Vincenzo Gioberti - rzecznik prymatu moralnego Włoch

• Autorzy: Joanna Sondel-Cedarmas

Warianty tytułu

Vincenzo Gioberti - the Spokesman for Moral Primacy of Italy

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Koncepcja prymatu moralnego i obywatelskiego Włochów opracowana przez księdza Vincenzo Giobertiego (1801-1852) - filozofa i polityka, profesora teologii na Uniwersytecie w Turynie, a także kapelana dworu Domu Sabaudzkiego należy do najważniejszych elementów włoskiej myśli politycznej okresu risorgimenta. Historycy i biografowie głównego przedstawiciela obozu liberalno- umiarkowanego (tzw. moderati) z czasów walk o zjednoczenie Włoch oraz naczelnego ideologa włoskiego neogwelfizmu podkreślają, że na ukształtowanie się owej idei, jak i zresztą całej myśli politycznej wpływ miała zarówno lektura pism filozoficznych i teologicznych, kontakty ze znanymi osobistościami europejskiego życia kulturalnego i politycznego oraz dramatyczne przeżycia osobiste. Należy jednak zaznaczyć, że na przestrzeni lat myśl polityczna Giobertiego uległa stopniowej ewolucji (od republikanina i antyklerykała został ostatecznie księdzem i monarchistą), a sama idea prymatu stanowiąca istotę jego myśli politycznej i filozoficzno-religijnej była wielokrotnie zmieniana i uzupełniana. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie rozwoju koncepcji politycznych Giobertiego w latach 1843-1851 ze szczególnym uwzględnieniem idei prymatu Włoch, przy jednoczesnym ukazaniu ewolucji jego poglądów od koncepcji federalizmu w duchu neogwelfistowskim, co wyraźnie przedstawił w Del Primato morale e civ ile degli Italiani do idei zjednoczonego państwa włoskiego pod panowaniem monarchii sabaudzkiej, zaprezentowanej w Del rinnovamentociviled`Italia. (fragment tekstu)

EN

The article presents the idea of moral and civic primacy of Italy, developed by Vincenzo Gioberti (1801-1852) in the years 1843-1851. Gioberti's political thought was based essentially on five assumptions: 1) the idea of the special role played by Italy in the development of European civilization, 2) the concept of Catholicism as the foundation of Italian civilization 3) the representative monarchy 4) the confederation, replaced by the idea of a united state under the rule of the House of Savoy, and 5) the fight against Jesuits. The concept of moral and civic primacy of Italy, which is the essence of Gioberti's thought, is based on a belief that over the centuries Italy played a crucial role in the history of European civilization, because of the genius of Italian artists, writers, philosophers, theologians and lawyers, the specific geographical location of the Apennine Peninsula, which is the capital of Christianity, and because of the Italian ability to "rebirth" after centuries of decline. Combining the idea of primacy with Catholicism, Gioberti noticed that Italy lost its cultural primacy when it moved away from the Christian faith. At the same time he was against imitating the French cultural and political patterns. Initially, he was convinced that Italy will be able to regain political independence by creating a federation of countries under the leadership of the Pope, basing on the military power of Piedmont. Around 1851, as a result of his disappointment with the effects of the first independence war with Austria, the attitude of Pope Pius IX and King Charles Albert, Gioberti changed his mind and became a supporter of the idea of establishing a united Italian state under the rule of the House of Savoy and tied his hopes to King Victor Emmanuel and Prime Minister Camillo Benso di Cavour. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Filozofia moralna; Historia myśli politycznej; Teologia

EN

Moral philosophy; History of political thought; Theology

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Turystyki i Ekologii
• Rocznik: 2015
• Numer: R. IV, t. 7, nr 1
• Strony: 5--26

Twórcy

autor

Joanna Sondel-Cedarmas

• Uniwersytet Jagielloński, Kraków

Bibliografia

• Gioberti V., Del Primato morale e civile degli Italiani, pod red. Balsamo-Crivelli G., UTET, Torino 1926, t. 1-3.
• Gioberti V., Del Rinnovamentociviled`Italia, pod red. Nicolini F., Laterza, Bari 1911-12, t. 2,
• Gioberti V., Interno alla questione italiana. Scrittivari con prefazione di G. Massari, Milano 1848.
• Gentile E., La grande Italia. Ascesa e declino del mitodellanazionenel centesimo secolo, Mondadori, Milano 1997.
• Gierowski J.A., Historia Włoch, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1985.
• Mondolfo R., Il pensiero politico nel risorgimento italiano, Nuova Accademia, Milano 1959.
• Morawski K., Gioberti. Myśl i działania polityczne, Rozp. Hist. Tow. Naukowego Warszawskiego, t. 16, z. 3, Warszawa 1936.
• Sancipriano M., Vincenzo Gioberti. Progettietico-politicinel Risorgimento, Ed. Studium, Roma 1997.
• Stefanowicz J., Watykan a Włochy (1860-1960), PAX, Warszawa 1967,
• Mieczysław Żywczyński, Włochy nowożytne 1796-1945, PWN, Warszawa 1971.
• Dizionario biografio degli Italiani, Istituto Della Enciclopedia Italiana Treccani, Catanzaro 2000, t. 55.
• Rosi M., red., Dizionario del Risorgimento nazionale. Dalleorigini a Roma capitale: fatti e persone. Le persone, Vallardi F. ed., Milano 1933, t. 3.