Z rozważań o genezie uniwersytetów europejskich w 650-lecie powstania Uniwersytetu Jagiellońskiego

• Autorzy: Janusz Sondel

Warianty tytułu

Considerations on the Origins of European Universities on the Occasion of the 650th Anniversary of the Jagiellonian University

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Świadoma organicznych związków z krakowską uczelnią jako matką wszystkich szkół wyższych w Polsce oraz zaszczycona przez nią umową o współpracy, Wyższa Szkoła Turystyki i Ekologii w Suchej Beskidzkiej, w duchu uznania wiekopomnych osiągnięć jagiellońskiej Alma Mater, poczuwa się do obowiązku złożenia jej hołdu z okazji jubileuszu, czego skromnym wyrazem ma być niniejszy szkic. Przypadający bowiem w dniu 12 maja 2014 r. jubileusz Uniwersytetu Jagiellońskiego stanowi doskonałą okazję do uświadomienia sobie, jak długą drogę w służbie nauki i Ojczyzny przeszło krakowskie Studium Generale. Jednocześnie okoliczność ta skłania do zastanowienia się nad jego początkami, które wbrew temu, co sobie wyobraża współczesny człowiek, bynajmniej nie były łatwe. (fragment tekstu)

EN

European universities owe their origins to the Latin Church, which at the time when the first universities were founded, had considerable experience in the field of education. As early as in 826, Pope Eugene II ordered cathedral schools to be established at the premises of some bishoprics and abbeys. Over time, some of these schools developed into a new type of educational institution, an institution which in its curriculum included all contemporary knowledge of that time. It was called studium generale or universitas. An example of such process is the episcopal school in Paris, the students of which, in the year 1200, received a privilege from King Philip II Augustus, excluding both scholars and professors from municipal jurisdiction. Two other early universities were founded in another way - the Law University of Bologna, which was established in an environment of secular professors from rhetoric schools, and the University of Naples, founded by Emperor Frederick II from the House of Hohenstaufen. The emerging studia generalia were under special care of the popes, who believed that for their good functioning it was essential that the appropriate Church body was entitled to approve scientific degrees and to grant "the right to teach anywhere" (licentia ubique docendi). In Krakow, this right was granted by the bishop of Krakow, and the attempts made by king Casimir the Great to entrust this role to the Royal Chancellor were strongly opposed by Pope Urban V. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Szkolnictwo wyższe; Uniwersytet; Historia; Edukacja

EN

Higher education; University; History; Education

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Turystyki i Ekologii
• Rocznik: 2014
• Numer: R. III, t. 5, nr 1
• Strony: 5--18

Twórcy

autor

Janusz Sondel

• Wyższa Szkoła Turystyki i Ekologii w Suchej Beskidzkiej; Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Bibliografia

• Ciarach M., Legan M.: Kościół i uniwersytet w Europie, "Alma Mater", r. 2003, nr 47, s. 23-24.
• Czartoryski P.: Średniowiecze, w: Historia nauki polskiej, t. I, red. Suchodolski B., Wrocław 1970, s. 1-194.
• Dzieje Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1364-1764, t. I, red. Lepszy K., Kraków 1964.
• Krzyżanowski S.: Poselstwo Kazimierza Wielkiego do Awinionu i pierwsze uniwersyteckie przywileje, "Rocznik Krakowski", t. IV, 1900, s. 1 111.
• Kupiszewski H.: Prawo rzymskie a współczesność, Warszawa 1988.
• Morawski K.: Historya Uniwersytetu Jagiellońskiego, t. I, Kraków 1900.
• Nauczanie w dawnych wiekach. Edukacja w średniowieczu i u progu ery nowożytnej. Polska na tle Europy, red. Iwańczuk W. i Brach K., Kielce 1997.
• Palacz R.: Powstanie i rozwój uniwersytetów w średniowieczu, w: Katolicyzm średniowieczny, red. Keller J., Warszawa 1997, s. 209-243.
• Sondel J.: Słownik historii i tradycji Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012.
• Sondel J.: Zawsze wierny. Uniwersytet Jagielloński a Kościół rzymskokatolicki, Kraków 2006.
• Szczur S.: Papież Urban V i powstanie uniwersytetu w Krakowie w 1364 r., Kraków 1999.
• Vetulani A.: Początki najstarszych wszechnic środkowoeuropejskich, Wrocław 1970.