Dyskusja o końcu PRL

• Autorzy: Filip Musiał

Warianty tytułu

Discussion on the End of the Polish People's Republic

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł omawia dyskusję dotyczącą dwóch wątków związanych z końcem systemu komunistycznego w Polsce: symbolicznego - toczonego wokół daty, którą należy uznać za koniec PRL oraz związanego z mecha-nizmem zmiany i intencją obozu władzy. Celem tekstu jest usystematyzowanie dyskusji o końcu "ludowej" Polski przez wskazanie zarówno uzasadnionej merytorycznie daty mogącej symbolizować początek rozpadu systemu, jak i poprzez zrekonstruowanie rzeczywistych intencji ekipy Wojciecha Jaruzelskiego oraz rozpatrywanych przez nią wariantów rozwoju sytuacji. Porozumienia Okrągłego Stołu, nie miały bowiem prowadzić do demokratyzacji i osłabienia systemu, ale do jego wzmocnienia, jednak koncepcję tę przekreśliły wyniki kontraktowych wyborów z czerwca 1989 r. (abstrakt oryginalny)

EN

The article presents the two discussion threads that are related to the end of the communist system in Poland - one that is symboic, referring to the date that should be recognized as the end of the communist Poland; and the other that concerns the transformation mechanism and the intentions of the ruling camp. The aim of the article is to systematize the discussion about the end of the "people's" Poland by recognizing the date that could be the symbol of the beginning of the end of the system. It also seeks to reconstruct the real intentions of Wojciech Jaruzelski's group and the options concerning possible developments that it considered, as the Round Table Agreement was not supposed to introduce democracy and weaken the system but rather to strengthen it. However, that idea was thwarted by the results of the contract election of June 1989. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Komunizm; Przekształcenia ustrojowo-systemowe; Okrągły stół

EN

Communism; Political and systemic transformations; Round Table Agreement

• Czasopismo: Horyzonty Polityki
• Rocznik: 2014
• Tom: 5
• Numer: nr 11 Ćwierć wieku wolności : Polska 1989-2014
• Strony: 11--29

Twórcy

autor

Filip Musiał

• Akademia Ignatianum w Krakowie

Bibliografia

• Besançon, A., 2006, Świadek wieku, t. 1-2, red. F. Mechmes, Fronda, Warszawa.
• Bonusiak, W., 2007, Historia Polski (1944-1989), Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów.
• Bonusiak, W., 2008, Trzecia Rzeczpospolita (1989-2007), Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów.
• Borodziej, W., Garlicki, A. (red.), 2004, Okrągły Stół. Dokumenty i materiały, 1.1, PPH ZAPOL, Szczecin.
• Darski, J., 2001, Jesień narodów czy KGB?, "Fronda", nr 23/24.
• Dobbs, M., 1998, Precz z Wielkim Bratem. Upadek imperium radzieckiego, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań.
• Dubiński, K., (oprać.), 1999, Okrągły Stół, Krajowa Agenq'a Promocyjna, Warszawa.
• Dudek, A., 2004a, Reglamentowana rewolucja. Rozkład dyktatury komunistycznej w Polsce 1988-1990, Wydawnictwo Arcana, Kraków.
• Dudek, A., 2004b, Rok 1989 w moskiewskich szyfrogramach, "Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej" nr 4(39).
• Dudek, A., (oprać.), 2009, Zmierzch dyktatury. Polska lat 1986-1989 w świetle dokumentów, t. 1: lipiec 1986-maj 1989, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa.
• Dudek, A., 2013, Historia polityczna Polski 1989-2012, Wydawnictwo Znak, Kraków.
• Dudek, A., Zblewski, Z., 2008, Utopia nad Wisłą. Historia Peerelu, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa-Bielsko-Biała.
• "Dziennik telewizyjny" z 28.10.1989 r. [fragment], <http://www.youtube.com/watch?v=JkuYYu8PL_I> (data dostępu: 31.03.2014).
• Eisler, J., 1992, Zarys dziejów politycznych Polski 1944-1989, Polska Oficyna Wydawnicza "BGW", Warszawa.
• Friszke, A., 2003, Polska. Losy państwa i narodu 1939-1989, Wydawnictwo Iskry, Warszawa.
• Garlicki, A., 2003, Karuzela. Rzecz o Okrągłym Stole, Czytelnik, Warszawa.
• Garlicki, A., 2004, Rycerze Okrągłego Stołu, Czytelnik, Warszawa.
• Garlicki, A., 2009, Memoriały zespołu trzech, w: Jabłonowski, M., Stępka, S., Sulowski, S., (red.), Polska rok 1989. Sukcesy, zaniechania, porażki, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa.
• Gąsowski, T., 2009, Dwie niepodległości, "Znak", nr 648(5).
• Głębocki, H., 2009, Jak znaleźć numer telefonu na Kreml ? Rosja w strategii politycznej "konstruktywnej" opozycji w PRL (1985-1989), "Arcana", nr 86.
• Gorbaczow, M., 1988, Przebudowa i nowe myślenie dla naszego kraju i dla całego świata, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Gmitruk, J., Sałkowski, J., (oprać.), 2005, Porozumienia społeczne 1980-1981, Muzeum Historii Ruchu Ludowego, Warszawa.
• Golicyn, A., 2007, Nowe kłamstwa w miejsce starych komunistyczna strategia podstępu i dezinformacji, Biblioteka Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Warszawa 2007 [pierwodruk: New York 1984].
• Gorzkowski, J., Morawski, W., 1991, Jesień narodów, Volumen, Warszawa.
• Kaczmarek, R., 2010, Historia Polski 1914-1989, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Kasprzycki, R., 2003, Opozycja polityczna w Krakowie w latach 1988-1989, Księgarnia Akademicka, Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, Kraków.
• Kowal, P., 2012, Koniec systemu władzy. Polityka ekipy gen. Wojciecha Jaruzelskiego w latach 1986-1989, Instytut Studiów Politycznych PAN, Instytut Pamięci Narodowej, Wydawnictwo Trio, Warszawa.
• Krasnodębski, Z., 2001, W tunelu, "Znak", nr 11.
• Łabędź ,K., 2003, W kierunku "okrągłego stołu", w: Łabędź, K., Mikołajczyk, M., Śliwa, M., Slufińska, M., Wielka historia Polski po 1945, Pinnex, Kraków.
• Majcherek, J.A., 1999, Pierwsza dekada III Rzeczypospolitej 1989-1999, Presspublica, Warszawa.
• Marciniak, W., 2001, Rozgrabione imperium. Upadek Związku Sowieckiego i powstanie Federacji Rosyjskiej, Arcana, Kraków.
• Musiał, F., 2009, Mity historyczne - mity polityczne, w: Kloczkowski, J., (red.), Rzeczpospolita 1989-2009. Zwykłe państwo Polaków?, Ośrodek Myśli Politycznej, Kraków.
• Musiał, F., 2010, Pierestrojka-droga do demokracji czy plan ,,»odwilży«-bis"?, w: tegoż, Raj grabarzy narodu. Studia i materiały do dziejów aparatu represji w Polsce "ludowej" 1945-1989, Wydawnictwo Arcana, 2010.
• Musiał, F., Terlecki, R., Wenklar, M., (oprać.), 2013, Historia polityczna "ludowej" Polski 1944-1989. Wybór źródeł dla studentów politologii, Akademia Ignatianum, Wydawnictwo WAM, Kraków.
• Paczkowski, A., Półwieku dziejów Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, wyd. V rozszerzone, Warszawa 2005.
• Piasecki, A.K., 2012, Wybory w Polsce 1989-2011, Wydawnictwo Arcana, Kraków.
• Roszkowski, W., 2003, Najnowsza historia Polski 1980-2002, Świat Książki, Warszawa.
• Skórzyński, J., 1995, Ugoda i rewolucja. Władza i opozycja 1985-1989, Presspublica, Warszawa.
• Skórzyński, J., 2008, Jesień 1988 - gra na przeczekanie, "Zeszyty Historyczne", z. 165.
• Skórzyński, J., 2009a, Rewolucja Okrągłego Stołu, Wydawnictwo Znak, Kraków.
• Skórzyński, J., 2009b, "Solidarność" i władze PRL w drodze do Okrągłego Stołu, w: Jabłonowski, M., Stępka, S., Sulowski, S., Polska rok 1989. Sukcesy, zaniechania, porażki, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa.
• Smaga, J., 1992, Narodziny i upadek imperium. ZSRR 1917-1991, SIW Znak, Kraków.
• Smolar, A., 2001, Rocznice, pamięć i przyszłość, "Znak", nr 11.
• Staniszkis, J., 2001, To była pełna reżyserka. Rozmowa z Jadwigą Staniszkis, "Fronda", nr 23/24.
• Sowa, A., 2011, Historia polityczna Polski 1944-1991, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• Szporluk, R., 2003, Imperium, komunizm i narody, red. A. Nowak, Arcana, Kraków.
• Terlecki, R., 2007, Miecz i tarcza komunizmu. Historia aparatu bezpieczeństwa w Polsce 1944-1990, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• Wenklar, M., 2009, Koniec PRL w oczach gorlickiej SB, w: Musiał, F., Wen- klar, M., (red.), Strażnicy sowieckiego imperium. Urząd Bezpieczeństwa i Służba Bezpieczeństwa w Małopolsce 1945-1990, Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Krakowie, Wydawnictwo Dante, Kraków.
• Wierzbicki, P., 2013, Podziały ideowe w obrębie opozycji politycznej w PRL w latach 1976-1989, "Pamięć i Sprawiedliwość", nr 1(21).
• Wrzesiński, W., (red.), 2001, Drogi do niepodległości 1944-1956/1980-1989. Nieznane źródła do dziejów najnowszych Polski, wstęp, wybór i oprać. T. Balbus, Ł. Kamiński, W. Sawicki, K. Szwagrzyk, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• Zybertowicz, A., 1993, W uścisku tajnych służb. Upadek komunizmu i układ postnomenklaturowy, Wydawnictwo Antyk, Warszawa.
• 20. rocznica inauguracji prezydentury Lecha Wałęsy, Fundacja Instytutu Lecha Wałęsy, Warszawa 2010.