Spojrzenie na genezę i ocenę koncepcji dróg do niepodległości państwa polskiego. Kilka refleksji w 100. rocznicę odzyskania niepodległości

• Autorzy: Jan Kantyka

Warianty tytułu

Insight into Origins and Evaluation of Concepts for Roads to Independent Polish State Reflections on 100th Anniversary of Regaining Independence

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W niniejszym szkicu okolicznościowym, raczej refleksyjnym niż badawczym, starano się przypomnieć fakty i źródła związane z fenomenem dziejowym, jakim było przetrwanie narodu polskiego w obejmującej przeszło 120 lat niewoli, germanizowanego, rusyfikowanego i represjonowanego. Fenomen ów wyraża się m.in. w tym, że to właśnie wówczas ukształtował się naród polski, skupiający wszystkie klasy i warstwy społeczne. Zmagania, walki o własne państwo, kulturę polską uformowały świadomość narodową, która stała się głównym źródłem przetrwania oraz motywacją do walki i pracy na rzecz wymarzonej Ojczyzny. W kontekście refleksji związanych ze stuleciem odrodzenia się państwa polskiego podjęto próbę przypomnienia zewnętrznych i wewnętrznych uwarunkowań kształtowania się dróg do niepodległości, a także istoty sporów oraz kontrowersji wokół tych kwestii, które w odniesieniu do niektórych problemów przetrwały ponad 100 lat i od czasu do czasu są przywoływane przez polityków i wykorzystywane w bieżącej walce politycznej. (abstrakt oryginalny)

EN

This occasional overview paper, rather reflective than research-oriented, is an attempt to recollect the facts and sources related to the historical phenomenon of the survival of the Polish nation which was germanized, russified and repressed for over one hundred and twenty years under foreign rule. The term phenomenon is used as, among other things, it was exactly when the Polish nation was formed embracing all social classes and strata. The efforts and struggle for own state and the Polish culture formed the national consciousness which became the main source of survival and the motivation to fight and work for the dream home-land. In the context of reflecting on the centennial of the rebirth of the Polish state, an attempt was made to revisit the external and internal factors that influenced the path to independence. The article also presents the disputes and controversies over the matters which, in relation to some problems, have prevailed for over one hundred years and are occasionally evoked by politicians and used in the current political struggle. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Niepodległość; Wolność; Patriotyzm; Nacjonalizm; Naród

EN

Independence; Freedom; Patriotism; Nationalism; Nation

• Czasopismo: Chorzowskie Studia Polityczne
• Rocznik: 2018
• Numer: nr 15 Spory i kontrowersje wokół wybranych problemów współczesnej Europy
• Strony: 19--32

Twórcy

autor

Jan Kantyka

• Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu

Bibliografia

• Bielecki M. (M. Kowieński), 1907, Hasło niepodległości dawniej a dziś, Myśl Socjalistyczna, nr 1: 10-31.
• Bobrzyński M., 1920, Wskrzeszenie państwa polskiego. Szkic historyczny, t. 1: 1914-1920, Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza.
• Chrobaczyński J., 2016, Polityka historyczna w Polsce po roku 2015. Kilka uwag i refleksji historyka, Chorzowskie Studia Polityczne, nr 12: 45-71.
• Czubiński A., 1983, Spory o Drugą Rzeczpospolitą. Ewolucja poglądów publicystyki i historiografii polskiej na temat przyczyn odbudowy i znaczenia niepodległego państwa dla narodu polskiego, Poznań: Krajowa Agencja Wydawnicza.
• Czubiński A., 1988, Wewnętrzne i zewnętrzne przesłanki odbudowy niepodległego państwa polskiego (1918-1921), Przegląd Zachodni, nr 5-6: 1-16.
• Czubiński A., 2000, Historia Polski XX wieku, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
• Droga przez półwiecze. O Polsce lat 1918-1968. Referaty z Sekcji Naukowych Polskiej Akademii Nauk i Uniwersytetu Warszawskiego poświęcone 50. rocznicy odzyskania niepodległości, 1969, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Garlicki A., 1978, Spory o niepodległość, w: A. Garlicki (red. nauk.), Rok 1918. Tradycje i oczekiwania, Warszawa: Czytelnik, 5-40.
• Garlicki A., 2013, Siedem mitów Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa: Czytelnik.
• Grabiec J. (J. Dąbrowski), 1921, Jak odzyskaliśmy wolną ojczyznę i jak obroniliśmy ją przed wrogiem, Warszawa: Drukarnia L. Bogusławskiego.
• Handelsman M., 1930-1931, Budowa państwa polskiego w czasie wielkiej wojny. (Uwagi metodologiczne), Niepodległość, t. III, z. 1(5): 19-31.
• Jaeckh G., 1906, Historia Międzynarodowego Stowarzyszenia Robotniczego, Kraków: Drukarnia Władysława Teodorczuka.
• Janowska H., Jędruszczak T. (red.), Powstanie II Rzeczypospolitej. Wybór dokumentów 1866-1925, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
• Kantyka S., 2015, Pojęcie narodu, narodowości i mniejszości narodowych w myśli politycznej przełomu XIX i XX wieku, Chorzowskie Studia Polityczne, nr 10: 14-50.
• Kantyka J., 2018, Polityka a historia, w: S. Kubas, A. Czyż (red.), Na drodze do wyjaśnienia problemów politycznych. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesorowi Markowi Barańskiemu, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 725-748.
• Kieniewicz S., 1982a, Drogi wiodące do niepodległości, w: S. Kieniewicz, Historyk a świadomość narodowa, Warszawa: Czytelnik, 70-87.
• Kieniewicz S., 1982b, Utrata państwowości i drogi jej odzyskania, w: S. Kieniewicz, Historyk a świadomość narodowa, Warszawa: Czytelnik, 272-284.
• Konarski L., 2017, Każda władza miała swoich historyków, Przegląd, nr 23: 20-21.
• Kutrzeba S., 1921, Polska odrodzona, Kraków: Gebethner i Wolff.
• Manifest Tymczasowego Rządu Republiki Polskiej, 1981, w: H. Janowska, T. Jędruszczak (red.), Powstanie II Rzeczypospolitej. Wybór dokumentów 1866-1925, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 429-431.
• Marks K., Engels F., 1969, W obronie Polski, w: K. Marks, F. Engels, Dzieła, t. 18, Warszawa: Książka i Wiedza, 636-637.
• Miedziński B., 1976, Wspomnienia, Zeszyty Historyczne, z. 37(266), 61-222.
• Pajewski J., 1985, Odbudowa państwa polskiego, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Pajewski J., 2002, Historia powszechna 1718-1918, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Pamiątka Majowa. Wydawnictwo Polskiej Partii Socjalistycznej spod trzech zaborów, 1896, Londyn: Polska Partia Socjalistyczna.
• Proklamacja Rządu Tymczasowego Rosji w sprawie powołania niepodległego państwa polskiego, 1981, w: H. Janowska, T. Jędruszczak (red.), Powstanie II Rzeczypospolitej. Wybór dokumentów 1866-1925, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 332-353.
• Próchnik A., 1929-1930, Warunki obiektywne okresu popowstaniowego, Niepodległość, t. I, z. 1: 5-11.
• Rok 1918. Znaczenie powstania niepodległego państwa dla klasy robotniczej w Polsce, 1968, Z pola walki, nr 3: 45-134.
• Tuwim J., 1955, Dzieła, t. II: Kwiaty polskie, Warszawa: Czytelnik.
• Wasilewski L., 1929-1930, Międzynarodówka Robotnicza wobec hasła niepodległości Polski, cz. 1, Niepodległość, t. II, z. 1(3): 25-42.
• Wasilewski L., 1934a, Walka o postulat niepodległości w polskim obozie socjalistycznym, cz. II, Niepodległość, t. X, z. 1(24): 180-205.
• Wasilewski L., 1934b, Walka o postulat niepodległości w polskim obozie socjalistycznym, cz. III, Niepodległość, t. X, z. 1(24): 323-349.