Ziarno zbóż i produkty zbożowe jako źródła błonnika pokarmowego

• Autorzy: Piotr Kołodziejczyk , Jan Michniewicz

Warianty tytułu

Cereal Grains and Cereal Products as Sources of Dietary Fibre

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Na podstawie badań interdyscyplinarnych wykazano ścisły związek między poziomem spożycia błonnika pokarmowego a liczbą zachorowań na przewlekłe choroby niezakaźne. W pracy omówiono definicję błonnika pokarmowego oraz metody jego ilościowego oznaczania dostosowane do aktualnie obowiązującego pojęcia błonnika. Przedstawiono najnowsze dane dotyczące zalecanych dawek błonnika pokarmowego oraz wielkości spożycia błonnika i produktów, które zawierają ten składnik, przez przeciętnego Polaka. Dane GUS oraz najnowsza baza danych dotyczących zawartości składników odżywczych w 7999 artykułach żywnościowych, opracowana przez Departament Rolnictwa USA, potwierdzają, że w Polsce produkty zbożowe stanowią główne źródło błonnika. Wykazano, że w naszym kraju w 2016 r. dzienne spożycie błonnika pokarmowego wynosiło 15,4 g na 1 osobę, a produkty zbożowe dostarczały prawie 43 % dobowej dawki tego składnika, z czego ponad 2/3 stanowiło pieczywo. Ponadto porównano zawartość błonnika pokarmowego w różnych rodzajach zbóż oraz w 1494 produktach zbożowych. Koszyk tych produktów obejmował wiele nowych dotychczas nieuwzględnianych w krajowej literaturze o tematyce żywieniowej, a obecnie coraz częściej spożywanych przez konsumentów w Polsce. Z analizy tych danych wynika, że wszystkie produkty zbożowe nisko przetworzone, otrzymane z całych ziaren lub z ich dodatkiem oraz produkty pochodzące z zewnętrznych warstw ziarna są wielokrotnie bogatsze w błonnik pokarmowy niż produkty wysoko przetworzone i oczyszczone w procesie produkcyjnym. (abstrakt oryginalny)

EN

Based on the interdisciplinary research, a close relationship was demonstrated between the dietary fibre intake and the number of new cases of non-communicable diseases. In the research study, there were discussed a dietary fibre definition and those dietary fibre quantifying methods, which were concordant with the currently applicable concept of fibre. The most recent data were presented with respect to the recommended dietary fibre intake as were the data on what was the level of consumption, by the average Pole, of fibre and food products containing that component. It is confirmed by the statistical data derived from the Central Statistical Office in Poland (referred to as GUS) and by the latest data derived from the USDA National Nutrient Database 28 SR on the contents of nutrients in 7,999 food products that in Poland cereal products constitute the main source of dietary fibre. It was shown that in 2016, in our country the average daily consumption of DF was 15.4 g/persons and about 43 % of the DF daily intake came from cereal products, of which two-thirds were bread products. Moreover, the dietary fibre content in various types of cereals was compared with that in 1,494 cereal products. The basket of those products includes many new items, which, now, are more and more eaten by consumers in Poland and which are not taken into account in the national reference literature pertaining to nutrition. The data analysis showed that all the low-processed cereal products produced from the whole grains or with the whole grains added were many times richer in dietary fibre than those highly-refined and cleaned during technological processes as were the products originating from peripheral layers of kernel. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Zdrowa żywność; Zdrowie; Towaroznawstwo żywności; Zboża

EN

Health food; Health; Food commodities; Corn

• Czasopismo: Żywność: nauka - technologia - jakość
• Rocznik: 25 (2018)
• Numer: nr 3 (116)
• Strony: 5--22

Twórcy

autor

Piotr Kołodziejczyk

• Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

autor

Jan Michniewicz

• Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

Bibliografia

• [1] Åman P.: The variation in chemical composition of Swedish oats. Acta Agriculturae Scandinavica 1987, 3 (37), 347-352.
• [2] Bienkiewicz M., Bator E., Bonkowska M: Błonnik pokarmowy i jego znacznie w profilaktyce zdrowotnej. Problemy Hig. Epidol., 2015, 1 (96), 57-63.
• [3] Boskov Hansen H., Rasmussen C.V., Bach Knudsen K.E., Hansen A.: Effects of genotype and harvest year on contents and composition of dietary fibre in rye (Secale cereale L) grain. J. Sci. Food Agric., 2003, 1 (83), 76-85.
• [4] Burkitt D.P., Trowell H.C.: Refined Carbohydrate Foods and Disease: Some Implications of Dietary Fibre. Academic Press, London 1975.
• [5] Codex Alimentarius Commission. Procedural Manual. 20th ed. FAO, Rome 2011.
• [6] EFSA: Scientific opinion - scientific opinion on dietary reference values for carbohydrates and dietary fibre. EFSA J., 2010, 8, 1462-1477.
• [7] Fretzdorff B., Welge N.: Fructan- und Raffinosegehalte im Vollkorn einiger Getreidearte und Pseudo- Ceralien. Getreide, Mehl und Brot, 2003, 1 (57), 3-8.
• [8] Gebruers K., Dornez E., Bedõ Z., Rakszegi M., Frás A., Boros D., Courtin C.M., Delcour J.A.: Environment and genotype effects on the content of dietary fiber and its components in wheat in the HEALTHGRAIN diversity screen. J. Agric. Food Chem., 2010, 17 (58), 9353-9361.
• [9] Górecka D., Janus P., Borysiak-Marzec P., Dziedzic K.: Analiza spożycia błonnika pokarmowego i jego frakcji w Polsce w ostatnim dziesięcioleciu w oparciu o dane GUS. Problemy Hig. Epidol., 2011, 4 (92), 705-708.
• [10] Hemery Y., Rouau X., Lullien-Pellerin V., Barron C., Abecassis J.: Dry process to develop wheat fraction and products with enhanced nutritional quality. J. Cereal Sci., 2007, 3 (46), 327-347.
• [11] Holtekjølen A.K., Uhlen A.K., Bråthen E., Sahlstrøm S., Knutsen, S.H.: Contents of starch and nonstarch polysaccharides in barley varieties of different origin. Food Chem., 2006, 3 (94), 348-358.
• [12] Izydorczyk M.S., McMillan T., Bazin S., KletkeB., Dushnicky L., Dexter J., Chepurna A., Rossnagel B.: Milling of Canadian oats and barley for functional food ingredients: Oat bran and barley fibre-rich fractions. Can. J. Plant Sci., 2014, 3 (94), 573-586.
• [13] Jacobs D.R., Meyer K.A., Kushi L.H., Folsom A.R.: Is whole-grain intake associated with reduced total and cause-specific death rates in older women? The Iowa Women´s Health Study. Am. J. Public Health, 1999, 89, 322-329.
• [14] Jones M.J.: CODEX-aligned dietary fiber definitions help to bridge the "fiber gap". Nutr. J., 2014, 1 (13), 34-43.
• [15] Kowalczyk M., Zegan M., Michota-Katulska E.: Wiedza na temat prozdrowotnej roli błonnika pokarmowego wśród studentów uczelni medycznych i pozamedycznych. Bromatol. Chemia Toksyl., 2017, 2 (50), 99-105.
• [16] Laskowski W.: Wartość odżywcza diety Polaków i jej zmiany. W: Współczesne kierunki działań prozdrowotnych. Red. A. Wolska-Adamczyk. Wyd. WSIiZ, Warszawa 2017, ss. 57-72.
• [17] Maziarz M.P.: Role of fructans and resistant starch in diabetes care. Diabetes Spectrum, 2013, 1 (26), 35-39.
• [18] McIntosh G.H., Noakes M., Royle P.J., Foster P.R.: Whole-grain rye and wheat foods and markers of bowel health in overweight middle-aged men. Am. J. Clin. Nutr., 2003, 4 (77), 967-974.
• [19] Paczkowska M., Kunachowicz H., Rutkowska U.: Jakość zdrowotna krajowych racji pokarmowych - badania analityczne i ocena teoretyczna. Cz. IV. Błonnik pokarmowy. Żyw. Człow. Metab, 2000, 27, 9-12.
• [20] PN-A-79011-15:1998. Koncentraty spożywcze. Metody badań. Oznaczanie zawartości błonnika pokarmowego.
• [21] Rakha A., Åman P., Andersson R.: Dietary fibre in triticale grain: Variation in content, composition, and molecular weight distribution of extractable components. J. Cereal Sci., 2011, 3 (54), 324-331.
• [22] Rimm E.B., Asherio A., Giovannucci E., Spiegelman D., Stampfer M.J., Willet W.C.: Vegetable, fruit and cereal fiber intake and risk of coronary heart disease among men. J. Am. Medical Association, 1996, 275, 447-451.
• [23] Mały rocznik statystyczny Polski / Rocznik Statystyczny Rolnictwa. Główny Urząd Statystyczny, Rok LX, Warszawa 2017.
• [24] Slavin J.L., Jacobs D., Marquart L., Wiemer K.: The role of whole grains in disease prevention. J. Am. Dietetic Association, 2001, 7 (101), 780-785.
• [25] Slavin J.L.: Why whole grains protective: Biological mechanisms. Proc. Nutr. Soc., 2003, 1 (62), 129-134.
• [26] Trowell H.: Crude fibre, dietary fibre and atherosclerosis. Atherosclerosis, 1972, 2 (16), 138-140.
• [27] USDA: National Nutrient Database 28 SR for Standard Reference. United States Department of Agriculture, Washington 2018.
• [28] Wojtyniak B., Goryński P., Moskalewicz B.: Sytuacja zdrowotna ludności Polski i jej uwarunkowania. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - PZH, Warszawa 2012, s. 339.
• [29] Zhang G., Hamaker B.R.: Cereal carbohydrates and colon health. Cereal Chem., 2010, 4 (87), 331- 341.
• [30] Zielinski G., DeVries J.W., Craig S.A., Bridges A.R.: Dietary fiber in CODEX Alimentarius: Current status and ongoing discussions. Cereal Foods World, 2013, 3 (58), 148-152.

Identyfikatory

DOI

10.15193/ZNTJ/2018/116/242