Kryzys idei trójpodziału władzy. Kilka uwag na tle współczesnego sporu o Trybunał Konstytucyjny w Polsce - perspektywa filozoficznoprawna¹

• Autorzy: Tomasz Bekrycht

Warianty tytułu

A Crisis over the Idea of the Tripartite Separation of Power. Some Remarks on the Grounds of the Contemporary Dispute over the Constitutional Tribunal in Poland - Legal Philosophy Perspective

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Niemal w każdej książce dotyczącej zagadnienia praworządności i demokracji wskazuje się na ideę trójpodziału władzy jako jedną z podstawowych zasad demokratycznego państwa prawnego. W polskiej kulturze prawnej i politycznej ostatnich kilku miesięcy pojawił się pewien problem, który nazywany jest powszechnie 'sporem o Trybunał Konstytucyjny', czasami 'sporem o demokrację' lub 'kryzysem wokół Trybunału Konstytucyjnego'. W mojej ocenie nie jest to jedynie spór polityczny, jak najczęściej mówi się o nim w mediach, ale jest trudnym do rozwiązania zagadnieniem filozoficznym. Jego wyjaśnienie i potencjalne rozwiązanie musi sięgnąć do podstawowego aparatu pojęciowego filozofii prawa i samych fundamentów myślenia prawniczego i politycznego. W niniejszym artykule stawiam tezę, że spór ten jest immanentnie wpisany w naszą kulturę prawną i wiąże się ze szczególną pozycją prawa pozytywnego w tej kulturze wraz próbą budowy naukowego prawoznawstwa przez pozytywizm prawniczy.(abstrakt oryginalny)

EN

Almost in every book concerning a problem of law and order and democracy the principle of the tripartite separation of power is indicated as one of the basic principles of the democratic state based on the rule of law. Last months in Poland's legal and political culture a problem appeared which is widely called 'a dispute over the Constitutional Tribunal', 'a dispute over democracy' or 'a crisis regarding the Constitutional Tribunal'. In my opinion, it is not only a political dispute as it is most often presented in the media but it is a philosophical issue difficult to resolve. Its explanation and potential solution must reach basic means of legal philosophy and the grounds of legal and political thinking. In this article I challenge a thesis that the dispute is immanently connected with our legal culture and involves a distinctive position of positive law in that culture with an attempt of creating jurisprudence by legal positivism.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Trybunał Konstytucyjny; Filozofia prawa; Praworządność; Demokracja; Polityka

EN

Constitutional Court; Law philosophy; Rule of law; Democracy; Politics

• Czasopismo: Studia Prawno-Ekonomiczne
• Rocznik: 2017
• Tom: 104
• Strony: 11--26

Twórcy

autor

Tomasz Bekrycht

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• Arendt Hannah, Polityka jako obietnica, tłum. Wojciech Madej, Mieczysław Godyń, Prószyński i S-ka, Warszawa b.r.w.
• Banaszak Bogusław, Bernaczyk Michał, Aktywizm sędziowski we współczesnym państwie demokratycznym, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2012.
• Cern Karolia M., The Counterfactual Yardstick. Normativity, Self-Constitutionalisation and the Public Sphere, Peter Lang, Frankfurt am Main, Berlin, Bern, Bruxelles, New York, Oxford, Wien 2014.
• Dworkin Ronald, Imperium prawa, tłum. Jan Winczorek, Wolters Kluwer, Warszawa 2006.
• Florczak-Wątor Monika, Możliwość kontrolowania przez Trybunał Konstytucyjny swobody ustawodawcy w zakresie realizacji norm programowych, Przegląd Sejmowy 2009/4 (93).
• Gizbert-Studnicki Tomasz, Grabowski Andrzej, Normy programowe w Konstytucji, w: Janusz Trzciński, Charakter i struktura norm Konstytucji, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1997.
• Habermas Jürgen, Faktyczność i obowiązywanie. Teoria dyskursu wobec zagadnień prawa i demokratycznego państwa prawnego, tłum. Adam Romaniuk, Robert Marszałek, Scholar, Warszawa 2005.
• Hart Herbert L.A., Pojęcie prawa, tłum. Jan Woleński, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998.
• Horkheimer Max, Adorno Theodor W., Dialektyka oświecenia, tłum. Małgorzata Łukasiewicz, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 1994.
• Husserl Edmund, Badania logiczne, t. II. Badania dotyczące fenomenologii i teorii poznania, cz. I, tłum. Janusz Sidorek, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.
• Juchacz Piotr W., Deliberatywna filozofia publiczna. Analiza instytucji wysłuchania publicznego w Sejmie Rzeczypospolitej Polskiej z perspektywy systemowego podejścia do demokracji deliberatywnej, CoOpera Wydawnictwo Instytutu Filozofii UAM, Poznań 2015.
• Kołakowski Leszek, Pozytywizm, PWN, Warszawa 1966.
• Kołakowski Leszek, Szukanie barbarzyńcy. Złudzenia uniwersalizmu kulturowego, w: Leszek Kołakowski, Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań, Znak, Londyn 1984.
• Leszczyński Leszek, Wojciechowski Bartosz, Zirk-Sadowski Marek, Wykładnia w prawie administracyjnym, w: Roman Hauser, Zygmunt Niewiadomski, Andrzej Wróbel, System prawa administracyjnego, t. 4, C.H. Beck, Instytut Nauk Prawnych PAN, Warszawa 2015.
• Platon, Parmenides. Teajtet, tłum. Władysław Witwicki, Wydawnictwo Antyk, Kęty 2002.
• Reichenbach Hans, Experience and Predication, University of Chicago Press 1938.
• Reichenbach Hans, Trzy zadania epistemologii, tłum. Wojciech Sady, Studia Filozoficzne 1989/7-8.
• Schmitt Carl, Nauka o konstytucji, tłum. Magdalena Kurowska, Robert Marszałek, Teologia Polityczna, Warszawa 2013.
• Stelmach Jerzy, Filozoficzne aspekty dyskusji o państwie prawnym, w: Grażyna Skąpska (red.), Prawo w zmieniającym się społeczeństwie, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń/Kraków 1992.
• Strauss Leo, Prawo naturalne w świetle historii, tłum. Tomasz Górski, PAX, Warszawa 1969.
• Sulikowski Adam, Trybunał Konstytucyjny a polityczność. O konsekwencjach upadku pewnego mitu, PiP 2016/4.
• Wittgenstein Ludwig, Tractatus logico-philosophicus, tłum. Bogusław Wolniewicz, PWN, Warszawa 1970.
• Woleński Jan, W stronę logiki, Aureus, Kraków 1996.
• Woleński Jan, Moralność, cena wołowiny i Trybunał, Krytyka Polityczna (art. z dnia 28.01.2015), http://www.krytykapolityczna.pl/artykuly/opinie/20150128/wolenski-moralnosc-cenawolowiny-i-trybunal-konstytucyjny; stan na 03.06.2016 r.
• Woleński Jan, Trybunału Konstytucyjnego kłopoty z logiką (art. z dnia 26.02.2016), http://m.krytykapolityczna.pl/artykuly/opinie/20150226/wolenski-waga-trybunalu-konstytucyjnegonie-byla-wytarowana; stan na 03.06.2016 r.
• Wronkowska Sławomira, Charakter prawny klauzuli demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej), w: Sławomira Wronkowska (red.), Zasada demokratycznego państwa prawnego w Konstytucji RP, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2006.
• Zirk-Sadowski Marek, Prawo a uczestniczenie w kulturze, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1998.

Identyfikatory

DOI

10.26485/SPE/2017/104/1