styczeń T., 1983: ABC etyki. Lublin
• Szemińska A., Gołąb A., 1969: Norma "nie kradnij" w świadomości młodzieży przestępczej i nieprzestępczej. "Psychologia Wychowawcza", nr 4
• Szpringer M., 2004: Profilaktyka społeczna. Kielce
• Tomaszewski T., 1981: Wartość niekategorycznych opinii biegłych. "Nowe Prawo", nr 9
• Tomaszewski T., 1998a: Dowód z opinii biegłego w procesie karnym. Kraków
• Tomaszewski T., 1998b: Główne idee współczesnej psychologii. Warszawa
• Tomaszewski T., red., 1975: Psychologia. Warszawa
• Towl G.J. et al., 2008: Dictionary of Forensic Psychology. Cullompton-Portland
• Urban B., Stanik J.M., red., 2007: Resocjalizacja. T. 1-2. Warszawa
• Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego. Dz.U. 1994, nr 111, poz. 535 z późn. zm
• Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich. Dz.U. 1982, nr 35, poz. 228 z późn. zm
• Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Dz.U. 2007, nr 70, poz. 473 z późn. zm
• Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii. Dz.U. 2005, nr 179, poz. 1485 z późn. zm
• Vrij A., 2009: Wykrywanie kłamstw i oszukiwania. Kraków
• Walters G.D., 1990: The Criminal Lifestyle: Patterns of Serious Criminal Conduct. London-New Delhi
• Waluk J., 1999: Kto i dlaczego wprowadza w Polsce mediację? W: Mediacja. Nieletni sprawcy i ich ofiary. Red. B. Czarnecka-Dzialuk, D. Wójcik. Warszawa
• Widacki J., 1980: Psychiatria i medycyna sądowa. "Gazeta Prawnicza", nr 12
• Widacki J., 1987: Prawda biegłego a prawda sędziego. W: VIII Sympozjum Metodyki i Kryminalistyki i Nauk Pokrewnych. Red. J. Konieczny. Katowice
• Widła T., 1992: Ocena dowodu z opinii biegłego. Katowice
• Wiszniewski J., 1974: Zarys encyklopedii prawa. Warszawa
• Wolny A., 1981: Zagadnienia prawnicze. W: Ekspertyza sądowa. Red. J. Markiewicz. Warszawa
• Wójcikiewicz J., 1981: Psychologiczne aspekty oceny wartości diagnostycznej okazania osób. W: Z problematyki pracy biegłego sądowego psychologa. Red. J.M. Stanik. Katowice
• Wójcikiewicz J., red., 2002: Ekspertyza sądowa. Zakamycze
• Wright M., 1999: Geneza i rozwój sprawiedliwości naprawczej. W: Mediacja. Nieletni przestępcy i ich ofiary. Red. B. Czarnecka-Dzialuk, D. Wójcik. Warszawa
• Wróblewski J., 1969: Prawo i płaszczyzny jego badania. "Państwo i Prawo", nr 6
• Wróblewski J., 1975: Z zagadnień "prawdy sądowej". "Studia Kryminologiczne, Kryminalistyczne i Penitencjarne", nr 2
• Zelwiański R., 1961: Wiadomości specjalne uzasadniające powołanie biegłych. "Problemy Kryminalistyki", nr 33
• Ziembiński Z., 1972: Analiza pojęcia czynu. Warszawa
• Ziembiński Z., 1980: Problemy podstawowe prawoznawstwa. Warszawa
• Ziemski S., 1973: Problemy dobrej diagnozy. Warszawa