Specyfika bułgarskiego przełomu w kontekście typologii systemów komunistycznych Herberta Kitschelta

• Autorzy: Marzena Czernicka

Warianty tytułu

The Specificity of The Bulgarian Breakthrough in The Context of The Typology of Communist Systems by Herbert Kitschelt

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W kontekście upadku systemu komunistycznego w artykule podejmuję problem przemian politycznych w Bułgarii, które zaszły w latach 80. i 90. XX wieku. Stawiam tezę, że system komunistyczny i jego upadek wpłynęły na sposób i tempo przemian demokratyzacyjnych w tym kraju, m.in. na tworzenie i funkcjonowanie partii politycznych i systemu partyjnego. Powyższe zagadnienia przedstawiam w świetle typologii systemów komunistycznych Herberta Kitschelta [Kitschelt 1992; Kitschelt i in. 1999; Petrescu 2011: 15-36; Rafałowski 2017: 28-43]. Typologia ta opiera się na kilku kryteriach związanych z polityką wewnętrzną państw, w których obowiązywał system komunistyczny. W sposób szczególny Kitschelt zwraca uwagę na takie zmienne wyjaśniające i charakterystyczne dla danego typu systemu komunistycznego, jak: istnienie lub też brak profesjonalnej biurokracji, poziom korupcji i nepotyzmu, istnienie lub też brak opozycji antykomunistycznej, zaangażowanie społeczne konkretnych grup obywateli, np. chłopstwa czy klasy średniej, przeszłość ustrojowa (typ ustroju sprzed okresu komunizmu). Kitschelt podkreśla, że dla późniejszego przebiegu wydarzeń związanych z charakterem rywalizacji politycznych w warunkach transformacji istotne znaczenie mają właśnie typ komunizmu i relacje władzy w ramach systemu komunistycznego. (fragment tekstu)

EN

In this article, the problem concerning the political transformation in Bulgaria, that took place in the 80s and 90s of the 20th century, is analysed. The above mentioned issue is presented in the context of the typology of communist systems of Herbert Kitschelt, using the concept path de-pendence. It was established that both in imposing communism and in emerging from it had an impact on the speed and character of democratic transformations in this country, also on the creation and functioning of political parties and the party system.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Partie polityczne; Komunizm; Polityka

EN

Political parties; Communism; Politics

• Czasopismo: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Politologica.
• Rocznik: 2022
• Tom: 29
• Numer: nr 371
• Strony: 3--11

Twórcy

autor

Marzena Czernicka

• Instytut Studiów Politycznych PAN

Bibliografia

• Czekalski Tadeusz, 2010, Bułgaria, Warszawa: Wydawnictwo Trio.
• Czernicka Marzena, 2019, Współczesna Bułgaria w obliczu wybranych zagrożeń politycznych, ekonomicznych i społecznych, "Sprawy Międzynarodowe" 72(1): 241-258.
• Czernicka Marzena, 2021, Ewolucja systemu partyjnego i sceny politycznej w Bułgarii w latach 1990-2017 - od dwublokowości do wielopartyjności, "Rocznik Instytutu Europy Środkowo Wschodniej" 19(2): 283-300.
• Duda Renata, 2019, Rola koncepcji path dependence w wyjaśnianiu efektywności transformacji w państwach Europy Środkowo Wschodniej, "Rocznik Instytutu Europy Środkowo Wschodniej"17(1): 143-157.
• Ekiert Grzegorz, 1991, Democratization Processes in East Central Europe. A Theoreti-cal Reconsideration, "BritishJournal of Political Science" 21(3): 285-313, https://www.cambridge.org/core/journals/british journal of political science/article/abs/democratization processes in east central europe a theoretical reconsideration/EB5E2CF1E94209683726920F6F284A39 (dostęp: 28 kwietnia 2022).
• Ekiert Grzegorz, 2011, Prawidłowości transformacji w Europie Wschodniej, "Studia Socjologiczne" (1): 501-526.
• Gołek Sepetliewa Dorota, 2018, Dychotomia pamięci w postkomunistycznej Bułgarii, "Acta Baltico Slavica" 42: 25-39, https://ispan.waw.pl/journals/index.php/abs/article/view/abs.2018.001 (dostęp: 7 maja 2022 roku).
• Grabowska Mirosława, 2004, Podział postkomunistyczny. Społeczne podstawy polityki w Polsce po 1989 roku, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Jackowicz Jerzy, 1997, Partie opozycyjne w Bułgarii 1944-1948, Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN.
• Kitschelt Herbert, 1992, The Formation of Party Systems in East Central Europe, "Politics and Society" 20(1): 7-50.
• Kitschelt Herbert, Zdenka Mansfeldova, Radosław Markowski, Gabor Tóka (red.), 1999, Post- Communist Party Systems. Competition, Representation, and Inter party Cooperation, Cambridge-New York: Cambridge University Press.
• Mair Peter (ed.), 1990, The West European Party System, Oxford: Oxford University Press.Mair Peter, 1997, What is different about post communist party systems?, [w:] Party System Change. Approaches and Interpretations, Peter Mair, Oxford: Oxford Univeristy Press, 175-198.
• Offe Claus, 1992, Kapitalizm jako projekt demokratyczny? Teoria demokracji w obliczu potrójnego przejścia w Europie Środkowowschodniej, "Studia Socjologiczne" 3/4: 15-32
• Petrescu Dragoş, 2011, Rok 1989 jako powrót do Europy. O rewolucji, reformie i pojednaniu z traumatyczną przeszłością, [w:] Interpretacje upadku komunizmu w Polsce i w Europie Środkowo Wschodniej, Krzysztof Brzechczyn (red.), Poznań: Instytutu Pamięci Narodowej, 15-36.
• Rafałowski Wojciech, 2017, Opisywanie i wyjaśnianie systemu partyjnego. Metody pomiaru, Warszawa: Oficyna Wydawnicza "Aspra JR".
• Seroka Mateusz, 2021, Bułgaria po wyborach - wzmocnienie pozycji prezydenta Radewa, Ośrodek Studiów Wschodnich, https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2021 11 17/bulgaria po wyborach wzmocnienie pozycji prezydenta radewa (dostęp: 8 maja 2022).
• Skrzydło Wiesław, 1969, Systemy partyjne w ustroju socjalistycznym, Lublin: Lubelska Spółdzielnia Wydawnicza.
• Sokół Wojciech, 2017, Polityka reform systemów wyborczych do Zgromadzenia Narodowego w Bułgarii w latach 1990-2016, "Annales Universitatis Mariae Curie Sklodowska. Sectio M" 2: 43-65, https://journals.umcs.pl/bc/article/view/5962 (dostęp: 5 kwietnia 2022).
• Spirowa Maria, 2008, The Bulgarian Socialist Party. The long road to Europe, "Journal of Communist and Post Communist Studies"41: 481-495, https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.731.7662&rep=rep1&type=pdf (dostęp: 7 kwietnia2022).
• Wiatr Jerzy J., 2006, Europa pokomunistyczna. Przemiany państw i społeczeństw po 1989 roku, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Wojnicki Jacek, 2002, Trudna droga do demokracji. Europa Środkowo Wschodnia po 1989 roku. Warszawa: Jacek Wojnicki.
• Wojnicki Jacek, 2020, Restytucja i przekształcenia ugrupowań agrarnych w państwach Europy Środkowej i Wschodniej, "Wschód Europy. Studia humanistyczno społeczne" 6(1): 31-52.
• Wojnicki Jacek, 2021, Modele przemian politycznych w regionie Europy Środkowej i Wschodniej, "Studia Środkowoeuropejskie i Bałkanistyczne" 30: 79-92.
• Woźnica Rafał, 2019, Problemy demokracji i parlamentaryzmu bułgarskiego po I wojnie światowej. Między kontynuacją polityczną a przebudową struktur, "Przegląd Sejmowy" (1): 265-282.
• Żmigrodzki Marek, 1977, System partyjny Ludowej Republiki Bułgarii, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Żmigrodzki Marek, 1988, Partie sojusznicze w państwach socjalistycznych. 1944-1980, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• ---

Identyfikatory

DOI

10.24917/20813333.29.1