Współczesna prakseologia - dylematy i możliwe kierunki rozwoju

• Autorzy: Gabriel Łasiński

Warianty tytułu

Contemporary Praxeology - Dilemmas and Possible Directions of Development

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł poświęcony jest prakseologii, w aspekcie współczesnych przemian społecznych i technologicznych, oraz stojącym przed nią wyzwaniom. Nakreślono w nim genezę tworzenia się prakseologii i przedmiotu jej zainteresowań oraz jej związki z naukami szczegółowymi. Podkreślono szczególne osiągnięcia prakseologii w tworzeniu prakseologicznej teorii organizacji i zarządzania. Przybliżono także mniej znany - ale jakże ważny w aspekcie zainteresowań społecznych i inspirujący - obszar prakseologicznych odniesień w naukach o sporcie. Przedstawiono nowe wyzwania dla prakseologii wynikające z aktualnych uwarunkowań społecznych i technologicznych, w tym z rosnącej roli działań zespołowych. Wskazano na dylematy współczesnej prakseologii związane z wyczerpywaniem się dominującego przez lata nurtu opisowego i formalnego i postępującym izolacjonizmem prakseologii. Nakreślono perspektywę budowania nowoczesnej prakseologii poprzez odniesienie się do współczesnych zdobyczy neuronauki. Podkreślono rosnącą rolę zespołów w organizacjach i konieczność intensyfikacji badań nad działaniami zespołowymi, czyli współdziałaniami. Podkreślono rolę projektowania systemów działania jako szczególnego nurtu badawczego i praktycznego w rozwoju prakseologii, które umożliwi kształtowanie nowoczesnego oblicza prakseologii - jako nauki stosowanej, badającej rzeczywistość społeczną i ułatwiającą projektowanie zmian(abstrakt oryginalny)

EN

The article is devoted to praxeology, in the aspect of contemporary social and technological changes, and to the challenges it faces. It outlines the genesis of praxeology and its subject of interest, as well as its links with the particular sciences. The special achievements of praxeology in the development of the praxeological theory of organization and management are emphasized. The less known - but very important in terms of social interests and inspiring - area of praxeological references in sports sciences was also discussed. New challenges for praxeology resulting from the current social and technological conditions, including the growing role of team activities, are presented. The dilemmas of contemporary praxeology related to the depletion of the descriptive and formal trends that have dominated for years and the progressing isolationism of praxeology have been pointed out. The perspective of building modern praxeology by referring to contemporary achievements of neuroscience was outlined. The growing role of teams in organizations was emphasized and the need to intensify research on team activities, i.e. collaborations, was emphasized. The role of designing systems of action as a special research and practical trend in the development of praxeology, which will enable shaping the modern face of praxeology - as an applied science that studies social reality and facilitates the design of changes, was emphasized(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Prakseologia; Neuronauka poznawcza; Teoria organizacji i zarządzania

EN

Praxeology; Cognitive neuroscience; Theory of organization and management

• Czasopismo: Prakseologia i Zarządzanie. Zeszyty Naukowe Towarzystwa Naukowego Prakseologii
• Rocznik: 2022
• Numer: nr 2
• Strony: 5--23

Twórcy

autor

Gabriel Łasiński

• Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu

Bibliografia

• Cabała, P. Wprowadzenie do prakseologii - przegląd zasad skutecznego działania, AE, Kraków 2007
• Cięszczyk, I. Identyfikacja relacji pomiędzy mediami a sportem. Praca doktorska. Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu, 2020
• Dziąsko, J. Teoria walki jako podstawa efektywnych działań w sporcie. Kultura Fizyczna, nr 6/1978
• Dziąsko, J., Kosendiak, J., Łasiński, G., Naglak, Z., Zatoń, M. Kierowanie przygotowaniem zawodnika do udziału w walce sportowej. Sport Wyczynowy, nr 1-2-3/1983
• Dziąsko, J., Naglak, Z. Teoria sportowych gier zespołowych. PWN, Warszawa, 1983 Kosendiak, J. Systemowe podstawy optymalizacji procesu treningu. Sport Wyczynowy, nr 1/2010a
• Kosendiak, J. Projektowanie systemów treningowych jako ciąg zadań optymalizacyjnych. Sport Wyczynowy, nr 3/2010b
• Kosendiak, J. Projektowanie systemów treningowych. Studia i Monografie Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu, nr 115/2013
• Kosendiak, J., Łasiński, G. Systemowe zaklady programowani sportivniho treninku. Teorie a Praxe Telesne Vychowy, nr 12/1987
• Kotarbiński, T. Hasło dobrej roboty. Wyd. 2. WP, Warszawa. 1975
• Kotarbiński, T. Traktat o dobrej robocie, w: Dzieła wszystkie. Wrocław-Warszawa- Ossolineum, Kraków, 2000
• Kozioł, R. Systemy sterowania i kierowania procesem treningowym, Sport Wyczynowy, nr 5/1983
• Kuhn, T.S. Struktura rewolucji naukowych, Fundacja Aletheia, Warszawa, 2001
• Lenk, H. Sportwissenschaft aus wissenschaftstheoretischen Sicht - Einordnung und Perspectiven, w: H. Eberspächer, A. Trebels (red.), Sportwissenschaftliche Forschung als Praxisproblem, Limpert, Bad Homburg, 1979
• Lenk, H. Handlungstheorien Interdisziplinär III. Erster Handband. Verhaltenswissenschaftliche und psychologische Handlungstheorien, W. Fink. München, 1981
• Łasiński, G. Prakseologiczno-systemowe podstawy badania i usprawniania treningu sportowego, Studia i Monografie AWF we Wrocławiu, nr 20/1988
• Łasiński, G. Prakseologiczne podstawy teorii sportu, Prakseologia, nr1(89)/1984
• Łasiński, G. Model systemu szkolenia na przykładzie treningu młodych biegaczy, Zeszyty Naukowe AWF we Wrocławiu, nr 41/1985
• Łasiński, G. Organizacja procesu treningowego, w: G. Łasiński (red.), Wprowadzenia do teorii treningu sportowego, AWF, Wrocław, 1991
• Łasiński, G. Sprawność zarządzania organizacją sportową, Studia i Monografie AWF we Wrocławiu, nr 70/2003
• Łasiński, G. Sprawne działania indywidualne i zespołowe. Ujęcie prakseologicznosystemowe, Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu, 2021
• Morawski, J.M. Relacja "przyczyna - skutek" w badaniach układów fizycznych, w: J. Morawski (red.), Współczesne problemy metodologii badań w kulturze fizycznej, AWF, Warszawa, 1992 a
• Morawski, J.M. Dominanty ujęć systemowych, w: J. Morawski (red.), Współczesne problemy metodologii badań w kulturze fizycznej, AWF, Warszawa, 1992 b
• Naglak, Z. Trening sportowy. Teoria i praktyka, PWN, Wrocław, 1974
• Naglak, Z. Pomiar obciążeń treningowych. Zeszyty Naukowe AWF we Wrocławiu, nr 23/1977
• Naglak, Z. Występowanie błędów praktycznych w sporcie wyczynowym. Zeszyty Naukowe AWF we Wrocławiu, nr 34/1983
• Naglak, Z. Systemowe przygotowanie zawodnika do wyczynu sportowego, Zeszyty Naukowe AWF we Wrocławiu, nr 35/1984
• Naglak, Z., Kosendiak, J. Optymalizacja treningu sportowego podstawą rozwoju mistrzostwa sportowego, Sport Wyczynowy, nr 9/1978
• Panfil, R. Dyspozycje sportowców do gry zespołowej a kierowanie nimi, Studia i Monografie AWF we Wrocławiu, nr 23/1990
• Panfil, R. Synergia w zespołowej walce sportowej, Prakseologia nr 1-2/1992
• Panfil, R. (2000). Edukacja uzdolnionego gracza i zarządzanie zespołem sportowym, AWF, Wrocław, 2000
• Panfil, R. Prakseologia gier sportowych, Studia i Monografie AWF we Wrocławiu, nr 82/2006
• Perechuda, K. Metodologia restrukturyzacji klubu sportowego, Człowiek i Ruch, nr 2/2000a
• Perechuda, K. Transformacja zarządzania przestrzenią sportu, w: K. Perechuda (red.), Zarządzanie przestrzenią sportu. Zakład Organizacji i Zarządzania AWF we Wrocławiu, Wrocław-Pasterka, t. XII/2000b
• Perechuda, K. (red.) Zarządzanie firmą sportową. Seria: Organizacja - zarządzanie - biznes, Leopoldinum, Wrocław 1999
• Pszczołowski, T. Dylematy sprawnego działania, WP, Warszawa, 1982
• Pszczołowski, T. Tadeusz Kotarbiński inicjator badań prakseologicznych i teorioorganizacyjnych, w: K. Doktór, E. Hajduk (red.), Humanizm, Prakseologia, Pedagogika. Materiały konferencji zorganizowanej dla upamiętnienia 100 rocznicy urodzin Tadeusza Kotarbińskiego, Ossolineum, PAN, 1989
• Schulze, D. Einige theoretische und organisatorische Aspekte interdisziplinärer Forschungen, w: D. Schulze, K. Däumichen (red.), Leitung interdisziplinärer Forschungen - Probleme und Erfahrungen, Berlin, 1981
• Senge, P. Piąta dyscyplina. Teoria i praktyka organizacji uczących się, Oficyna Ekonomiczna. Oddział Polskich Wydawnictw Profesjonalnych, Kraków, 2004
• Soroka, A. Identyfikowanie różnic w sytuacyjnie uwarunkowanych zmianach sprawności działania w grze w piłkę nożną graczy i zespołów reprezentujących mistrzowski poziom umiejętności, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny, Siedlce, 2018
• Superlak, E Dyspozycje osobnicze a umiejętności działania w grze zespołowej, Studia i Monografie AWF we Wrocławiu, nr 89/2008
• Szpaderski, A. Podstawy prakseologicznej teorii zarzadzania, Master of Business Administration, nr 3(92)/2008
• Szpaderski, A. Prakseologiczna teoria organizacji w świetle koncepcji paradygmatu: analiza metodologiczna dyscypliny, Warszawa, 2011
• Szwarc, A.B. Sprawność działania w wybranych fragmentach zespołowej gry sportowej na przykładzie piłki nożnej, AWFiS, Gdańsk, 2007
• Szwarc, A.B. Modele poznawcze odwzorowujące sprawność działania w grach w piłkę e nożną, AWFiS, Gdańsk, 2008
• Ulatowski, T. (red.) Teoria i metodyka sportu, SiT, Warszawa, 1971
• Weinberg, P. Handlungstheorie und Sportwissenschaft, Pahl-Rugenstein, Köln,1978
• Ważny, Z. System szkolenia sportowego(studia nad strukturą systemu i funkcjami jego elementów), Sport Wyczynowy, nr 3-4-5/1977
• Ważny, Z. Tendencje rozwojowe teorii sportu jako nauki, Sport Wyczynowy, nr 8-9/1981
• Ważny, Z. Współczesny system szkolenia w sporcie wyczynowym, SiT, Warszawa, 1981
• Weinberg, P. Handlungstheorie und Sportwissenschaft. Pahl-Rugenstein, Köln, 1978
• Zieleniewski, J. Organizacja i zarządzanie. Wyd. 7. PWN, Warszawa, 1981
• Zieleniewski, J. Organizacja zespołów ludzkich. Wyd. 6. PWN, Warszawa,1982