János Kornai i jego wiekopomne dzieło

• Autorzy: Grzegorz W. Kołodko

Warianty tytułu

János Kornai and His Immortal Works

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

János Kornai to podczas ostatnich pięćdziesięciu lat najwybitniejszy ekonomista krajów socjalistycznych i posocjalistycznych. To uczony światowej renomy, który pozostawił po sobie ogromny dorobek opublikowany w około trzydziestu językach. Jego teoria systemowej nierównowagi w gospodarce centralnie planowanej, koncepcja twardych i miękkich ograniczeń budżetowych oraz ekonomia niedoborów miały znaczenie przełomowe dla naukowej interpretacji procesów produkcji, dystrybucji i akumulacji kapitału w gospodarkach państwowego socjalizmu. Znaczący jest także dorobek autora odnośnie do ogólnej ekonomii politycznej socjalizmu, którą wykładał m.in. na Uniwersytecie Harvarda. O ile analizując system socjalistyczny Kornai ograniczał się w zasadzie do ujęcia deskryptywnego, o tyle w pracach publikowanych po 1989 r. jego uwagę przyciągała ekonomia normatywna, w tym postulaty dotyczące kierunku reform strukturalnych, budowy instytucji i polityki gospodarczej w trakcie posocjalistycznej transformacji ustrojowej. Ważka jest także jego ostatnia książka, porównująca nierównowagę charakteryzującą się brakami towarów w socjalizmie z nierównowagą właściwą dla nadwyżek towarowych w kapitalizmie. Artykuł analizuje i komentuje ewolucję myśli teoretycznej tego wybitnego ekonomisty oraz jej wpływ na realne procesy gospodarcze. Formułowane są także uwagi polemiczne dotyczące interpretacji procesów ekonomiczno-społecznych i politycznych zachodzących w Chinach. (abstrakt oryginalny)

EN

János Kornai was the most eminent economist of socialist and post-socialist countries in the last fifty years. He was a worldwide known scientist who has left a huge scientific legacy published in about thirty languages. His theory of systemic disequilibrium in centrally planned economy, the concept of hard and soft budgetary constrains as well as the idea of a shortage economy were of fundamental importance for a scientific interpretation of production, distribution and accumulation processes in the economies of state socialism. He has also made a significant contribution to the general theory of socialism, which he lectured i.a. in Harvard University. His early analyses of the socialist system were largely descriptive, but his works published after 1989 included many normative elements, i.a. his proposals regarding the direction of structural reforms, institution building and economic policy recommended during post-socialist transformation. Important is also his last book, which compared shortage-type disequilibrium existing in socialism with the oversupply disequilibrium typical of capitalism. The article contains a discussion and some comments on the evolution of the theoretical thought of that prominent economist and his influence on real economic processes. There are also some critical remarks on his interpretation of economic, social and political developments in China. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Ekonomiści; Gospodarka niedoboru; Socjalizm; Przegląd dorobku naukowego

EN

Economists; Shortage economy; Socialism; Overview of scientific achievements

• Czasopismo: Ekonomista
• Rocznik: 2021
• Numer: nr 6
• Strony: 716--727

Twórcy

autor

Grzegorz W. Kołodko

• Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie

Bibliografia

• Gorbachev M.S. (2021), Perestroika and New Thinking: A Retrospective, "Russia in Global Affairs", 9.08.2021 (https://eng.globalaffairs.ru/articles/perestroika-and-new-thinking/; dostęp 25.10.2021).
• Karpiński A. (2020), Polska droga do roku 2050. Jak działać racjonalnie w coraz bardziej nieracjonalnym świecie, Dom Wydawniczy ELIPSA, Warszawa.
• Kołodko G.W. (1979), Fazy wzrostu gospodarczego w Polsce, "Gospodarka Planowa" 3, s. 137-143.
• Kołodko G.W. (1989a), Kryzys, dostosowanie, rozwój, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1989.
• Kolodko G.W. (1989b), Stabilization Policy in Poland: Challenges and Constraints, "Working Papers" 3, Research Institute of Finance, Warsaw (http://www.tiger.edu.pl/kolodko/working/if/IF_working_papers_nr3.pdf; dostęp 25.10.2021).
• Kolodko G.W. (1991), Polish Hyperinflation and Stabilization 1989-1990, "Most. Economic Journal of Eastern Europe and the Soviet Union", No. 1, s. 9-36 (http://www.tiger.edu.pl/kolodko/artykuly/Polish_Hyperinflation.pdf; dostęp 25.10.2021).
• Kolodko G.W. (2018), Socialism, Capitalism, or Chinism?, "Communist and Post-Communist Studies", Vol. 51, Issue 4, s. 285-298 (https://online.ucpress.edu/cpcs/article-abstract/51/4/285/567/Socialism-capitalism-or-Chinism?redirectedFrom=full-text; dostęp 25.10.2021).
• Kolodko G.W. (2021), Shortageflation 3.0: War Economy - State Socialism - Pandemic Crisis, "Acta Oeconomica", Special Issue 2021 (fortheoming).
• Kolodko G.W, MacMahon W. (1987), Stagflation and Shortageflation: A Comparative Approach, "Kyklos" 40, Fasc. 2, s. 176-197 (doi.org/10.1111/j.l467-6435.1987.tb02671.x).
• Kolodko G.W., Ostrowski M., Rosati D. (1990), Stabilization Policy in Poland: Challenges and Constraints, "WIDER Working Papers", WP 81, World Institute for Development Economics Research of the United Nations University, UNU-WIDER, Helsinki (https://www.wider.unu.edu/sites/default/filesAVP81.pdf; dostęp 25.10.2021).
• Kolodko G.W, Gotz-Kozierkiewicz D., Skrzeszewska-Paczek E. (1992), Hyperinflation and Stabilization in Postsocialist Economies, Kluwer Academic Publishers, Boston-Dordrecht-London.
• Kornai J. (1971), Anti-Equilibrium: On Economic System Theory and the Task of Research, North Holland, Amsterdam.
• Kornai J. (1972), W stronę teorii nierównowagi, "Ekonomia i Matematyczne Metody" tom VIII, nr 5.
• Kornai J. (1973), Anti-Equilibrium. Teoria systemów gospodarczych. Kierunki badań, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Kornai J. (1980), Economics of Shortage, North-Holland, Amsterdam.
• Kornai J. (1985), Niedobór w gospodarce, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
• Kornai J. (1986), The Soft Budget Constraints, "Kyklos" 39(1), s. 3-30.
• Kornai J. (1992), The Socialist System: The Political Economy of Communism, Princeton University Press, Princeton, New Jersey.
• Kornai J. (2001), The Role ofthe State in a Post-Socialist Economy, "Distinguished Lectures Series" 6, Leon Koźmiński Academy of Entrepreneurship and Management (WSPiZ), Warsaw (https://www.tiger.edu.pl/publikacje/dist/kornai.pdf; dostęp 25.10.2021).
• Kornai J. (2006), By Force of Thought: Irregular Memoirs of an Intellectual Journey, MIT Press, Cambridge, Mass.-London.
• Kornai J. (2008), From Socialism to Capitalism, Central European University Press, Budapest-New York.
• Kornai J. (2014), Dynamism, Rivalry, and the Surplus Economy: Two Essays on the Nature of Capitalism, Oxford University Press, New York.
• Kornai J. (2019), Economists share blame for China's 'monstrous'turn, "Financial Times", July 11th (dostęp 25.10.2021).
• Nuti D.M. (2018), The Rise and Fali of Socialism, Dialogue of Civilizations Research Institute, Berlin (https://doc-research.org/2018/05/rise_and_fall_of_socialism/; dostęp 9.05.2020).
• Piątkowski M. (2018), Europe's Growth Champion: Insights from the Economic Rise of Poland, Oxford University Press, Oxford-New York.
• Popov V. (2014), Mixed Fortunes: An Economic History of China, Russia, and the West, Oxford University Press, New York.

Identyfikatory

DOI

10.52335/dvqigjykff39